واضح آرشیو وب فارسی:ايران: يادداشت عملكرد جزيرهاي، ريشه معضلات زيستمحيطي
محمدرضا حاجيبيگي
مدير عامل سازمان پايانهها
آلودگي هواي كلانشهرها هرچند پديدهاي دائمي است اما در ماههايي از سال بيش از هميشه به چشم ميآيد و مورد توجه قرار ميگيرد. تجربه كشورهاي ديگر در برطرف كردن اين معضل نشان ميدهد كه از بين بردن يا كاهش آلايندهها و تبديل كلانشهرهاي آلوده به شهر سالم و ايمن، نيازمند برنامههاي راهبردي و اصلاح زيرساختهاست و نهادهاي گوناگون در چارچوب برنامههاي كلان، بايد بهگونهاي عمل كنند كه سرانجام تحقق برنامههاي راهبردي را ممكن سازد.
كارشناسان معتقدند بيش از 70 درصد آلودگي هواي تهران ناشي از فعاليت خودروهايي است كه در سطح اين كلانشهر رفتوآمد ميكنند؛ بنابراين، اولويت با ايجاد زيرساختهايي است كه آلايندگي را براي مدت طولاني كاهش ميدهد، از اين رو نهادهاي شهري مرتبط با اين پديده بايد با طراحي و اجراي برنامههاي اصلاحي، سهم خود را در اين حركت ثمربخش ادا كنند، به شرط آن كه بدانند «عملكرد جزيرهاي» بدون توجه به برنامههاي ديگر نهادها به جاي آنكه ثمربخش باشد ميتواند به خنثي شدن نتيجه اقدامات ديگران منجر شود.
به رغم آنكه نهادهاي گوناگون بويژه مديريت شهري و زيرمجموعه آن برنامه و اقدامات بسياري را در دستور كار دارند كه برخي از آنها نيز به اجرا درآمده است اما آلودگي هواي كلانشهر تهران همچنان باقي است و در نيمه دوم هرسال به شدت آزاردهنده و زيانآور ميشود.
بايد به اين نكته مهم توجه داشت كه «جامعه شهري» جامعهاي پوياست و به پيروي از اين پويايي، ساختار شهري نيز بيوقفه در حال تغيير است و اين تغيير دائمي بر كارايي مجموعههاي خدماتي شهر تأثير ميگذارد؛ بهگونهاي كه يك مجموعه خدماتي كه در مقطعي از زمان داراي كاربري درست و مفيد است با گذشت زمان ممكن است كارايي خود را از دست بدهد و حتي به پديدهاي ضد خودش بدل شود؛ به عنوان مثال پايانههاي مسافري غرب و شرق تهران به دليل جانمايي مناسب در سال تأسيس، در سالهاي گذشته سهم عمدهاي در ساماندهي سفرهاي برون شهري داشتهاند و با ارائه خدمات ارزنده هنوز هم به عنوان مجموعههايي فعال و قابل استفاده مورد توجه قرار دارند، اما «فلسفه وجودي» و هويت آنها به دليل تغييرساختار شهري به تدريج از دست ميرود.
پايانههاي مسافري غرب و شرق تهران، هنگام تأسيس در محدوده ورودي شهر قرار داشتند، رسيدن به آنها آسان بود و به نسبت جمعيتي كه ازآن بهرهبرداري ميكردند، خدمات مناسبي را ارائه ميدادند درحالي كه در شرايط كنوني بسياري از اين ويژگيها از دست رفته است. هر دو پايانه در شلوغترين محدوده شهري قرارگرفتهاند و بخشي از زمينهاي اطراف آنها به عنوان «پايانه اتوبوسهاي شهري» و خدمات ديگر تغيير كاربري دادهاند، شمار مسافران افزايش يافته و دسترسي به اين پايانهها با مشكلاتي همراه شده است. به اين ترتيب پايانهها كه زماني به دليل دسترسي آسان، قرار داشتن در مكاني بجا و تناسب خدمات با جمعيت بهرهبردار، سهم عمدهاي در كاهش آلودگي هوا داشتند و شهروندان از خدمات آنها راضي بودند، اينك بخش عمدهاي از امتيازاتشان كمرنگ شده است.
ساختار جديد شهري حكم ميكند كه مكان كنوني پايانههاي مسافري به منظور ايجاد محيط مساعد شهري تغيير كنند و احداث پايانههاي جديد در مكان مناسب و با وسعت كافي، همچنين پيشبيني ارائه خدمات شايستهتر در دستور كار قرار بگيرد.
براي جلوگيري از تكرار آنچه پايانههاي پيشين را از هويت اصلي تهي كرد اين بار لازم است كه همه نهادهاي ذيربط با شناخت هرچه درستتر فلسفه وجودي پايانههاي مسافري در طراحي خدمات شهري با رويكردي كلاننگر همه زواياي اين مهم را در نظر بگيرند و بهگونهاي عمل كنند كه پايانهها در درازمدت بتوانند با حداكثر ظرفيت، خدمات خود را به شهروندان ارائه كنند بدون آنكه آسيبي به محيط زيست وارد شود. پايانههاي مسافري جديد در شرق و غرب كلانشهر تهران احداث خواهند شد اما كارايي راستين آنها وابسته همياري و همكاري همگاني و وجود همان نگاه «كلاننگرانه» است.
جمعه 22 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 39]