واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: اثرات خواسته و ناخواسته تكنولوژي بر سبك زندگي
مهدي ياراحمدي خراساني
[email protected]
در طول تاريخ انسان ها براي رسيدن به كمال در جستجوي دانش و معرفت بوده اند. از اين رو فناوري در همه زمينه هاي علمي و معرفتي به وجود آمد كه سببرفاه و شكوفايي زندگي انسان در زمينه هاي گوناگون گردد. ورود تكنولوژي به زندگيو دوره هاي مختلف تاثير گذاري آن بر سبك زندگي انسان را
مي توان به سه دوره به شرح زير تقسيم كرد:
1. كشاورزي
2. صنعتي
3. فرا صنعتي
از نيمه دوم قرن بيستم و همزمان با پايان عصر صنعتي تحولات پر شتاب علمي- تكنولوژيكي آغاز گرديد. نخست، با ورود رايانه به عرصه فناوري، زندگي انسان متحول شد. سپس با هم گرايي امواج حوزه اطلاعات و ارتباطات، رايانه ها به كمك تكنولوژي هاي ارتباطي از جمله تلفن به هم وصل شدند و ابعاد مختلف قابليت هاي اين دو تكنولوژي پر توان با توانمندي هاي تكنولوژي تلويزيون تركيب شده و بدين ترتيب عظيم ترين دستاورد تكنولوژي انسان ساخته شد.در ادامه شبكه جهاني ارتباطات و اطلاعات يا همان اينترنت نيز به سرعت همه ابعاد زندگي بشر را دگرگون ساخت. كه اين جريان تحول پر شتاب حول محور تكنولوژي ديجيتال، با فرصت ها و چالش ها، اميد ها و بيم هاي بي سابقه همراه
مي باشد. عصر ديجيتال، عصري است پر آشوب كه انسان از آفريده خودش عقب مي ماند و خواسته يا ناخواسته سبك جديدي از زندگي بشر در آن شكل مي گيرد.
انتقال تكنولوژي، سبك زندگي و اخلاق
زماني كه سخن از ورود تكنولوژي به جريان زندگي در كشور يا جامعه خاصي به ميان مي آيد مفهوم انتقال تكنولوژي و اثرات آن بر سبك زندگي و اخلاق نيز مورد توجه قرار
مي گيرد. انتقال تكنولوژي، مسئلهاي مهم است كه بايد با توجه به توانمندي كشورها ارزيابي شود تا امكان كاربرد، جذب و انطباق آن با شرايط محلي افزايش يابد. به بياني ديگر، انتقال تكنولوژي بايد امكان دسترسي و كسب تكنولوژي را براي كاربرد مؤثر آن در توسعه اقتصادي و رشد كشورهاي نسبتاً عقبمانده از نظر تكنولوژي، فراهم كند. «اخلاق» در زبان فارسي، در مقابل دو اصطلاح «Ethics»و«Morality»به كار ميرود. به همين دليل، اين مفهوم هم به معناي هنجارها و ارزشهاي اخلاقي است و هم به معناي علمي كه در مورد اين هنجارها سخن ميگويد و هم به معناي فلسفهاي كه علم اخلاق را موضوع پژوهش خود قرار ميدهد. امروزه، نقش اخلاق در انتقال و توسعه تكنولوژي به دليل تأثيري كه فناوري هاي جديد بر سبك زندگي انسانهاي مي گذارند، اهميت ويژه اي پيدا كرده است. معنايي كه از نسبت اخلاق و تكنولوژي برداشت ميشود، ارزشهايي اخلاقي است كه در شكلگيري تكنولوژي مدرن نقش داشتهاند. معناي ديگري كه از نسبت اخلاق و تكنولوژي به دست ميآيد، اخلاقي است كه افراد ديگر با تكنولوژي ميبايستي رعايت كنند. اين امر، هم شامل افرادي است كه تكنولوژي را به وجود ميآورند و هم كساني كه آن را به كار ميبرند و هم افرادي كه آن را تحليل و نقد ميكنند. در دنياي كنوني، رابطهاي مستقيم بين توسعه تكنولوژي و پيشرفت اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي از يك سو و سبك زندگي و مسائل اخلاقياز سوي ديگر، برقرار است.
