واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: كارشناسان جنگل معتقدند : توسعه شهرها و جادهها ، احداث تاسيسات گاز ، برق و دكلها ، افزايش جمعيت و تشديد روند تبديل اراضي جنگلي جلگه اي به زمينهاي كشاورزي ، مسكوني و به ويژه ويلا سازي مهمترين عوامل كاهش سطح اين نوع جنگلها است. بر اساس آمار سازمان منابع طبيعي ،هم اكنون از مساحت 9/1 ميليون هكتاري جنگلهاي شمال ،حدود 100 هزار هكتار جنگلهاي جلگهاي است كه اين مقدار نيز با گسترش شهر نشيني و تغيير كاربري اراضي ،بهشدت در معرض تخريب قرار دارد. گفته شده است كه بيشتر جلگههاي ساحلي درياي خزر كه خاكهاي غيرماندابي و زهكش شده دارند، تا چند دهه قبل زير پوشش درختاني از جمله شمشاد بوده كه هم اكنون بخش عمده اي از اين نوع درختان ازبين رفته است. كارشناسان جنگل معتقدند ، در سالهاي پيشين جنگل نشينيان به علت ناامني و شيوع بيماري مالاريا كه ناشي از وجود مانداب ها و تالاب هاي كوچك بوده ، ناگزير در ارتفاعات بالاي جنگل و مرتع مي زسيتند و در نتيجه كمتر به جنگل هاي جلگه اي دسترسي داشتند ، اما پس از تغييرات اقليمي و خشك شدن تالاب ها و در نتيجه مهار اين نوع بيماري ، مردم اين خطه به نواحي جلگه اي رو آورده و در كنار سواحل دريا ساكن شده اند كه از آن زمان تا به حال با گسترش شهر نشيني ، روند تغيير كاربري اراضي در جلگه با قطع درختان تبديل به باغات و ديگر محصولات كشاورزي ، واحدهاي مسكوني و و يلايي ، همچنان به شدت ادامه دارد. يوسف گرجي بحري پژوهشگر مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مازندران، مستقر در ايستگاه نوشهر، ميگويد : جنگلهاي جلگهاي به جنگلهايي گفته ميشود كه از ساحل دريا تا ارتفاع 50- 60 متري از سطح درياي آزاد باشند. وي افزود : از نظر اقليمي، جنگلهاي جلگهاي با جنگلهاي كوهستاني متفاوتاند و به دليل موقعيت رشته كوه البرز، به محض افزايش ارتفاع، دما كاهش مييابد و محيط سردتر ميشود. گرجي بحري اظهار داشت : در ميانْبَندِ جنگلهاي شمال يعني محدوده ارتفاعي 700 تا هزار و 800 متر از سطح دريا، ميزان بارندگي افزايش و در بالابند كاهش مييابد. به گفته اين پژوهشگر ، آب و هواي منطقه جلگه گرمتر و معتدلتر و دوره رشد آن طولانيتر است و سيماي گياهي متفاوتي در مقايسه با كوهستان دارد. گرجي بحري ادامه داد : بهترين نمونه جنگلهاي جلگهاي در شمال كشور پاركهاي جنگي نظير سيسنگان و نور در استان مازندران و گيسُم در استان گيلان است. وي درباره گياهان اصلي جنگلهاي جلگهاي ميگويد: گياهان شاخص اين جنگلها درختان بلوط با گورچههاي پهن و درختان شمشاد و افرا و لَرْگ و توسكا و گاهي پَلَت و اَنجيلي است. پژوهشگر مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مازندران تاكيد كرد : در اين جنگلها، انار و زيتون تلخ و ليلَكي (lilaki) هم در ساحل ديده ميشود. گرجي بحري درباره علل تخريب جنگلهاي جلگهاي شمال ، گفت : توسعه شهرها و جادهها در 100 سال اخير و احداث تاسيسات گاز و برق و دكل و افزايش جمعيت و تبديل اراضي به زمينهاي كشاورزي مهمترين عوامل كاهش سطح اين جنگلها بوده است. اين محقق خاطرنشان كرد : بايد جنگلهاي جلگهاي فعلي حفظ شود زيرا متعادل كننده اقليم منطقه است و از نظر زيست محيطي و كنترل آفات كشاورزي و زيستگاه پرندگان