محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1825925231
در گفت‌وگوي ايران با دكتر شهاب قهرماني، استاد دانشگاه و پژوهشگر جغرافيا و دفاع مقدس عنوان شد كالك‌هاي جنگي چراغ راه سند چشم‌انداز دفاعي
واضح آرشیو وب فارسی:ايران: در گفت‌وگوي ايران با دكتر شهاب قهرماني، استاد دانشگاه و پژوهشگر جغرافيا و دفاع مقدس عنوان شد كالك‌هاي جنگي چراغ راه سند چشم‌انداز دفاعي
فاطمه كشاورزي
شايد پس از گذشت بيش از دو دهه از پايان جنگ، وقت آن رسيده باشد كه برخي مسائل پيرامون دفاع مقدس را با نگاهي علمي و از منظر استاداني كه دروس دانشگاهي آكادميك را گذرانده‌اند، مورد دقت نظر قرار دهيم. مسائلي همچون جغرافياي جنگ و نسبت آن با عمليات دفاع مقدس با توجه به موقعيت استراتژيك كشورمان در گفته‌هاي دكتر شهاب قهرماني، مدرس دانشگاه خوارزمي و دبير گروه پژوهشي جغرافيا و دفاع مقدس- پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس خالي از لطف نخواهد بود.به گفته دكتر قهرماني، بررسي نقش دانش جغرافيا در دوران دفاع مقدس را مي‌توان در زمان حال در دفاع از مرزهاي كشور دريافت، چرا كه مرزهاي ما در سراسر كشور از خوزستان تا آذربايجان تقريباً همان وضعيت سرزميني و اقليمي را دارد كه در دوران دفاع مقدس داشته است.ماحصل گفت‌وگوي ايران با اين استاد جغرافيا را در ادامه مي‌خوانيد.
در ابتداي گفت‌وگو برايمان درباره نقشه عمليات‌هاي دوران دفاع مقدس و اين كه اين نقشه‌ها توسط چه كساني ماندگار شده است، بگوييد؟
در دوران دفاع مقدس راوياني در قرارگاه‌ها و اتاق‌هاي فرماندهي جنگ حضور داشتند كه اطلاعات مربوط به عمليات‌ها را از مراحل ابتداي شكل‌گيري آن تا سرانجام هر عمليات ثبت مي‌كردند. راويان دفاع مقدس همچنين از هر عمليات، اسنادي چون صورت جلسات، مكاتبات، نقشه‌ها و كالك‌هايي كه شرح عمليات و وسعت منطقه عملياتي را مشخص مي‌كرد، جمع‌آوري و نگهداري مي‌كردند، در اين نقشه‌ها حد مرز نيروها و محدوده عملكرد هر لشكر، گردان و يگان نيز مشخص بود.
از روي نقشه‌هاي اصلي نقشه‌هاي جزئي‌تر تهيه مي‌شد و در اختيار فرمانده گردان‌هاي عملياتي قرار مي‌گرفت تا از محدوده فعاليت رزمي خود آگاه شوند.
پس از دوران دفاع مقدس اين نقشه‌ها جمع‌آوري و در مركز تحقيقات و اسناد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نگهداري شد و امروزه نيز با توجه به پيشرفت در حوزه رايانه و فناوري اطلاعات، اين كالك‌ها اسكن و به صورت نسخه‌هاي الكترونيك ثبت شده است.