رشد چشمگير تكنولوژي و تغيير سبك زندگي
همزمان با رشد چشمگير تكنولوژي، معناي زندگي مردمي كه در حال دست و پنجه نرم كردن با آن هستند نيز تغيير پيدا
مي كند. تكنولوژي به مثابه يك ابزار مي تواند از يك سو در خدمت افراد قرار گيرد و از سوي ديگر خود را بر آنها تحميل مي كند. زندگي مردمان عصر حاضر ميان انقياد ناشي از تسلط تكنولوژي و عامليت منتج از در اختيار گرفتن تكنولوژي به منزله ابزاري جهت رسيدن به هدف در نوسان است. صنعتي شدن، توسعه و پيشرفت از جمله مفاهيمي هستند كه رشد تكنولوژي را توجيه مي كنند. تكنولوژي هر روز بيشتر در زندگي افراد رسوخ
مي كند و زندگي آنها را تحت تاثير قرار مي دهد. به بيان ديگر يكي از مهمترين اثرات توسعه تكنولوژي تغيير سبك زندگي ما بوده است كه در حقيقت سلايق و زيبايي شناختي ما را بطور كامل عوض كرده است. لذا وقتي سبك زندگي را عوض
مي كند يعني محيط را هم عوض كرده و براي توده مردم، يك نظام اخلاقي جديد كه مبتني بر عضويت در يك نظام تكنولوژيك باشد را ايجاد مي نمايد. شما ديگر به عنوان يك «انسان» زندگي
نمي كنيد بلكه بهعنوان جزئي از تكنولوژي زندگي مي كنيد، نه اينكه لزوماً غير انساني باشيد بلكه انسان يك هويت جديدي پيدا
مي كند، به عنوان بازيگري در عرصه تكنولوژي.جايگاه تكنولوژي و نحوه بهره برداري از صنعت پويا و روبه رشد فناوري اطلاعات و ارتباطات در سطح جهان به جهت اهميت اثرات آن به جامعه، اقتصاد و اشتغال و ... توجه همگان را به خود جلب كرده كه كشور ما نيز از اين قاعده مثتثني نيست. شناسايي دقيق عرصه تكنولوژي موجب مي شود تا علاوه بر اخذ اطلاعات ارزشمند در اين راستا بتوان از اطلاعات ياد شده در امر سياست گذاري براي تكنولوژي ها نيز بهره برد.
اثرات خواسته و ناخواسته تكنولوژي بر سبك زندگي
تكنولوژي از اين جهت كه باعث افزايش سطح رفاه، بالا رفتن ميزان سرعت در كارها و افزايش سلامت و اميد به زندگي شده، خوب و به دليل برخي اثرات ناخواسته و غير قابل كنترل آن نامطلوب است. به بيان ديگر تكنولوژي ها پيامد ها و عواقب ناخواسته و خواسته به همراه دارند. منظور از پيامدهاي خواسته هدف طراحي تكنولوژي است كه به چه منظوري و براي چه كاري طراحي شده است.
سخن پاياني اينكه اگر تكنولوژي بدون فرهنگ و آموزش صحيحِ مصرف و بهره برداري آن وارد كشوري شود، خود به خود مورد سوء استفاده قرار مي گيرد و اگر هم اين اتفاق نيفتد حداقل تا استفاده صحيح و پي بردن به امكاناتش زمان و هزينه زيادي صرف خواهد شد.بسياري از لوازم زندگي و بسترهاي ارتباطات اجتماعي از كوچك تا بزرگ امروز از غرب آمده، يا با تكنولوژي غرب ساخته شده است. بر اين اساس نميشود گفت استفاده نكنيد! ولي بايد مراقب باشيم در سبك زندگيمان تاثير نگذارد.پس نياز است با ورود هر تكنولوژي، دست اندركاران فرهنگي هر جامعه به دنبال اشاعه فرهنگ صحيح استفاده از آن تكنولوژي باشند كه قاعدتاً اين فرهنگ از كشوري به كشور ديگر و از فرهنگي به فرهنگ ديگر متفاوت خواهد بود و منطبق با موازين عرفي و فرهنگ پذيرفته شده آن منطقه يا كشور است خصوصاً در كشور ما كه بحث مسائل و قوانين اسلامي نيز براي آن محدوديت هايي قايل است.
دوشنبه 25 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: رسالت]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]