تحليل گفتمان حركت علمي در كشور جنبش نرم ‌افزاري و نهضت توليد علم

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: تحليل گفتمان حركت علمي در كشور جنبش نرم ‌افزاري و نهضت توليد علم
يعقوب نعمتي وروجني

اشاره:

جنبش نرم‌افزاري و نهضت توليد علم پس از تأكيدات مقام عظماي ولايت، حضرت آيت الله خامنه‌اي از جمله موضوعاتي شده است كه در سال ‌هاي اخير به طور جدي مورد كنكاش و پژوهش مجامع علمي، دانشگاهي و نخبگان كشور قرار گرفته است. مقام معظم رهبري مي‌فرمايند: "جنبش نرم‌افزاري، يعني در زمينه علم، توليد علم و شكستن مرزهاي علم، يك جنبش و يك حركت عظيم به وجود بيايد." (17/10/86) لذا تحقيق و پژوهش در اين امر، يكي از مسائل اساسي و مهم به شمار مي آيد.‏

در دنياي امروزي پيشرفت صنعت و تكنولوژي محصول مجموعه‌اي از علوم بخصوص علوم فني و كاربردي و نرم‌ افزاري است. اگر چه سهم علوم پايه و تئوري در اين پيشرفت بر كسي پوشيده نيست، ولي نقش علوم فني و نرم‌ افزاري در توسعه اقتصادي، صنعتي و ايجاد اشتغال مولد، بسيار ضروري و بديهي ‌ترين گام هر برنامه‌اي است. در واقع يكي از راهكارهاي ارتقاي دانش عمومي و همگام با سطح بين ‌المللي اين مرزو بوم در قلمرو علوم رايانه‌اي، نرم‌ افزاري و فناوري اطلاعات مي‌باشد.

با توجه به پيشرفت علمي و نرم ‌افزاري جوامع غربي و توليد علم در اين زمينه، يكي از لازمه‌ هاي پيشرفت ايران اسلامي در تمامي ابعاد كشور، توليد نرم‌ افزاري علم و فراهم سازي زمينه‌ هاي توسعه و رشد ملي
همسطح با ديگر كشورهاي جهان است. امروز بسياري از انديشمندان، استمرار حيات تمدن اسلامي را منوط به تحقق جنبش نرم ‌افزاري و بهره‌ گيري از روش‌ هاي علمي جهت تبيين "مفهوم ‌شناسي"، "روش شناسي" و "فراگير سازي" آن مي ‌دانند.

با در نظر گيري اين مسئله كه، انقلاب اسلامي با پيروزي شكوهمند خويش در مقابل دنياي مدرن، نويد جوشش دوباره بشر براي دستيابي به حيات طيبه و آرمانشهر الهي را به همراه داشت؛ و اصلي ‌ترين شاخصه اين انقلاب بزرگ، ادعاي آن در بازستاني حضور دوباره دين در عرصه‌ فرايندهاي اجتماعي است؛ لازمه نيل به جامعه‌اي آرماني كه مدنظر آيين اسلام است، پيشرفت در تمامي ابعاد جامعه بخصوص عرصه توليد علم است.‏

از سوي ديگر، ‌انقلاب اسلامي براي تحقق آرمان ‌هاي خود و دستيابي به اجتماع جهان و تشكيل تمدن عظيم اسلامي نياز به سازوكارهاي هماهنگ و مناسب با مباني اعتقادي خود جهت ايجاد ساختار تمدني دارد. به بيان ديگر نيازمند طراحي و ارائه الگوهاي مختلف براي اداره بخش‌ها و امور مختلف جامعه در راستاي نيل به تمدن جديد است و در اين مسير مي‌بايد آرمان‌ها و اعتقادات ديني و مذهبي و ارزش‌ هاي ملي در نظر گرفته شود.‏

بي‌شك، فرهنگ توليد علم يك فرهنگ ريشه‌ دار اسلامي است كه به جامعه ديني بالنده‌تر و حكومت ديني پيشروتر خواهد انجاميد و بدون اين‌ نرم ‌افزار، تداوم حكومت ديني، بسيار مشكل و احياناً صوري خواهد شد. مي توان با توليد نظريه و فكر از طريق جنبش نرم ‌افزاري به يك جامعه‌اي ايده ‌آل و آرماني در سطح داخلي بين ‌المللي نايل شد.

