مشروطيت در نامه هاي «خراساني»

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: مشروطيت در نامه هاي «خراساني»
*بازخواني آراي آخوند خراساني درباره مشروطه

دكترعلي شيرخاني- استاد يار دانشگاه آزاد اسلامي قم
* قسمت اول

مقدمه

نهضت و يا انقلاب مشروطه در ايران، نهضت مردمي عليه استبداد و استعمار بود. مبارزه با استبداد و استعمار در ايران پس از اسلام همواره به رهبري قوي و پشتوانه محكم عالمان دين پيوسته بوده است. در نهضت مشروطه خواهي نيز عالمان شيعي و ايراني جزو پيشگامان اين نهضت بوده اند. در آستانه سالگرد صدور فرمان مشروطيت، درنوشتار ذيل به بررسي نقش يكي از عالمان دين كه تأثيرهاي بسزايي در شكل گيري وهدايت مشروطه خواهي داشته است، مي پردازيم.
****
در ادبيات سياسي دوره مشروطه، از عالمان ديني كه در سكوت مرجعيت نيز بوده اند، به عنوان «اركان نهضت مشروطه» ياد شده است و از آنجا كه ركن اصلي و اساسي و سلسله جنبان اين حركت يعني آخوند خراساني، حاج ميرزا حسين خليلي تهراني و ميرزا عبدا... مازندراني در نجف اقامت داشتند، به عنوان «مثلث رهبري نجف» شناخته مي شدند.
نويسنده كتاب «تشيع و مشروطيت» از نقش مراجع و علماي ايراني مقيم عراق در شكل گيري و تداوم نهضت مشروطه سخن گفته و نهضت را مديون فعاليتها و تلا شهاي گسترده آنان مي داند و مي نويسد:«اين علماي ايراني مقيم عراق بودند كه به خاطر دوري از دسترس جلادان محمدعلي شاه توانستند نهضت مشروطيت و آزاديخواهي را از آن جا با فعاليتي خستگي ناپذير ادامه دهند. علما بر ضد محمدعلي شاه و متحدان بيگانه او برخاستند، زيرا آنان را دشمن اسلام و كشنده ايرانيان مسلمان به شمار مي آوردند.»
احمد كسروي تاريخ نويس مشروطه در ايران با وجود اينكه در اواخر عمر خويش افكار و انديشه هاي معارض با ديدگاه رايج علماي شيعه، مطرح مي كرد، جايگاه علماي نجف در مشروطه خواهي را ستوده و نقش آنان را در پيروزي نهضت مشروطيت بسيار مهم و مؤثر دانسته است. وي مي نويسد: «اگر اين فتواهاي علماي نجف نبودي، كمتر كسي به ياري مشروطه پرداختي. همان مجاهدان تبريز بيشترشان پيروي از دين مي داشتند و دستاويز ايشان در آن كوشش و جانفشاني اين فتواهاي علماي نجف مي بود. همان ستار خان بارها اين را به زبان مي آورد كه من حكم علماي نجف را اجرا مي كنم.»
يکشنبه 13 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]