از عراق تا روسيه، از تروريسم تا انرژي هسته اي مستاجر آتي كاخ سفيد از كدام دريچه به جهان مي نگرد

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: از عراق تا روسيه، از تروريسم تا انرژي هسته اي مستاجر آتي كاخ سفيد از كدام دريچه به جهان مي نگرد
فراتر از بينش مشترك آنها در لزوم دفاع از منافع و مصالح ايالات متحده در جهان، دو نامزد اصلي در انتخابات رياست جمهوري آمريكا اختلاف نظرهاي واقعي ميان خود را نمايان ساخته اند. جان مك كين مردي است كه به گذشته و دوران جنگ سرد تعلق دارد، حال آنكه باراك اوباما در جست وجوي چاره اي براي آشفتگي ها و آشوبهايي است كه ژئوپوليتيك جهان را عميقا دگرگون ساخته.
اينك كه كارزار انتخاباتي آمريكا به فرجام خويش نزديك مي شود، تجزيه و تحليلهاي آقايان مك كين و اوباما از دشواريهاي بين المللي كه ايالات متحده با آنها روبروست در موارد بسياري به يكديگر نزديك است. هردو بر تهديدهاي فراواني اصرار مي ورزند كه بر كشور سنگيني مي كند و ناتواني دولت جورج دبليو بوش براي رويارويي با آنها را خاطر نشان مي سازند و خواستار تغييري بنيادين در استراژي ايالات متحده اند. با گوش سپردن به آنها اين احساس عجيب به انسان دست مي دهد كه انگار هردوي آنها خود را براي پيروزي بر رئيس جمهوري نامزد كرده اند كه دوران زمامداريش به سرآمده است.
با اين همه چنانچه اندكي بهتر گوش فرا دهيم، اختلاف نظرها، بي پرده محسوس تر مي شوند به ويژه هنگامي كه موضوع مخاطرات بيرون از مرزهاي كشور در ميان باشد. در حالي كه مك كين به ويژه بر نفي و طرد كنشهاي روسيه در قالب عباراتي مي پردازد كه يادآور دوران اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي است، اوباما مضمونهايي نظير گسترش سلاحهاي هسته اي، سلاحهاي بيولوژيك و تغييرات جوي را ترجيح مي دهد.
هردو از دميدن جان تازه اي به پيكر پيمان آتلانتيك شمالي داد سخن مي دهند: مك كين از آن رو كه ايالات متحده باز جايگاه تاريخي خويش را در مقام سركردگي ]جهان غرب[ بازيابد; اوباما به جهت آنكه مشاركت موزوني با اروپاييان پديد آورد. اختلاف ديدگاههاي آنها نه صرفا در ظرايف بينش و نه در بلاغت، بلكه نشان از تضاد و تعارضي واقعي در درك و فهم معضلاتي دارد كه امروزه پيش روي جهان قد برافراشته اند و در تشخيص بهترين شيوه رويارويي با آنهاست.
اين تضاد و تعارض به نحوي بازتاب سرگذشت زندگي و خميره هريك از نامزدهاست. مك كين 72 سال دارد. او در گرماگرم جنگ سرد، در خانواده اي نظامي زيسته و شيفته و شيداي ارتش آمريكا و ارزشهاي آنست. او ميان سالهاي 1958 تا 1981 خلبان نيروي دريايي و شش سال در ويتنام شمالي اسير جنگي بوده است.
اوباما 47 سال دارد. مادري بي همسر او را در اوضاع معيشتي متزلزل و پريشاني بزرگ كرده و پيش از آنكه سرانجام در منطقه شيكاگو رحل اقامت افكند بسيار از جايي به جاي ديگر رفته و حتي در اندونزي هم به سر برده است. او غالبا از تجربيات خويش در هماهنگ ساختن برنامههاي اجتماعي و سامان بخشي اجتماع در برزنهاي تنگدست جنوب شهر كه اثر عميقي بر حيات نوجواني وي باقي نهاده اند سخن مي گويد.
