واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: یاددهی و یاد گیری از همان اوان کودکی شروع می شود. مرحله ی رشد مغز کودک در طول ماه های اول زندگی، مرحله ی بسیار حساسی است که در چگونگی یاد گیری تمامی سال های عمر او اثر می گذارد. در این ماه ها مغز کودک به سرعت زیادی رشد می کند و این مرحله درست زمانی است که پدر و مادر، هشیار و آگاه با فعالیت هایی بسیار ساده و برقراری ارتباط های اثرگذار می توانند چگونگی یاد گیری فرزند دلبندشان در سال های آتی را به خوبی رقم بزنند و تاثیرات ماندگار خود را بر ذهن و مغز او برجای بگذارند. آنچه در این مقاله می آید ، بیان گر مطالبی است که به نوعی با رشد و یاد گیری کودک و امور مرتبط با یاد دهی و آموزش به او سرو کار دارد. این مقاله ضمن آنکه پدران و مادران را با چگونگی رشد مغز کودکان، به زبان ساده آشنا می کند، فعالیت ها و طرز برخوردهای مناسب برای یادگیری کودک در حداکثر ظرفیت رشد خود را نیز معرفی می نماید. مطالب این مقاله در واقع، کمکی به پدران و مادران در جهت کسب آگهی و دانش لازم برای برخورد مناسب، با کودکان در ماه ها و سال های اولیه ی زندگی و فراهم کردن زمینه های مناسب برای یادگیری و آموزش آنان است. ● پایه های شکل گیری هیجانات و رشد هیجانی کودک ماه های اولیه ی زندگی یک کودک و یادگیری های اولیه او از نظر شکل گیری هیجانات او بسیار مهم است. کودک ما به دنیا نیامده است که از ما اطاعت کند. بلکه ما او را به دنیا آورده ایم تا راهنمای او باشیم برخوردی مناسب یا نامناسب در آغاز کودکی می تواند پایه گذار رفتار هیجانی مستمری برای زندگی آتی هر کودکی باشد. در آغوش گرفتن، بچه را به خود فشردن، به او خندیدن و نشان دادن خوشحالی و سرور از برخورد با او، یا به عکس اخم کردن و نشان دادن بیزاری و کم توجهی، تایید یا تکذیب حرکات و عکس العمل های وی و ارائه ی واکنش های مناسب یا نامناسب در مقابل رفتارهای گوناگون او، گفتن کلمات تحسین برانگیز مانند: آفرین، بسیار خوب، عالی یا عباراتی مثل این کارت را دوست ندارم، این کار را دیگر نباید بکنی، همچنین ادای واژه هایی چون دوستت دارم، ما کار بدت را دوست نداریم، پسر خوب، دختر خوب، خندان، خوشرو، عزیزم و نظایر آن همه و همه در واقع سرمایه گذاری و به عبارت دیگر پایه گذاری برای شکل گیری درست رفتارهای هیجانی کودک در آینده و در بزرگسالی است. ● هیجان چیست؟ هیجان نوعی انگیختگی ذهن یا احساسات است. شادی، نفرت، عشق، ترس، اضطراب، افسردگی و اندوه همه نوعی هیجان است. به زبان ساده هیجان یا رفتار هیجانی نوعی حرکت، واکنش، طرز برخورد فیزیکی یا روانی نسبت به محرک های خارجی از جمله رفتارهای دیگران و یا هر نوع تحریک محیطی دیگر است. واکنش های فیزیکی هیجان به صورت تغییر در ضربان قلب، سرعت تنفس، عرق کردن، سرخ شدن چهره یا رنگ پریدگی، لرزش و امثال آن نمود پیدا می کند. واکنش های روانی به صورت لذت، خوشی و شادی و نشاط و یا خشم و ترس، اضطراب و اندوه و افسردگی و نظائر آن بروز می کند. به طور کلی هیجانات دو حالت اصلی دارند، یا به صورت لذت ظاهر می شوند، یا به صورت انگیختگی. حالت لذت دو بعد دارد: بعد خوشایند و بعد ناخوشایند. حالت انگیختگی هم دو بعد دارد: بعد انگیختگی و بعد آرامش. در حالت هیجانی لذت، کودک ممکن است از وضعیتی خوشش بیاید و تکرار آن را طالب باشد و از وضعیتی دیگر خوشش نیاید و خواهان تکرار آن نباشد. حتی از بودن در آن وضعیت بیزار باشد و بیقراری نشان دهد. در حالت انگیختگی نیز کودک ممکن است در مقابل وضعیتی احساس آرامش کند و راحت و آرام باشد و برعکس در مقابل وضعیتی دیگر برانگیخته شود و خشم و غضب و ناراحتی را از خود نشان دهد. نکته ای که توجه به آن بسیار مهم است، این است که هر حالتی اعم از لذت یا انگیختگی، چنانچه