با طرح اين مسئله از سوي رهبر معظم انقلاب،
زمينه‌ ها و بسترهاي لازم براي تحقق آن فراهم گشته است. از آنجايي كه در بيشتر كشورهاي توسعه يافته و صاحب فناوري و در بعضي كشورهاي در حال توسعه آموزش علوم رايانه‌اي و فراگيري آن، جزء برنامه‌ هاي اصلي مدارس، دبيرستان‌ها و دانشگاه‌ها به شمار مي‌آيد. در همين راستا برنامه توسعه و كار براي فناوري ارتباطات و اطلاعات ايران موسوم به "تكفا" يكي از برنامه دولت در زمينه توسعه و گسترش و كاربردي ساختن دانش نرم‌ افزاري در كشور محسوب مي‌شود.‏

با توجه به اهميت توسعه و فناوري اطلاعات و ارتباطات دولت با تهيه مفاد هفتگانه طرح جامع تكفا (توسعه كاربري فناوري اطلاعات و ارتباطات) اهتمام جدي جهت گسترش علوم رايانه‌اي در كشور را داراست.

در قسمتي از اهداف طرح تكفا چنين آمده است:

1. گسترش سواد ديجيتالي و اشاعه فرهنگ و زبان ملي در محيط ديجيتال.

2. ارتقاي آگاهي ميدان بخش دولتي از نقش فناوري ارتباطات و اطلاعات.

3. تشويق گسترش مشاركت مردم در اداره جامعه.

علاوه بر آن، بر اساس مصوبات برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، شوراي عالي اداري، بستر و شبكه لازم براي توسعه ارتباطات و فناوري اطلاعات را در سطح كشور به منظور گسترش كاربردي فناوري اطلاعات در جامعه و تحقق دولت الكترونيك، كه مطمئناً در فرايند رشد و توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور تأثير بسزايي خواهد داشت، فراهم نموده است.‏

با توجه به اينكه اين مسئله به پيشنهاد رهبر معظم انقلاب مطرح گشته است، استفاده از سخنان و راهنمايي ‌هاي گران‌قدر ايشان در حل اين مسئله، راهگشا خواهد بود.‏

بي‌شك، فرهنگ توليد علم، يك فرهنگ ريشه‌دار اسلامي است كه به جامعه ديني بالنده‌تر و حكومت ديني پيشر‌وتر خواهد انجاميد و روشن است كه اگر فضيلت علمي نهادينه نشود، ما هرگز توليد نرم‌ افزار علمي و ديني به قدر لازم نخواهيم داشت و بدون اين نرم ‌افزار، تداوم حكومت ديني و در عصر تراكم نرم ‌افزارهاي غيرديني، بسيار مشكل و احياناً صوري خواهد شد.‏

امروز پرداختن به مقوله‌ توليد علم و تحقيق و صنعت، يكي از واجب ‌ترين و فوري ‌ترين مسائل نظام جمهوري اسلامي است.

آن روز كه سهم آزادي، سهم اخلاق و سهم منطق همه يكجا و در كنار يكديگر ادا شود، آغاز روند خلاقيت علمي و تفكر بالنده ديني در اين جامعه است و كليد جنبش توليد نرم‌ افزار علمي و ديني در كليه علوم و معارف دانشگاهي و حوزوي زده شده است.

براي بيدار كردن عقل جمعي، چاره‌اي جز مشاوره و مناظره نيست و بدون فضاي انتقادي سالم و بدون آزادي بيان و گفتگوي آزاد با حمايت حكومت اسلامي و هدايت علماء و صاحب ‌نظران، توليد علم و انديشه‌ ديني و در نتيجه، تمدن سازي و جامعه‌ پردازي، ناممكن و يا بسيار مشكل خواهد بود.

بايد توليد نظريه و فكر، تبديل به يك ارزش عمومي در حوزه و دانشگاه شود و در قلمروهاي گوناگون عقل نظري و عملي، از نظريه ‌سازان، تقدير به عمل آيد و به نوآوران، جايزه داده شود، سخنانشان شنيده شود تا ديگران به خلاقيت و اجتهاد تشويق شوند. بايد ايده‌ها در چارچوب منطق و اخلاق و در جهت رشد اسلامي با يكديگر رقابت كنند و مصاف دهند تا جهان اسلام اعاده‌ هويت و عزت كند و ملت ايران به رتبه‌اي جهاني كه استحقاق آن را دارد بار ديگر دست يابد.‏

‏"شما جوانان و همچنين استادان و رؤساي محترم دانشگاه‌ها از توليد علم، جنبش نرم‌افزاري، ارتباط دانشگاه و صنعت و اميدهاي فراواني كه درمجموعه‌ جوان متراكم كشور ما نهفته است، سخن مي‌گوييد.

گفتم، موضوع بسيار مهم توليد علم و جنبش نرم ‌افزاري و خط شكني در جبهه‌ علم آفريني را مطرح مي‌كنم، تا بشود فرهنگ محيط دانشگاهي وقتي اين شد، آن وقت ديگر نگراني نيست، زيرا ده‌ها و صدها هزار دل معتقد، مشتاق و جسم و ذهن جوان و خسته نشو در اين راه مي‌افتند".