با گذشت سال‌ها از دوران دفاع مقدس، چه ضرورتي موجب شد كه دوباره آن نقشه‌ها و موقعيت زميني عمليات‌ها در گروه پژوهشي جغرافيا و دفاع مقدس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس بازخواني شوند؟
براي پاسخ به اين سؤال مي‌توان چندين مورد را ذكر كرد؛ نخست اين كه با راه‌اندازي پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس در سال 84 به همت سردار سرلشكر شهيد احمد سوداگر و آغاز به كار گروه پژوهشي جغرافيا و دفاع مقدس در اين پژوهشگاه، يكي از وظايفي كه برعهده اين گروه قرار گرفت، اين بود كه نقشه‌هاي تلفيقي از نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و ارتش جمهوري اسلامي تهيه كند تا از اين نقشه‌ها در موارد مختلف همچون رشته‌ها و دروس دانشگاهي و كتاب آشنايي دفاع مقدس استفاده شود و محدوده تجاوز نيروهاي بعثي به كشور را به نمايش بگذارد. دوم اين كه هنگامي كه فرماندهان دوران دفاع مقدس درصدد تشريح عمليات‌هاي آن دوران برمي‌آمدند نياز به نقشه‌هايي استاندارد و با مقياس‌هاي اصلاح شده داشتند كه در اين زمينه نيز گروه جغرافيا و دفاع مقدس با اصلاح مقياس نقشه‌ها و تطبيق با نقشه‌هاي اصلي، آن را در اختيار فرماندهان و ساير كاربران قرار داد.
سوم اين كه با راه‌اندازي كاروان‌هاي راهيان نور در سراسر كشور، براي راهنمايي اين گروه‌ها و شناسايي مناطق عملياتي، استعداد و خطوط حد نيروهاي دشمن و نيروهاي خودي و معرفي يادمان‌هاي دفاع مقدس نياز به نقشه‌هاي جديدي بود كه به صورت گرافيكي و ساده مثلاً با نشان دادن فلش‌هايي به رنگ‌هاي مختلف، نيروهاي خودي و مواضع دشمن را نشان دهد تا براي همه اقشار حاضر در كاروان‌هاي راهيان نور قابل فهم باشد.
چهارمين نكته كه از آن مي‌توان به عنوان مهم‌ترين مورد نام برد، نقش دانش جغرافيا در دفاع از كشور است چرا كه مرزهاي ما در سراسر كشور از خوزستان تا آذربايجان همان وضعيت زميني و اقليمي را دارد كه در دوران دفاع مقدس داشته است و هنوز هم مي‌تواند مورد تهديد قرار گيرد. سرماي شديد زمستان در آذربايجان و گرماي تابستان در خوزستان پابرجاست و ما بايد از مرزهايمان مراقبت كنيم. حفاظت از مرزها الزامات خاص خود را دارد و تجربيات دفاع مقدس برگ برندهاي براي ماست كه در تدوين استراتژي دفاعي كشورمان از اين تجربيات استفاده كنيم.
گروه جغرافيا و دفاع مقدس نيز وظيفه خود مي‌داند كه تجربيات جغرافيايي دفاع مقدس را براي قشر دانشگاهي و پژوهشگران كشور و حوزه علوم دفاعي به روز كند تا از اين تجربيات برنامه‌ريزان و طراحان در تدوين سند چشم‌انداز دفاعي كشور استفاده كنند.
در واكاوي و بازخواني جغرافيايي عمليات‌هاي دفاع مقدس به چه موضوعاتي پرداخته مي‌شود؟
در بازخواني عمليات‌هاي دفاع مقدس زماني ما از منظر نيروي انساني و نظامي به عمليات‌ها مي‌پردازيم اما زماني موقعيت جغرافيايي، مكان و شرايط جغرافيايي عمليات‌ها را مدنظر قرار مي‌دهيم.
در گروه جغرافيا و دفاع مقدس در اصل سطح زمين مورد بررسي ماست و اين گروه به مسائل جغرافيايي پيرامون عمليات‌هاي دفاع مقدس مي‌پردازد؛ از جمله اين كه مي‌گوييم عملياتي كه در منطقه هورالعظيم انجام شده آبي، خاكي يا آبي- خاكي بوده است يا اين كه در عملياتي، عبور از رودخانه داشته‌ايم يا در مناطق كوهستاني صعب‌العبور عمليات كرده‌ايم.