مك كين و اوباما در مواضع كنوني خود، ناچارند چنان سخن بگويند كه از محدوده رفتار سياسي پذيرفتني فراتر نروند. بدين گونه هر دو نامزد در سخنان خود به ريشه كن ساختن تروريسم در خاورميانه اولويت داده اند. بدين منظور چنانچه نيازي باشد حتي دستيازي به دخالت نظامي را نيز در نظر مي گيرند. اما در پس اين اهداف مشترك، اختلافاتي در فهم و دريافت آن دو نهفته است.
مك كين آشناي ارتش آمريكا در اوج اقتدار خويش در سالهاي آغازين جنگ سرد بوده و از اين رو منطقي است كه بيداري روسيه به چشم وي مهلك ترين خطرها بيايد و استراتژي دفاعي وي بر چنان سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) تكيه زند كه همانند آغاز كارش دست آموز واشنگتن باشد. مواضع و واژگان وي همان است كه هري ترومن، دوايت آيزنهاور و جان فيتزجرالد كندي در قبال اتحاد شوروي مي نماياندند. او در سال 2007 نوشت «ملل غربي ميبايد نشان دهند كه ناتو جبههاي كاملا متحد از درياي بالتيك تا درياي سياه است و اين پيمان آغوش خويش را به روي تمام دموكراسيهايي مي گشايد كه نيت دفاع از آزادي را دارند».
اوباما قضايا را به گونه ديگر مي بيند. گرچه وي مي تواند به محض آنكه سخن از آزادي و دموكراسي در ميان باشد، شور و حرارت خويش را به اثبات برساند با اينهمه عموما پرهيز از ستيزه را ترجيح مي دهد و مي كوشد همداستاني و اجماعي به دور اهداف مشترك پديد آورد. هنگامي كه وي به دوران جواني گام نهاد جنگ سرد پايان يافته بود و چندان جاي شگفتي ندارد كه همت خويش را بر مسائلي چون تروريسم، تسليحات بيولوژيك، اشاعه بيماري ايدز و گرم شدن كره زمين بگمارد كه پس از فرو پاشي اتحاد شوروي روي نموده اند.
اين ناهمگوني چشمانداز تمامي مسائل ديپلماتيك را در بر مي گيرد. اما پيش از آنكه ميان روسيه و گرجستان جنگ در گيرد، دامنه گسترده عدم توافق دو نامزد رياست جمهوري در باره عراق و ايران، مخالفت ژرف ميان جهان بيني آندو را پنهان ساخته بود.
مجادله بر سر جنگ عراق چنان بر مباحثات سياسي در ايالات متحده چيره گرديده بود كه همه انتظار داشتند اين پرونده اهميت سرنوشت سازي در كارزار انتخاباتي رياست جمهوري به خود گيرد. در اين حرفي نيست كه مك كين هوادار نگهداري سپاهيان آمريكا در عراق است، حال آنكه اوباما ميل دارد به سرعت نيروها را از آنجا فراخواند. با اين همه اين عدم توافق فقط يكي از جنبههاي شكافي است كه آندو را از يكديگر جدا ساخته.
به نظر مك كين، عراق «جبهه اصلي» نبرد عليه تروريسم است، و هرگونه شكستي در اين جبهه به رشد جبرانناپذير اين پديده در جهان خواهد انجاميد. در مقابل به چشم اوباما عراق هرگز جبهه سرنوشتسازي نيامده كه براي پيروزي در آن بايد كوشيد، بلكه موثرتر آن است كه القاعده را در افغانستان و پاكستان تعقيب كرد چنانچه وي پيروز گردد، بخش بزرگي از سپاهياني كه در عراق مستقر شده اند را از آنجا بيرون خواهد كشيد و حضور نظامي آمريكا در افغانستان را تقويت خواهد كرد تا پايگاههاي القاعده و طالبان را در امتداد مرزهاي اين كشور با پاكستان ويران سازند. او همچنين اعلام كرده است كه با حمله به مواضع سازمان تروريستي در سرزمين پاكستان روي خوش نشان خواهد داد، يعني همان تاكتيكي كه دولت بوش از چندي پيش اختيار كرده است.