و زهكش آبهاي سطحي و كنترل سيلاب بسيار موثر است. وي بيان داشت : آن دسته از اراضي كه در اختيار سازمان جنگلها و مراتع و آبخيزداري كشور است، يعني زمينهاي جلگهاي كه جنگل نيست و در دهههاي اخير در آن صنوبركاري ميشود، بايد به زراعت چوب اختصاص داده شود. گرجي بحري تصريح كرد : جنگلهاي جلگهاي متعادل كننده سامانِ آبي منطقه هستند و ارزشهاي گردشگري هم دارند. كارشناسان گسترش شهرنشيني در سواحل و ايجاد خانهها و پلاژهاي ساحلي را از عوامل مهم تخريب جنگلهاي جلگهاي عنوان مي كنند . فرهنگ اسداللهي عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس گفت : جنگلهاي جلگهاي شمال ايران داراي چهار نوع جامعه گياهي اصلي هستند. وي «تُوسكا ـ لَرْگِستان» و «مَلَج ـ تُوسكاسِتان» و «شمشادستان» و «اَنجيلي ـ مَمْرَزستان» را از انواع گياهان جلگه اي عنوان و اضافه كرد : جامعه گياهي «تُوسكا ـ لَرْگِستان» از گياهان موجود در اين منطقه در خاكهاي مرطوب كنار رودخانهها و خاكهاي آبرفتي و در مناطقي كه سفره آب زيرزميني بالاست ، ديده ميشود. اين استاديار دانشگاه اظهار داشت : گياهان شاخص اين جامعه شامل توسكاي ييلاقي و قشلاقي، لَرْگ، سفيد پَلَت،خُرْمَندي، جَگَن و گل شيپوري است. وي درباره جامعه «مَلَج ـ توسكاسِتان» ميگويد: اين جامعه در خاكهاي راون مرطوب جامعه خاصي را با گونههايي همچون توسكاي ييلاقي و مَلَج و افسونگر شب و خُرْمَندي تشكيل ميدهد. به گفته اسداللهي، جامعه شمشادستان به صورت پراكنده و منقطع در سواحل و مناطق جلگهاي جنگلهاي گيلان و مازندران در زيرآشكوب درختان جنگلي مشاهده ميشود كه به دليل مداخلات مردمي و بهرهبرداري افراطي و قطع گسترده در سالههاي اخير ، تا حد زيادي تخريب و به زمين كشاورزي تبديل شده است. وي اظهار داشت : شمشاد گونهاي گرماپسند و بومي شمال كشور است كه در مناطق جلگهاي توسعه يافته و در بعضي از مناطق، در داخل راشستانها نفوذ كرده است كه در اين صورت قطع درختان راش باعث آفتابديدگي شمشادها ميشود و چون شمشاد درختي سايهپسند است بر اثر تابش خورشيد آسيب ميبيند. عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس تاكيد كرد : جامعه «اَنجيلي ـ مَمْرَزستان» به دليل وجود درخت ارزشمند و زيباي اَنجيلي اهميت زيادي دارد. اسداللهي اظهار داشت : اَنجيلي درختي است نورپسند و طالب خاكهاي سنگين كه در برابر آلودگي هوا مقاومت خوبي دارد و در حفظ محيط زيست و تنوع زيستي و حفظ اكوسيستم و حيات وحش نقش مهمي دارد. به نوشته تاريخ بيهقي ، نزديك به هزار سال قبل و در هنگام لشكركشي سلطان مسعود غزنوي به طبرستان، در جلگه بين ساري و آمل، جنگلي انبوه و هموار كه تا كوه امتداد داشت ديده ميشد و راههاي آن به قدري باريك بود كه فقط دو سه سوار ميتوانستند از كنار هم عبور كنند. همچنين راه بين آمل و ناتِل (نزديك نور فعلي) پوشيده از جنگل و جوي و بركه بود. صاحبنظران ميگويند : در گذشته در بركهها و ماندابهاي جلگههاي شمال كشور، گياهان آبزي مانند نيلوفر آبي و عدسك آبي و گاهي زنبق زرد ميروييد كه به دليل خشكاندن بركهها، اين گياهان نيز از بين رفتند و اكنون بهندرت در شمال كشور بركههاي گياهدار ديده ميشود. وحيد شقاقي افضلي كارشناس ارشد سازمان جنگلها و مراتع و آبخيزداري كشور ميگويد : در شمال كشور هر