با شرایط محیطی طبیعی و مطلوب و قابل انتظار متناسب و هماهنگ باشد، نشانه ی بروز رفتار هیجانی خوب است و چنانچه با شرایط محیطی طبیعی و مطلوب در تضاد باشد نشانه ای از بروز رفتار هیجانی بد یا نامطلوب است. برای مثال، اگر همه چیز در حد امکان برای یک کودک فراهم است، اگر گرسنه نیست، تمیز است و مریض هم نیست هر گونه لجبازی، سرسختی و یا ابراز خشم به صورت داد و فریاد یا پرت کردن اشیاء یا زدن دیگران و یا گوشه گیری، اخم، سکوت یا بی تفاوتی از جانب او نشانه ای از بروز هیجانی نامناسب و نامطلوب است و باید به نوعی زمینه های اصلاح به موقع آن فراهم شود. هیجان یا رفتار هیجانی نوعی حرکت، واکنش، طرز برخورد فیزیکی یا روانی نسبت به محرک های خارجی از جمله رفتارهای دیگران و یا هر نوع تحریک محیطی دیگر است کودک از ابتدا باید یاد بگیرد در مقابل ارضای روح و جسم خود که با خوردن غذا، نظافت به موقع، محبت دیگران به وجود می آید، احساس لذت و شادی کند و رضایت خود را به نوعی با لبخند زدن، نوازش کردن، بوییدن و بوسیدن، تکان دادن دست و سر و نظایر آن نشان دهد. نقش پدر و مادر به ویژه مادر و یا هر فرد دیگری که بیشتر با کودک سرو کار دارد در این یادگیری، بسیار مهم است. وقتی مادری به هنگام شیر دادن طفل کوچک خود در حالی که او را در آغوش دارد یا هنگام غذا خوراندن به او در حالی که با عشق و علاقه این کار را می کند با او به گفت و گو بپردازد و بگوید: عزیزم توجه کن! تو داری شیر می خوری تا سیربشی، زود بزگ بشی، بتونی راحت بخوابی بتونی بازی کنی، بتونی آروم باشی، لبخند بزنی، شادباشی، عزیز باشی، در این صورت انرژی مثبتی را به او القا ء می کند و او را به خوردن شیر و غذا و میوه و... برای دفعات بعد راغب تر می کند. به عکس مادری که به هر دلیلی کودک خود را از خوردن شیر طبیعی مادر محروم می کند یا اگر خود شیر ندارد و مجبور به استفاده از شیر کمکی غیر از شیر خود است، وقتی به جای آنکه او را در آغوش بگیرد و شیشه ی شیر را با محبت به دهان او بگذارد و چشم در چشم او بدوزد و با او حرف های خوب و مثبت بزند، او را در جایی می خواباند و شیشه را به کمک ابزارهایی غیر از دست خود به دهان او بگذارد، مستقیم به چشم های او نگاه نکند و محبت خود را به نوعی به او نشان ندهد، یا غذا را در ظرفی بریزد و جلوی کودک بگذارد، او را برای خوردن به حال خود رها کند، هیچ گونه ارتباط لفظی یا چشمی با کودک برقرار نکند و یا اگر برقرار کند حالت شماتت و بیزاری، خستگی و بی تفاوتی را نشان دهد، در همه حال نوعی انرژی منفی را به او القا می کند. ما، در واقع با القای انرژی مثبت یا منفی به کودکان خود، پایه گذار یادگیری های هیجانی آنها خواهیم بود و آنها را به سوی ابراز رفتارهای ناشی از رضایت و نشاط و شادی و سرزندگی یا عدم رضایت ، غم و اندوه و افسردگی، تحرک سازنده و یا تحرک مخرب، لذت یا آرامش یا برانگیختگی و خشم سوق می دهیم. به یاد داشته باشیم که به قول دکتر کارن گود، روان شناس: «کودک ما به دنیا نیامده است که از ما اطاعت کند. بلکه ما او را به دنیا آورده ایم تا راهنمای او باشیم، به او آرامش دهیم و ساختاری را برای او به وجود آوریم که در آن به راحتی بتواند تجربه بیندوزد، یاد بگیرد و رفتارهایش را تنظیم و قاعده مند کند برای آنکه بتوان به کودک کمک کرد تا بخش هیجانی شخصیت خود را شکل دهد و احساس مثبت و محکمی نسبت به خود به دست آورد، پدران و مادران باید برای انواع گوناگون پاسخ گویی به موقعیت های بی شمار روزانه کودکان آماده شوند طرز برخورد روزانه پدران و مادران و یا سایر افرادی که به طور مستمر با کودکان ارتباط دارند نقش بسیار بسیار مهم در رشد و یادگیری مناسب و مطلوب کودکان دارد. aftab.ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 466]