داستان بلندي به اسم «دايناسور» ؛ تاريخ به روايت عظيم الجثه ها

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: داستان بلندي به اسم «دايناسور» ؛ تاريخ به روايت عظيم الجثه ها
دايناسورهاي اوليه احتمالاً گوشتخوار بوده اند، حيوانات دو پايي كه كمتر از دو متر طول و در حدود 10 كيلوگرم وزن داشته اند. از اين موجودات ابتدايي كوچك هزاران نوع دايناسور مختلف ايجاد شده اند. آنها بزرگترين گروه جانوران خاكي و عظيم الجثه ترين حيوانات دوپاي شناخته شده بر روي كره زمين اند.

امروزه الگوي تكامل دايناسورها تنها توسط ديرين شناسان قابل رمزگشايي است. آنها شجره نامه اي براي گونه هاي مختلف دايناسورها دارند كه نمايشگر تكامل دايناسورها در طول تاريخ است. ديرين شناسان از اين الگو براي مطالعه تغييراتي كه در طول دوره هاي زمين شناسي بر روي دايناسورها رخ داده استفاده مي كنند.
يكي از مهمترين و چشمگيرترين اين تغييرات، در اندازه جثه آنها رخ داد. بعد از اجداد ريز نقششان، بعضي از دايناسورها به طول بيش از 35 متر و وزن بيش از 50 تن رسيدند. در حقيقت، بيشتر دايناسورها نسبتاً بزرگ بودند، وزن متوسط يك دايناسور دوره مياني زمين شناسي 100 كيلوگرم بوده كه در مقايسه با پستانداران دوره بعد از خود يعني دوره متاخر، كه تنها 2 يا 5 كيلوگرم وزن داشتند، بسيار بزرگ بوده است. ابتدايي ترين دايناسورها، جزو كوچكترين ها بوده اند، با كنار گذاشتن پرندگان، دايناسورها بندرت در اندازه هاي كوچك يافت مي شده اند. در عوض، دايناسورها از قانون Cope تبعيت مي كرده اند، يعني در طول زمان بزرگتر مي شده اند.
دايناسورهاي اوليه از قبيل شاخدار، اورنيتوپود و دايناسورهاي گياهخوار در مقابل نوادگانشان بسيار كوچك بوده اند. تنها استثناي قابل توجهي كه در بين دايناسورهاي گوشتخوار رخ داد اين بود كه با اينكه تروپودها بسيار بزرگ و در حدود 5 تن وزن داشتند، بسياري ديگر شروع به كوچك شدن كردند، تا حدي كه به ارتفاع پرندگان اوليه رسيدند.

با اينكه دايناسورهاي ابتدايي گوشتخوار بودند، دو گروه از آنها به شكلي تكامل يافتند كه توانستند به گياهان دسترسي پيدا كنند. اولين دايناسورهاي گياهخوار نژادي متفاوت را به وجود آوردند كه كاملاً با زندگي گياهي تطابق داشت.براي مثال در اورنيتوپود هاي اوليه (گياهخوار) يك دندان وجود داشت كه ساييده شده بود ونشان دهنده اين بود كه از آن و آرواره كوچكش براي خرد كردن و ساييدن غذا استفاده مي كرده است. اورنيتوپودهاي نسلهاي بعد داراي دندانهاي پيشرفته تري شدند، كه بسيار محكم و منظم در كنار هم چيده شده و سطح وسيعي را ايجاد مي كردند كه براي بريدن و ساييدن غذا به كمكشان مي آمد. دايناسورهاي شاخدار اوليه نيز مانند اورنيتوپودها داراي سيستم جويدن ساده تري بودند.راه رفتن بر روي دو پا آن هم بصورت دايمي، وضعيت حركت غيرعادي براي مهره داران به شمار مي رود كه در ميمونها، بعضي جوندگان و كانگوروها مشاهده مي شود. بنابراين تحول غيرعادي در دايناسورها رخ داد و حالت اندام گونه هاي زيادي به چهارپا تبديل شد. اكثر دايناسورهاي چهارپا نيز گياهخوار بودند. تعداد زيادي از تروپودها داراي اندام بلند و كشيده شدند كه آنها را به جانوراني دونده تبديل كرد.مي توان گفت تروپودها شناخته شده ترين گروه از دايناسورها هستند، به خاطر اينكه آنها در دسته بندي پرندگان اوليه نيز قرار مي گيرند و پرندگان به نوعي تنها دايناسورهاي زنده كره زمين هستند. تحول دايناسورهاي خاكي، خزنده و غير پرنده به دايناسورهاي پرنده با پوشش پر، دهه هاي زيادي ذهن ديرين شناسان را به خود مشغول كرده است.
كشف دايناسورهاي جديد پوشيده از پر، به فهم مراحل تكامل آنها كمك بسياري كرده است، اما هنوز موارد زيادي براي دانستن وجود دارد. امروزه مشخص است كه به وجود آمدن پر، بر پديده پرواز مقدم است و در ابتدا براي هدفهاي ديگري تطبيق داده شده است. با اينكه تكامل اعضاي پرنده در ميان دايناسورهاي گياهخوار ديده مي شود، جزئيات اين انتقال و تحول هنوز نامشخص است.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 437]