از معماري سنتي فين تا طراحي مدرن سرويس‌هاي بهداشتي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: از معماري سنتي فين تا طراحي مدرن سرويس‌هاي بهداشتي

ميراث‌ايران- سيمين عاملي:
تاريخ باغ، زيبايي درختان، آب زلال و سلسله مراتب احداث بناهاي باغ را بارها شنيده و خوانده‌ايم.

باغي در حدود 6‌هكتار كه نه‌تنها براي تجليل از بهار ساخته شده، بلكه نجواي ستايش آب زيباترين آهنگي است كه به‌گوش مي‌رسد. باغي كه همواره در طي تاريخ توجه حكمرانان اين سرزمين به‌ويژه پادشاهان صفوي، زنديه و قاجار را به خود جلب كرده است. باغي كه به‌جهت چشمه جوشان سليمانيه، نحوه آبرساني، نوع درختان و قدمت آن با هيچ يك از باغ‌هاي ايران قابل قياس نيست. باغي كه مي‌توان ارزش‌هاي معمارانه و هنرمندانه آن را ساعت‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار داد.

اما در كنار درختان قديمي و بلند، عمارت كلاه‌فرنگي، بناي موزه، خلوتخانه كريمخاني و ديگر بخش‌هاي باغ، صداي آب فواره‌ها، تنبوشه‌هاي سفالي و سيستم آبرساني باغ آنچنان دلنواز و فرح‌بخش‌اند كه بيننده را به فكر و تأمل وامي‌دارند. آب از ميان آبراهه‌ها زير سايه و عطر درختان سرو چهارصدساله مي‌جوشد و مي‌خرامد. بيش از 400 سال پيش ايرانيان با ذوق و مبتكر شيوه‌اي در آبرساني اين باغ ابداع كرده‌اند كه در هيچ نقطه ايران باغي را نمي‌توان يافت كه از اين نظر شبيه آن باشد.

بهره‌گيري از شيب زمين، اختلاف سطح و افزايش قطر لوله آب در برخي از نقاط سيستم آبرساني باغ، عوامل اصلي تحرك فواره‌هايي هستند كه آبرساني آنها از طريق تنبوشه انجام مي‌شود و موجب برپايي فواره‌هايي با ارتفاع يكسان در باغ مي‌شود.اما اين حيرت، اين لذت و نشاط پس از آن دوامي نمي‌آورد، چرا كه در گذر به حمام فين، به‌‌ناچار سرويس بهداشتي تأمل‌برانگيز است. حياط كوچكي با حوض بدون آب، پيش‌درآمد ورود به اين حوزه است. نمي‌توان به‌آساني وارد شد؛ نه‌تنها صف وضو و طهارت است، بلكه برخي از سرويس‌هاي بهداشتي نيز به‌طور كامل غيرقابل استفاده هستند و تعدادي كه كار مي‌كنند در درستي ندارند و ناخوشايندتر از آن رعايت نظافتي است كه مشاهده نمي‌كنيم.

باز هم به ياد قصه سرويس‌هاي بهداشتي در اقصي نقاط ايران و خاطرات مسافرت‌هاي مشابه مي‌افتيم؛ چه فايده دارد تكرار مكرر اين داستان‌ها. اما اين‌بار نمي‌توان سكوت كرد. دلمان به درد آمده؛ نه‌به‌دليل ورودي نفري 500 توماني باغ؛ بلكه از اين بابت كه حتي با حساب سرانگشتي هم نمي‌توان حدس زد كه مجموع درآمد ناشي از بازديدهاي باغ كه به‌راحتي روزانه هزاران نفر را پذيراي خود است به‌كجا مي‌رود و خرج چه قسمتي از باغ مي‌شود كه نه بروشوري هست كه به دست مسافران خارجي داده شود، نه آبياري كافي براي درختان، نه مرمت كامل نقاشي‌هاي ديوارهاي عمارت‌هاي باغ و نه سرويس‌هاي آبرومندي.

اينجا مكاني است كه نه‌تنها ريشه اوليه آن به پيش از اسلام بازمي‌گردد، بلكه در آن وقايع سياسي و اجتماعي بزرگي رخ داده كه جنبه‌هاي تاريخي باغ را تحت‌الشعاع قرار داده است. مكاني كه شاه‌عباس دوم تاج‌گذاري كرده، آقا خضر نهاوندي به دستور شاه‌عباس كشته شده و اميركبير نخست‌وزير ناصر‌الدين‌شاه قاجار در حمام آن به قتل رسيده است. مكاني كه در آن گوشه‌اي از تاريخ اين سرزمين را نشان جهانيان مي‌دهيم.

اما گمان مي‌رود كه وضعيت امروز باغ، شأن ماست؛ چرا كه قادر نيستيم از سرويس‌هاي بهداشتي آبرومندي برخوردار باشيم، چه برسد به سرويس‌ بهداشتي جهت استفاده مسافري مسن، ناتوان يا بازديد‌كنندگان خارجي.

ايرانيان قديم سيستم آبرساني باغ فين را چنان باذوق و مهارت ايجاد كرده‌اند كه امروز نيز براي مسافرايراني و غيرايراني پرراز و رمز و نشاط‌آور است؛ آبي كه در اين سرزمين همواره ارزش و احترام ويژه‌اي داشته است به بهترين شيوه در اين باغ گردش مي‌كند. اما ايرانيان جديد در عصري كه به خود مي‌بالند، حتي قادر به تعمير سرويس‌هاي بهداشتي باغ فين نيستند. اين است پيام ما براي آيندگان.

تاريخ درج: 16 مرداد 1387 ساعت 12:13 تاريخ تاييد: 16 مرداد 1387 ساعت 12:41 تاريخ به روز رساني: 16 مرداد 1387 ساعت 12:39
چهارشنبه 16 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 98]