زماني كه جنبش نرم ‌افزاري يا توليد علم به معناي خروج علم از حالت تقليدي و ترجمه‌اي مطرح شد، ضرورت به كارگيري و حضور خلاقيت‌ها و نقش نوآوري‌ هاي جوانان در اين نهضت به خوبي قابل درك نبود اما اينك همه محيط‌ هاي دانشجويي و دانشگاهي و همه احساسات و علايق علمي استاد، دانشجو، محقق و پژوهشگر از جنبش نرم ‌افزاري حمايت مي‌كند.‏

راهكارها و پيشنهادات:‏

- مشخص نمودن اهداف‏ نهايي و مرحله و چشم ‌انداز آينده از وضعيت علمي كشور و بررسي عوامل ارتقاي منزلت علمي در سطح جهان و طبقه ‌بندي عوامل انگيزاننده رشد علم و عوامل بازدارنده آن. ‏

- تبيين وضع فعلي كشور از نظر دانش و پژوهش‌ها و تحقيقات و نظريه‌‏ هاي علمي و زيرساخت ‌هاي مربوط به جنبش نرم ‌افزاري. در اين تبيين مي‌بايد سطح علمي و پژوهشي دانشگاه‌ها و مراكز علمي، سازمان‌ها و ادارات و كليه‌ نهادهاي عمومي كشور مشخص گرديده و از كليه ابداعات جديد، نظريه‌ هاي علمي، طرح ‌هاي پژوهشي و تحقيقاتي در راستاي نيل به اين اهداف استفاده شود.‏

- ميزان‏ ‌سنجي و برقراري تعادل و رابطه‌اي متناسب بين نيازها، كمبودها و اطلاعات و داده ‌هاي علمي و فني. در اين ميزان سنجي بايد سطح فناوري و توليد علم را با در نظرگيري نيازهاي ملي و سطح جهاني ارتقاء داده و كيفيت منابع و امكانات علمي (نرم افزار، سخت افزار) كشور را سنجيده و سرمايه ‌گذاري‌ها و منابع مالي و انساني لازم را پيش‌بيني نمود. بخصوص
سرمايه‌ گذاري براي توليد علم، تأسيس بانك آمار و اطلاعات، انجام پژوهش و توليد علم بايد
صورت گيرد.‏

- ايجاد روحيه و انگيزه‌ مليِ رقابتي‏ و بالا بردن اعتماد به نفس شخصي و ملي، داشتن شجاعت، جديت ، اميد و صبر، به عبارت ديگر مديريت سياسي ـ اجتماعي رواني جامعه. هر كدام از افراد با داشتن انگيزه رقابتي و جديت و كار متراكم و مسئوليت پذيري در نيل به توسعه و رشد كشوري و جنبش نرم‌ افزاري نقش وافر و شايسته‌اي خواهد داشت.‏

- از شاخص‌ هاي مهم در فرايند توليد علم عبارتند: مسئولان كشور، مديران دانشگاه‌ها، اساتيد، دانشجويان، پژوهشگران و نظريه ‌پردازان. بايد ضرورت و اهميت اين مسئله، براي دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشي،‌
انجمن ‌هاي علمي، فرهنگستان‌ هاي علوم و نهادهاي برنامه ‌ريزي و تدوين و اجراي راهبردهاي كلان علم و پژوهش و فناوري كشور در زمينه عملياتي نمودن نهضت نرم‌ افزاري و توليد علم در عرصه و فناوري ‌هاي نوين درك و دروني شده باشد تا بتوانند به كارهايي زيربنايي، محرك و نوآور روي آورده و طرح‌ها و برنامه ‌هاي لازم را بيان و عملي كنند.‏

- حفظ آرمان‌ها، ايدئولوژي‌ و ارزش‏ ‌هاي حاكم بر فرهنگ و اعتقادات مردمي و ملي در هر كدام از مراحل جنبش و در نظر گيري اين مسئله كه هدف ما نيل به توسعه‌اي اسلامي- ايراني با حفظ آرمان ‌هاي ديني و اعتقادي است، كه جنبش نرم ‌افزاري منحصر به فرد و متفاوت از ديگر كشورها را توليد نمايد و الگويي تقليدي و تكراري از جوامع غربي نباشد.

‏منابع:

- فيروزآبادي، سيد حسن، توليد علم و جنبش نرم‌افزاري، 1387‏

‏- تبرائي، حميدرضا، دومين همايش علم و فناوري، آينده و راهبردها، بهمن 1382.

- مسعودي، اميد، تحليل گفتمان، دانشگاه علامه طباطبايي، تهران، 1385.‏

سه|ا|شنبه|ا|4|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]