جنگ در گرجستان و قفقاز در عوض گسل ژرف ميان آندو را آشكار ساخته است. در نخستين اظهارنظرهاي خود در باره اين ستيزه، اوباما دو متخاصم را فراخوانده بود تا گفت وگو بايكديگر را آغاز كنند. وي در تاريخ 8 اوت اعلام داشت كه «براي آنكه گرجستان با ثبات بماند، لازم است كه همه اطراف مخاصمه بدور ميز مذاكره گرد آيند». اندكي بعد او لحن خويش را تندتر كرد تا مسكو را متهم سازد كه بدون انگيزه اي پذيرفتني به گرجستان يورش برده است و خواستار عقبنشيني سپاهيان روسي شد. اما وي ترجيح خويش را به حل و فصل مناقشه از راه ميانجيگري به خوبي آشكار ساخته بود.
مك كين به شيوه مالوف خود واكنش بسيار جنگجويانه تري نشان داد. وي بدون آنكه كوچكترين حرفي از حمله روز 7 اوت گرجستان به اوستياي جنوبي به ميان آورد، گفت اصلا جاي بحث و گفتگو نيست. بايد روسيه را به جهت تجاوز ناحق به گرجستان با شدت و حدت محكوم ساخت و اين كشور را از «جامعه بينالمللي» طرد كرد.
بر زمينه تاثيرات ژرف اين ستيزه است كه چارهجوييهاي دو نامزد رياستجمهوري بيش از همه از يكديگر فاصله مي گيرد. به نظر اوباما، به محض آنكه روسها به ترتيبات صلحجويانهتري روي آورند، ترميم زيانهايي كه اين جنگ در مناسبات ميان روسيه و آمريكا به بار آورده ممكن است. وي در روز 11 اوت اعلام داشت كه «بگذاريد منظور خود را روشن بيان كنم، ما ميل داريم مشاركت با حكومت روسيه و پيوندهاي دوستانه با مردم اين كشور را گسترش دهيم». اما به زعم مككين هرگز حرفي از اين دست نبايد به ميان آورد. برعكس هدف وي آن است كه روسيه را با اخراج از گروه هشت كشور پيشرفته، با دادن كمكهاي نظامي و مالي به كشورهاي همسايه هوادار غرب و به خصوص با پذيرفتن گرجستان و اوكراين به ناتو به اطاعت واداشت. بدين گونه دو كشور اخير با حمايت نظامي آمريكا و اروپا در صورت تجاوز روسيه آسودگي خاطر خواهند يافت.
نامزد جمهوريخواه از بيان صريح جزئيات پيشنهاد خويش مي پرهيزد، اما شكي باقي نمي گذارد كه در اصول اقدام وي مولفه نظامي سنگين دارد. روز 11 اوت او پيشنهاد كرد كه ايالات متحده و همپيمانانش «با اوكراين و تمام كشورهايي كه دستخوش ]مخاطره[اند در باره اقداماتي به هماهنگي برسند كه استقلال آنها را تضمين كند» و فوريت چنين ابتكاري را «در اين برهه كه ناوگان روسيه در درياي سياه، آبهاي سرزميني گرجستان را اشغال كرده است و يك پايگاه دريايي در كريمه را در اختيار دارد» خاطر نشان ساخت. هرچند وي بيش از آن نگفته است، اما آشكارا به امكان گسيل واحدهاي آمريكايي و يا ناتو اشاره دارد تا قرينه حضور نيروي دريايي روسيه باشند كه ديري است در درياي سياه استقرار يافته اند.
ستيزه قفقاز اين اثر را داشت كه به خوبي نشان دهد كه رويكرد سياست خارجي دو مدعي فرمانروايي بر كاخ سفيد چه اندازه متفاوت است. پيش از بروز اين ستيزه، بزرگترين عدم توافق بر سر استراتژي نبرد عليه تروريسم بود (عراق يا افعانستان). امروز مي توان آنچه آنها را از هم جدا مي كند طور ديگري خلاصه كرد. به چشم كساني كه از اوباما پشتيباني مي كنند او كسي است كه رو به سوي آينده گردانده و نگران آشفتگيهايي است كه كره خاك را به آشوب كشانده در حالي كه مككين به پشت سر مي نگرد و هنوز در دوران جنگ سرد به سر مي برد، دوراني كه جهان به دور رقابت ميان ايالات متحده و اتحاد شوروي سامان مي يافت.

منبع: لوموند ديپلماتيك
برگردان: منوچهر مرزبانيان
سه شنبه 23 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 81]