به مناسبت ‪۲۰‬دی سالگرد شهادت سیاستمدار نامی ایران امیر کبیر؟ مت

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: تهران، گروه گزارش - لحظهای که میرزا تقی خان امیرکبیر روی صحن حمام فین نشسته بود و فوران خون خویش را تماشا میکرد، مانند همیشه آرام، متین و در تفکری عمیق بود. ناگهان همچون فردی که چیزی به یاد آورده، از جا برخاست و دست خونآلود خود را بر دیوار گذاشت؟ گویا میخواست چیزی بنویسد. عدهای گفتهاند که امیر بر این دیوار، متنی نوشت، ولی خوانده نشد و برخی گفتهاند که خوانا هم بوده، ولی به نفع خاندان قاجار نبوده و آن را محو کردهاند. یک اروپایی که به ایران سفر کرده بود، گفته است که جمله لا اله الا الله بر دیوار نوشته شده بود.
اگر در صحت این روایت تشکیک هم بشود، به این حقیقت که امیرکبیر به رغم تجدد خواهی انسانی دین مدار و معتقد به سنت های اصیل اسلامی و ایرانی بوده است، نمی توان شک کرد.
تردیدی نیست که حضور فردی مانند امیرکبیر در مسند صدارت در دوره ای که غبار ریا، لودگی و چابلوسی بر تاروپود حکومت وقت ایران یعنی قاجاریه سایه افکنده بود، به تقویت هم ملی گرایی و هم، دیانت ایرانی ها کمک شایانی کرده است.
به عقیده صاحب نظران مسائل تاریخی، در تاریخ درخشان تمدن ایرانی نقش و تاثیر بزرگانی مانند امیرکبیر در ارتقای جایگاه ایران و ایرانی بسیار بالا است و نسل امروز به پشتوانه این تمدن است که می تواند به قله های افتخارات بزرگ در عرصه های مختلف در صحنه جهانی دست یابد.
این نقش و تاثیر امیرکبیر ناشی از چیست و این شخصیت دارای چه خصیصه ها، افکار و رفتاری بوده که او را از دیگر شخصیت های هم طراز و هم دوره او متمایز کرده است؟
آنچه که برخی از تاریخ نگاران درباره دوران زندگی امیرکبیر به رشته تحریر درآورده اند و همچنین ماموران سیاسی وقت دولت های خارجی در ایران به عنوان خاطرات و گزارش های کاری خود درباره این شخصیت سیاسی ایرانی منتشر کرده اند، گویای منحصر بفرد بودن منش و روش او در اداره کشور است.
نقطه عطف در شخصیت امیرکبیر عشق و علاقه زیاد او به ایران و دغدغه همیشگی اش برای پیشرفت و توسعه وطنش بوده است.
وی برای نشان دادن این عشق و رفع دغدغه اش، آن گونه که برخی ها در طول تاریخ کشورمان درظاهر به آن دست یازیدند ولی در عمل برخلاف آن عمل کردند، هم بر رعایت سنت های اصیل ملی و مذهبی در امور مملکت داری و هم بر استفاده از فنون و ابزار جدید ولو متعلق به بیگانگان تاکید می کرد.
به عنوان مثال زمانی که به عنوان نماینده ایران به کشور عثمانی می رود فرمانده سپاه ارزنهالروم عثمانی از او میخواهد تا برای مدت اندکی لباس ترکان عثمانی را بپوشد و از حمله اوباش در امان بماند، امیر کبیر با تندی پاسخ میدهد: اگر سر از تنم جدا سازند، لباسی را که مخصوص ایرانیان است، از تن بیرون نمیآورم.
امیری که برای حفظ سنتهای کشور خویش چنین سختگیر بود، به دستاوردهای غرب هم توجه داشت و از بررسی پیشرفتهای آنان غافل نبود. ازاینرو، مردم را تشویق میکرد که پیشرفتهای غربیان را مطالعه کنند و برای یادگیری دستاوردهای روز غرب، کمر همت ببندند.
در این خصوص نگاه عمیق امیرکبیر به مقوله صنعت قابل تامل است، چرا که او با دوراندیشی منحصر بفرد خود تشخیص داده بود که اروپایی ها با روی آوردن به صنعت مسیر پیشرفت و توسعه جوامع خود را پیدا کرده اند، بنابراین او نیز بنای اقتصاد را در ایران بر توسعه صنعت، هرچند درسطح بسیار نازل ، قرار داد و برغم مساعد بودن اقلیم کشور برای توسعه کشاورزی، از صنعت نیز غافل نماند. به همین دلیل، در زمان صدارت او کارخانههای شکر، پارچهبافی، کاغذسازی، فلزکاری، بلور، چینیسازی و... در شهرهای مختلف ایران راهاندازی شد.
بزرگترین آرزوی امیرکبیر افزایش تولید داخلی در همه عرصه ها بخصوص صنایع و کشاورزی بود. او واردات صرف محصولات خارجی را برای استقلال و خودکفایی کشور یک سم می دانست و در زمان او بود که معادن کشور نیز شناسایی و استخراج فلزات از آنها آغاز شد.
بر اساس این تفکرات بود که او دستور داد دستگاهها و تجهیزات صنایع جدید را از خارج به ایران بیاورند و از مهندسان و صنعتکاران اروپایی نیز خواست تا بهره گیری و ساخت صنایع گوناگون را در ایران آموزش دهند. او در ترویج و تشویق صنعتگران آنقدر اصرار داشت که عهد بسته بود به هر فردی که هنر بدیع و صنعت تازهای به کشور بیاورد، پاداش خوبی خواهد داد.