آيا عمليات با بارش برف و باران همراه بوده است؟ در چه فصلي از سال انجام شده؟ و بسياري سؤالات پيرامون اين مباحث كه در اين گروه بدان‌ها پاسخ داده مي‌شود.
در يك كلام، بحث عوامل و عناصر جغرافيايي در دفاع مقدس يكي از مباحث اصلي و مورد پژوهش گروه جغرافيا و دفاع مقدس است.
لازم به ذكر است كه در دوران دفاع مقدس فرماندهان با در نظر گرفتن اين عوامل و عناصر، از جمله توپوگرافي و ريخت‌شناسي زمين، اقدام به برنامه‌ريزي درباره عمليات‌ها مي‌كردند.
به عوامل جغرافيايي اشاره كرديد؛ در اين زمينه علت انتخاب فصل زمستان براي انجام عمليات‌ها چه بوده است؟
گرماي هواي مناطق عملياتي جنوب كشور يكي از عوامل اصلي انجام عمليات‌ها در فصل زمستان بود چرا كه ادوات نظامي در فصل تابستان محدوديت داشتند و در دماي بالا عمل نمي‌كردند. همچنين نيروي انساني نيز در شرايط طاقت‌فرساي گرما، كارايي‌اش كمتر مي‌شود. در مقابل ارتش عراق كه ارتشي كلاسيك بود، جنگ در تابستان‌ها برايش مشكل‌ساز نبود چرا كه لجستيك قوي داشت و مجهز بود اما در زمستان‌ها با مشكلات بيشتري روبه‌رو بود.
وضعيت نور ماه در عمليات‌ها چگونه در نظر گرفته مي‌شد؟
اغلب عمليات‌ها در شب‌هايي از ماه‌هاي قمري انجام مي‌شد كه ماه در محاق و تاريكي مطلق بود زيرا براي دشمن، روشنايي ماه امتيازي محسوب مي‌شد و از آنجا كه دشمن از طرف رزمندگان اسلام اغلب در معرض غافلگيري قرار داشت، براي جلوگيري از لو رفتن عمليات، تاريكي مطلق ماه براي ما امتيازي محسوب مي‌شد.
با توجه به سخنان شما، استادان جغرافيا در دانشگاه‌هاي كشور نقس بسزايي در طراحي عمليات‌ها داشتند.
بله، براي نمونه در عمليات والفجر 8 حدود 3 سال استادان از گروه جغرافياي دانشگاه امام حسين(ع) روي رفتار هيدرولوژيكي رودخانه اروند مطالعاتي انجام دادند كه اين رودخانه در فصل‌هاي مختلف، سطح جزر و مدش چگونه است، جهت جريان آب در اعماق و سطح به چه نحوي است، مورفولوژي ساحل چگونه است، هر ساحلي چه استعدادي دارد و چه نيروهايي با چه ادواتي مي‌توانند در آن ساحل پياده شوند.
به هر حال وقتي مورفولوژي (ريخت‌شناسي) ساحل و جنس آن (صخره يا باتلاق) مورد بررسي قرار مي‌گيرد، كاربرد آن در هنگام پياده كردن نيروها و ادوات مشخص مي‌شود چرا كه در سواحل باتلاقي نمي‌توان پايه‌اي كوبيد و ادوات سنگين همچون تانك و نفربر به سختي جا‌به‌جا و حمل مي‌شوند.
مطالعات جغرافيايي عمليات‌ها توسط جغرافيدانان و استادان جغرافيا انجام مي‌شد و در همه عمليات‌ها بحث وضعيت جغرافيايي زمين، اقليم و ژئو مورفولوژي منطقه عملياتي از اركان برنامه‌ريزي‌ها بود و فرماندهان و طراحان عمليات‌ها از مشاوره جغرافيدان‌ها بهره مي‌بردند.
علاوه بر استادان دانشگاه، فرماندهاني كه طرح‌ريزي عمليات‌ها را برعهده داشتند، در واقع يك پا جغرافيدان هم بودند. آنها با شناسايي مناطق عملياتي و يادداشت‌برداري از محدوده عمليات، در واقع يك بررسي ميداني و بازديد علمي جغرافيايي انجام مي‌دادند.
