استراتژی‌های رفع ناترازی بنزین: اسقاط خودروهای فرسوده

در حال حاضر، در کشور حدود ۳.۵ میلیون خودرو فرسوده وجود دارد. مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی اعلام کرده است که با خروج این خودروها از دوره مصرف، روزانه می‌توانیم بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر بنزین اضافه داشته باشیم. این مقدار بنزین اضافه را می‌توانیم در سبد صادراتی جایگزین کنیم.

به گزارش ایسنا، هر خودروی فرسوده در حدود ۴.۱۳ لیتر بیشتر بنزین نیاز دارد که با قیمت فوب خلیج فارس حدود ۷۰ سنت برای هر لیتر، معادل ۳۵ هزار تومان محاسبه می‌شود. این بدان معناست که هر خودروی فرسوده مقداری بنزین بیشتر از خودروهای استاندارد مصرف می‌کند. در واقع، هر خودروی فرسوده در روز حدود ۱۳۲ هزار و ۱۶۰ تومان بیشتر برای بنزین نسبت به یک خودروی استاندارد مصرف می‌کند، که در سال به حدود ۴۸ میلیون و ۲۳۸ هزار تومان می‌رسد.

در این روزگار، خودروهای داخلی ما در مسافت ۱۰۰ کیلومتری، حدود هفت لیتر بنزین مصرف می‌کنند، درحالی که این عدد برای خودروهای خارجی فقط سه لیتر است.

جلیل سالاری، یک مقام مرتبط با صنعت خودرو در گفتگویی با ایسنا اعلام کرده است که مصرف بنزین و سی‌ان‌جی در کشور بیشتر از استانداردهای جهانی است. برآورد می‌شود که ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین و ۲۰ میلیون سی‌ان‌جی در این کشور مصرف می‌شود.

او بیان کرد: باید بهبود کیفیت خودروهای تولید داخلی و حذف خودروهای فرسوده را جدی بگیریم. در حال حاضر، ۳.۵ میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد که با خروج آنها از دوره استفاده، به طور عملی هر روز می‌توانیم بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر بیشتر بنزین داشته باشیم، که می‌توانیم این مقدار را در سبد صادراتی خود جای دهیم.

معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد: برای کنترل مصرف سوخت و بهینه‌سازی فرآورده‌های نفتی، نیاز است تا همزمان با تولید بنزین، پالایشگاه‌های جدید احداث شده و بهبود یافته و از طریق کارکردهایی همچون کیفی‌سازی و توسعه خودروهای هیبریدی، مصرف انرژی را بهینه کنیم. برای این منظور، طرح‌های همکاری با وزارت صمت و طرح‌های توسعه در شرکت‌های پالایشی راه‌اندازی شده تا تولید بنزین روزانه به حدود ۱۳۰ میلیون لیتر برسد.

اطلاعات ارائه شده توسط ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، تعداد خودروهایی که اسقاط می‌شوند، افزایش یافته است. این رشد از نیمه نخست سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ قابل مشاهده است. با این حال، خودروهای فرسوده همچنان یکی از عوامل مهم مصرف زیاد سوخت در کشور باقی می‌مانند.

تعداد خودروهای فرسوده که در ابتدای سال ۱۳۹۹ اسقاط شدند، حدود ۷۰۰۰ دستگاه بود. در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰، این عدد به ۷۵۰۰ دستگاه افزایش یافت و در دوره مشابه سال ۱۴۰۱ به نزدیکی ۱۰ هزار دستگاه رسید. اما در شش ماهه اول سال جاری، تعداد اسقاط خودروهای فرسوده به طور چشمگیری افزایش یافته و به ۳۰ هزار دستگاه رسیده است.

با توجه به آمار، از این ۳۰ هزار خودروی فرسوده که اسقاط شده‌اند، ۶۱ درصد آن‌ها تحت طرح نقدی اسقاط شده‌اند، به این معنی که دارندگان خودروهای فرسوده آن‌ها را به مراکز اسقاط می‌برند و در عوض پول نقد دریافت می‌کنند. ۲۸ درصد طبق طرح جایگزینی خودروهای فرسوده، خودروی نو دریافت کرده‌اند، و ۱۱ درصد دیگر از طریق طرح جایگزینی تاکسی‌ها به تعویض پرداخته شده‌اند.

کارشناسان معتقدند که خودروهای فرسوده از عوامل اصلی ناترازی بنزین در کشور هستند. اما در شرایط کنونی، نیازمند افزایش کارایی برای اسقاط خودروهای فرسوده و افزودن تنوع به سبد سوخت هستیم.

سودانی، کارشناس حوزه انرژی، تاکید دارد که افزایش تولید انرژی یک مسئله جدی است که باید به آن توجه شود، همچنین نیازمند بهینه‌سازی مصرف نیز هستیم. باید به کاهش مصرف سوخت، ترددهای تک‌نفره و تنوع بخشی در سبد سوخت توجه کنیم.

این کارشناس افزود: باید سازوکارهایی ایجاد شود که به جای کارت سوخت برای هر خودرو، کارت سوخت برای هر فرد صادر شود، تا توزیع سوخت را بهتر مدیریت کنیم.

وی تأکید دارد که وزارت نفت تنها نباید مسئول این موضوع باشد، بلکه دستگاه‌های مختلف هم مسئولیت دارند. او می‌گوید: "باید خودروهای فرسوده و کیفیت پایین را حذف کنیم و به جای آن، خودروهای با کیفیت را وارد کنیم."

این کارشناس با تأکید بر اهمیت نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اسقاط خودروهای فرسوده، می‌گوید: "زمان آن رسیده تا با جدیت‌تر به تنوع بخشی سبد سوخت، اسقاط خودروهای فرسوده، ورود خودروهای برقی و بهینه‌سازی مصرف توجه کنیم."

این کارشناس حوزه انرژی با بیان اهمیت تنوع بخشی در سبد سوخت، تأکید دارد که این موضوع به‌طور مخصوص نیازمند توجه است. در حال حاضر، خودروهای برقی در سطح جهان پیشرفت کرده‌اند و امکان توسعه آنها در ایران وجود دارد. همچنین، در زمینه خودروهای سوخت‌های جایگزین، تا حدی پیشرفت‌هایی صورت گرفته است، اما هنوز کارهای زیادی برای انجام باقی مانده است که دولت باید به آن توجه کند.