در عرصه تولید داخلی امیرکبیر اعتقاد داشت که یک کشور مستقل، باید تاحد امکان اقلام موردنیاز خود را در داخل سرزمین خود تامین کند و بر این اساس برای رونق کشاورزی، گامهای زیادی برداشت، آنچه او انجام داد، شروع حرکتی بود که در آینده باید سامان مییافت.
برخی از مهمترین اقدامات وی برای بهبود وضعیت کشاورزی ایران عبارتند از:
ایجاد امنیت برای کشاورزان، تشویق آنان به صنعتی کردن مسیر تولید، کم کردن مالیات، ساخت سد ناصری بر رودخانه کرخه و دو سد دیگر در گرگان و قم.
در زمینه توسعه بهداشت در جامعه ایران و فراهم ساختن امکانات بهداشتی و درمانی در اقصی نقاط کشور نیز امیرکبیر اقدامات ماندگاری انجام داد که عمومی کردن آبله کوبی یکی از آنهاست، به دستور او کتابهای لازم در این زمینه به فارسی ترجمه و چاپ شد و آبلهکوبان با حقوق کافی استخدام و به شهرهای گوناگون فرستاده شدند، مبارزه با بیماری وبا، ساخت نخستین مریضخانههای دولتی، تعلیم پزشکان، نظافت شهر و گردآوری بیماران از سطح شهرها، از اقدامات دیگر امیر کبیر در این راستا به شمار می رود.
آنچه از امیرکبیر، چهرهای روشنفکر و اندیشمند ساخته، توجه او به علم و فرهنگ بود، او در عصری که کتاب، مهمترین وسیله دانشاندوزی و تولید اندیشه بود، دست به ابتکارهایی زد که ارزش آنها را امروزه به خوبی میتوان دریافت.
در دوران صدارت او، کتابهای فراوانی از اروپا به ایران آورده شد که در زمینههای گوناگونی نوشته شده بودند، کتابهایی درباره علوم طبیعی، صنعت، زراعت، تجارت، اقتصاد، سیاست، قوانین معدنشناسی، تربیت حیوانات اهلی و خانگی، پرورش درختان صنعتی و میوه، باغبانی، نظام لشکری و فنون جنگ، طب، دامپزشکی و... . افزون بر این، امیر ‪۳۲۳‬نقشه جغرافیای جهان را یکجا به ایران آورد.
اصلاحات امیرکبیر در دوران کوتاه ‪۳۹‬ماهه صدارتش، چنان تاثیرات عمیقی بر ایران گذاشت که شاید هنوز هم بتوان آثار آن را دید. او موسس مدرسه دارالفنون بود که برای آموزش علوم و فنون جدید، به فرمان او در تهران تاسیس شد. میرزا تقی خان کتابخانهای در کنار این مدرسه هم تاسیس کرد تا دانشآموزان با علوم مورد علاقه خود آشنا شوند. راه اندازی چاپخانه مدرسه دارالفنون هم از کارهای اندیشمندانه امیرکبیر بود که چاپ کتابها را آسانتر، سریعتر و ارزانتر میکرد، در هیچ دورهای از تاریخ قاجار، چنین رویکردی به علم وجود نداشت و چنین ستایشمندانه برای خودکفایی علمی گام برداشته نشد.
انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه نیز از جمله اقدامات وی به حساب می آید. او با این کار نشان داد که مدافع آگاهی در جامعه است و می خواهد مردم از رخدادهای ایران و جهان بموقع و سریع آگاه شوند.
در مجموع، امیرکبیر اصلاح گری بزرگ بود که در دوران خود برای توسعه فرهنگ، بهبود وضعیت اقتصادی، توسعه صنعت، اصلاح امور اداری و پیشرفت ایران گامهایی بزرگ بر داشت و این اقدامات او باعث شد کشورهای استعمارگر که او را مانع رسیدن به اهداف شوم خود می دانستند، از هر وسیلهای برای کنار زدن او استفاده کنند؟ تشویق به پیمان دوستی، رشوه، تهدید، بدنام کردن و در نهایت قتل امیر.
امیرکبیر سد استواری بود که سعی داشت هیچ روزنهای برای دستاندازی استعمارگران به ثروت ایران باقی نگذارد.
می گویند سفیر انگلستان چندین بار به امیر پیشنهاد رشوه داده بود، ولی او هیچ کدام را نپذیرفت و همین موضوع، خشم سفیر را برانگیخت. سفیر بارها گفته بود: -پولهایی که برای رشوه به امیر پیشنهاد کردند و او نپذیرفت، صرف کشتن وی شد.
به این ترتیب، سرانجام دسیسههای انگلیس و جیره خوارانش در دربار بی کفایت قاجار، کار خود را کرد و بزرگمردی را در ‪۲۰‬دی ‪۱۲۳۰‬هجری شمسی در سن ‪۴۴‬ سالگی از ایران گرفت که شهادتش،تا ابد مهر ننگی بر پیشانی دشمنان کشور و دولتمردان نالایق قاجار زد و زندگی او نیز سند افتخاری شد برای همه ایران دوستان و علاقمندان به توسعه و پیشرفت میهن.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 208]