به طور كلي بحث دانش جغرافيا با جنگ‌ها در هم تنيده است و فرماندهان نظامي اطلاعات جغرافيايي را از منابع علمي جغرافيايي و استادان دانشگاه‌ها مي‌گرفتند و سپس طرح‌ريزي مي‌كردند كه نيروها را در كدام مناطق ساماندهي كنند يا براي استتار نيروها از پوشش گياهي كدام منطقه بهره ببرند.
به عنوان نمونه ديگر مي‌توان به ابتكار شهيد چمران در ستاد جنگ‌هاي نامنظم براي جلوگيري از پيشروي ارتش بعث در اهواز اشاره كرد كه آب رودخانه را در درون كانال‌هايي پمپاژ كرد و آب به سمت مواضع دشمن هدايت شد. دكتر چمران به نوعي جنگ آب به راه انداخت و تانك‌ها، ادوات زرهي و يگان پياده دشمن را زمينگير كرد. در علوم نظامي قانون نانوشته‌اي داريم كه مي‌گويد وضعيت زمين، چگونگي جنگيدن را به شما ديكته مي‌كند و اين اطلاعات و عوامل جغرافيايي است كه فرمانده را در چگونگي به‌كارگيري نيروهاي يگان پياده، مكانيزه و زرهي راهنمايي مي‌كند.
از يكي از فرماندهان دوران دفاع مقدس شنيدم كه مراحل عمليات والفجر 8 در ارتش پاكستان آموزش داده مي‌شود با وجودي كه قبول دارم اين موارد نظامي است و شايد لازم نباشد تمامي دانشجويان و دانش‌آموزان از آن آگاهي داشته باشند. برايم سؤال شد كه آيا دانشجويان و دانش‌آموزان كشورمان حداقلي از شرايط اين عمليات‌ها را مي‌دانند؟
زماني كه در كشوري همچون پاكستان كه ارتشي قوي و پيشرفته دارد، در دوره آموزش فرماندهي و ستاد خود در 2 واحد درسي فرماندهان ارتش را با عمليات والفجر 8 و عبور از رودخانه آشنا مي‌كنند و برايشان غيرقابل باور است كه چگونه اين همه نيرو و تجهيزات در يك شب سرد زمستاني در بهمن 64 از رودخانه‌‌اي خروشان عبور داده شد، شايسته نيست كه دانشجوي رشته كارشناسي جغرافياي سياسي- نظامي و انساني در دانشگاه بيش از 134 واحد درسي بگذراند و از تأثير دانش جغرافيا در دوران دفاع مقدس در كشور خود مطلع نباشد. مناسب نيست كه دانش‌آموزان ما در مقطع متوسطه درس جغرافيا را بگذرانند ولي از نقش دانش جغرافيا در اين عمليات‌ها آگاهي نداشته باشند.
با توجه به سخنان شما، همين ناآگاهي هم سبب مي‌شود كه برخي فكر كنند طرح‌ريزي به اين صورت در دوران دفاع مقدس صورت نمي‌گرفته و عمليات‌هاي ما در جبهه برنامه‌ريزي مشخصي نداشته است.
كوتاهي از ماست؛ زماني كه اطلاعات دقيق، مستند و كافي در اختيار دانشجويان و جوانان قرار نمي‌گيرد، اگر آنان قضاوت ديگري مي‌كنند، نبايد آنها را محاكمه كرد، كم‌كاري از ما بوده است.
اكنون خوشبختانه براي تمام گرايش‌هاي رشته جغرافيا مقطع كارشناسي در دانشگاه‌هاي سراسر كشور 2 واحد تخصصي جغرافيا و دفاع مقدس تعريف و مصوبه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري نيز گرفته شده است. براي اين واحد تخصصي كتاب نيز تأليف شده كه بزودي اين واحد درسي وارد چرخه آموزش دانشگاه‌ها مي‌شود.