جنگلي كه در ارتفاعي كمتر از 50- 60 و حداكثر 100 متر قرار دارد جنگل جلگهاي محسوب ميشود. وي ادامه ميدهد: جنگلهاي جلگهاي حد فاصل دريا و اولين تپهها را در بر ميگيرد و از نظر گونهاي اهميت فراواني دارد. اين كارشناس ارشد سازمان جنگلها با اعلام اينكه آمار دقيقي از مساحت جنگل هاي جلگهاي شمال كشور وجود ندارد، گفت : برآورد ميشود كه سطح اين جنگلها در حدود 100 هزار هكتار باشد. شقاقي افضلي تاكيد كرد : تا حدود يك قرن پيش قسمت اعظم جلگه شمال پوشيده از جنگل بود كه اين موضوع براي مثال در سفرنامه رابينو، كنسول انگلستان در رشت، كه در بهار 1288 و پاييز 1289 شمسي از رشت تا گرگان سفر كرد ،ذكر شده است. وي خاطرنشان كرد: جنگلهاي جلگهاي در گذشته به قدري متراكم بود كه بعضي از روستاها نام خود را از نام درختان گرفتهاند كه ميتوان به مازيگاه در شرق نوشهر كه هم اكنون مَزگاه تلفظ ميشود اشاره كرد كه برگرفته از نام درخت مازُو (بلوط) است. به گفته وي هم اكنون پاركها و ذخيرهگاههاي جنگلي، از جمله پاركهاي قُرُق، دَلَند، نور، سيسَنگان و ذخيرهگاه شمشاد تُوسكاتُك مهمترين مصاديق جنگلهاي جلگهاي محسوب ميشود كه به دليل استفاده بيش از ظرفيت در خطر تخريب قرار دارند. كارشناس ارشد سازمان جنگلها و مراتع ادامه ميدهد: بيشترين جنگلهاي جلگهاي شمال در استان گيلان واقع است كه به صورت لكههاي خيلي كوچك ديده ميشود كه پارك جنگلي سَراوان و پارك گيسُم و ذخيرهگاه شمشاد دكتر درستكار و همچنين ذخيرهگاه سفيد پَلَت صَفرا بَسته از نمونههاي شاخص آن است. وي تاكيد كرد : گونههاي موجود در جنگلهاي جلگهاي با پايههاي همان گونه در ارتفاعات بالاتر متفاوت است و اين نكته اهميت حفظ اين جنگلها را بيشتر ميكند. شقاقي افضلي درباره مهمترين عوامل مخرب جنگلهاي جلگهاي شمال ميگويد: مساحت اين جنگلها كم است و تجاوز براي تبديل به زمينهاي كشاورزي و گسترش شهرها و روستاها باعث تخريب آن ميشود. اين كارشناس ارشد سازمان جنگلها به ايرنا گفت : در پارك جنگلي قرق و همچنين پارك دلند، به دليل استفاده بيش از حد و مراجعه بيش از ظرفيت، خاك كوبيده و زادآوري مختل شده و گونههاي موجود در اين پاركها به علت پايان ديرزيستي و نبود زادآوري، رو به نابودي ميروند. وي با اشاره به پارك جنگلي نور ميگويد: در اين پارك نيز به دليل استفاده بيش از ظرفيت، كوبيدگي خاك ديده ميشود و از بين رفتن زهكش باعث بالا آمدن سفره آب زيرزميني شده است كه در نتيجه آن، درختان ريشه سطحي پيدا ميكنند و با وزش باد از بين مي روند. شقاقي افضلي اظهار داشت : در استان گيلان خسارت عمده اغلب بر اثر توسعه زمينهاي كشاورزي است زيرا اكثر جنگلهاي جلگهاي خاك مناسبي براي تبديل به شاليزار دارند و به دليل پراكندگي زياد اين جنگلها در گيلان، حفاظت از آنها مشكل است و كاهش سطح پيدا ميشود. وي بيان داشت : بايد براي جنگل هاي جلگهاي شناسنامه تهيه و به خوبي محافظت شود زيرا از بين رفتن اين جنگلها نه تنها به معناي نابودي گياهان است بلكه حيات جانوراني كه در آن زندگي ميكنند نيز مختل ميشود و ممكن است به انقراض نسل برخي از جانوران بينجامد. ايران داراي 2/14 ميليون هكتار جنگل است كه 9/1 ميليون هكتار آن در شمال كشور واقع است.ك /4 621/402
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 727]