هر دانشجويي كه كارشناس جغرافيا در كشور مي‌شود، بايد در 2 واحد درسي اطلاع داشته باشد كه دانش جغرافيا در دوران دفاع مقدس چه كمكي به ما كرد و متقابلاً دفاع مقدس چه كمكي به پيشرفت دانش جغرافيا كرده است. همچنين مصوبه ديگري كه دراين زمينه به تصويب رسيده، اين است كه در سال جاري براي نخستين بار در كشور و در مقطع كارشناسي ارشد 10 دانشجو در گرايش جغرافيا و دفاع مقدس در دانشگاه خوارزمي جذب مي‌شوند كه در اين مقطع تحصيلي دروسي چون نقش اقليم در عمليات‌هاي دفاع مقدس، نقش ژئومورفولوژي در دفاع مقدس، تأثير روح ملي و هويت ملي ايرانيان در دفاع مقدس، نقش ارتباطات در دفاع مقدس و ساير عناوين آموزش داده مي‌شود تا كارشناسان ارشد زبده در حوزه جغرافياي دفاع مقدس در جامعه تربيت شوند و بحث تحقيقات دفاع مقدس را دنبال كنند.
ما امروزه حيات جغرافياي سياسي كشور را مديون دفاع مقدس مي‌دانيم. اگر ما جنگي نداشتيم، نياز به توليد آثار جغرافياي سياسي نداشتيم و نياز به جغرافياي نظامي ايران پيدا نمي‌كرديم كه تأليف كتاب 5 جلدي جغرافياي نظامي ايران توسط دكتر صفوي، از فرماندهان دوران دفاع مقدس نمونه‌اي از آن است.
از اصول هفتگانه پيروزي در جنگ‌ها مي‌توان به اصل غافلگيري اشاره كرد. اين اصل در دوران دفاع مقدس به همراه دانش جغرافيا چه كمكي به ما كرد؟
طبق اصل غافلگيري در جنگ، شما نبايد غافلگير شويد و در مقابل بتوانيد دشمن‌تان را غافلگير كنيد. اگر بخواهيم به همكاري اين اصل و دانش جغرافيا بپردازيم، بايد گفت كه براي غلبه بر دشمن بايد از مكاني به او هجوم آورد كه فكرش را هم نمي‌كند يعني از نظر موقعيت جغرافيايي و ديدگاه نظامي مقدور نيست كه از آن مكان عملياتي صورت بگيرد. با كمك دانش جغرافيا بايد آن مكان را يافت، دشمن را دور زد و او را غافلگير كرد. به طور نمونه براي عمليات والفجر 8 كه اروند انتخاب شد، نخلستان‌ها و پوشش گياهي منطقه خسروآباد عاملي شد كه به رزمندگان اجازه داد شب‌ها كارهاي عمراني و مهندسي را انجام دهند و براي انتقال يگان‌هاي زرهي از پوشش گياهي منطقه بهره برند و دشمن را با يك غافلگيري هوشمندانه و بزرگ مواجه سازند.
مي‌توانيم يكي از عللي كه در برخي عمليات‌ها شكست خورديم را به بحث درنظر نگرفتن كامل وضعيت جغرافيايي مربوط بدانيم؟
در ناكام بودن برخي عمليات‌ها درصدي را مي‌توان به غيرقابل پيش‌بيني بودن عناصر جغرافيايي مربوط دانست، همچون بارش ناگهاني باران، وزش باد و... كه خللي در روند عمليات ايجاد كرد و موفقيت را به تأخير انداخته است اما اغلب عمليات‌هاي ناموفق ما به سبب محدوديت‌هاي تجهيزاتي، ستون پنجم و لو رفتن عمليات‌ها و مواردي نيز رعايت نكردن اصل استتار بود.
پنجشنبه 14 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[مشاهده در: www.iran-newspaper.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 111]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها