محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842712479
غایت آفرینش در حدیث «کنت کنزاً مخفیاً» - بخش دوم و پایانی غایت آفرینش
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: غایت آفرینش در حدیث «کنت کنزاً مخفیاً» - بخش دوم و پایانیغایت آفرینش
حب و عشق منشأ بروز و ظهور کمالات حق تعالی گردید، به گونه ای که این اظهار و تجلی در موطن علم، از تعینات علمی شروع شده، تا عوالم عینی و خارجی کشیده می شود و در انسان کامل جمع می گردد.
ج. ان اعرف مقام معروفیت ذات برای ذات به نحو تفصیل، همان مشاهده کمالات اسمایی است؛ یعنی با محبت است که کمال ذاتی غیبی خود را در کمالات صفاتی و اسمایی می گستراند، و این مقام همان حضرت واحدیت است. به عبارت دیگر، حب ذات نسبت به ذات است که موجب می شود ذات کمالات خود را به نحو تفصیل مشاهده کند و این اولین کثرتی است که در دار وجود و جهان هستی هویدا شده است. تفاوت تعین اول (احدیت) و تعین ثانی (واحدیت) در این است که در تعین اول، نسبت علمی اندماجی و اجمالی است، ولی در تعین ثانی، نسبت علمی تفصیلی است، و از این رو، هر دو در صقع ربوبی هستند و هنوز تعینات خلقی به وجود نیامده اند، و در تعین ثانی اسما عرفانی محقق هستند؛ زیرا ذات با معنی یا نعت خاص اسم می شود و معنی خاص به نحو اضافه اشراقی است، و تا اضافه اشراقی نباشد اسم و تجلی مطرح نیست. اضافه اشراقی به دو دسته تقسیم می شود: علمی و وجودی. اضافه اشراقی علمی در تعین ثانی و اضافه اشراقی وجودی در تعینات خلقی مطرح است. در تعین ثانی است که اسماء کلی موجود است و سرسلسله آنها اسم الله است که کلی ترین اسم به معنای حقیقی است که بالاتر از آن اسمی وجود ندارد. اسم الله جمیع اسما را شامل می شود و در همه آنها تجلی دارد و بر همه اسما تقدم ذاتی و رتبی دارد و بر این اساس، مظهر اسم الله نیز مقدم بر مظاهر اسما و متجلی در آن هاست(قیصری، 1382، ج1، ص140) اسما، که در تعین ثانی هستند، صور و مظاهری دارند؛ یعنی هر اسمی برای خود مظهر خاصی دارد و در مظهری پیدا می شود و طبق آن، عین ثابت یا ماهیت خاص شکل می گیرد. اسما با اعیان ثابته ارتباط ظاهر و مظهری دارند و به لحاظ وجودی و مرتبه ای، یک متن وجودی دارند، و تنها به لحاظ عقلانی است که یکی مظهر و دیگری ظاهر است. پس علم حق سبحانه در تعین ثانی به کثرات اسمایی، علم حق تعالی به اعیان ثابته نیز هست. قیصری می گوید: اعلم، انّ للاسماء الالهیّه صوراً معقوله فی علمه تعالی؛ لانّه عالم بذاته لذاته و اسمائه و صفاته، و تلک الصور العقلیه من حیث أنّها عین الذات المتجلّیه بتعین خاص و نسبه معینه هی المسمّاه بالاعیان الثابته، سواء کانت کلیه او جزئیه، فی اصطلاح اهل الله و تسمّی کلیاتها بالماهیات و الحقائق، و جزئیاتها بالهویّات عند اهل النظر (قیصری، 1382، ج1، ص81) مرحوم آشتیانی در مقدمه مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه می نویسد: فاحببتُ ان اعرف اشاره است به ظهور حب و عشق و تعین آن ظهور ذاتی ذات للذات و شهود خود به شهود ذاتی که از آن تعبیر به کمال ذاتی نموده اند و به مقتضای من احبّ ذاته احبّ آثاره تجلی ذاتی و کمال ذاتی ملازم است با ظهور ذات در کسوت اسماء و صفات و سریان عشق و حب به سریان و ظهور ذاتی بشرط لا از تعینات امکانی که حکما از آن به تمام هویّت واجب تعبیر نموده اند، و برخی از ارباب ذوقی از آن به ظهور حقیقت عشق در جلوه معشوقی ملازم با تجلی به جلوه عاشقی و ظهور و سریان هویت مطلقه حب در کسوت ممکنات عبارت کرده اند، و نیز از آن به کمال استجلاء تعبیر کرده اند. ظهور در کسوت اسماء در مقام واحدیت را نیز کمال جلاء نامیده اند(موسوی خمینی، 1384، مقدمه، ص16). د. فخلقت الخلق حب ذات به ذات موجب تجلی اسماء و صفات الهی می گردد و لوازم اسماء ذاتیه، اعیان هستند و اسماء ذاتی فواعل الهیه و اعیان ثابته قوابل علمیه اند، و هر کدام از فاعل و قابل طالب ظهور و بروزند، و در این هنگام است که اعیان ثابته به واسطه فیض مقدس، پا در جهان هستی می گذارند و در نشئه عین و خارج، بر طبق نشئه علم بدون کم و بیش تحقق پیدا می کنند. از این رو، کلمه خلق عبارت است از: اضافه اشراقیه وجودی حق تعالی. تمامی کثرات امکانی و تعینات خلقی تجلیات حق تعالی هستند و حق در همه آنها با اسماء خاص وجودی اش تجلی کرده و این تجلی غیر از جلوه و تجلی حق در تعین ثانی است که به صورت علمی است؛ زیرا چون این تجلی از طریق اعیان ثابته و تجلی وجودی است. به تعبیر دیگر، حق تعالی در تعین ثانی، خود را به صورت اسما و اعیان درآورد. اعیان طلب و اقتضائاتی داشتند که بر حسب آنها اراده حق تعالی شکل می گیرد. اراده حق نیز، که به صورت کن درمی آید، همان فیض مقدس و تجلی وجودی می شود. پس حق سبحانه از طریق اعیان و علم به اقتضائات آنها، جود و فیض خود را ظاهر می سازد. عالم و اعیان خارجی همان صور اعیان ثابته هستند که وجودشان بدون وجود حق تعالی محال است (ر.ک: قیصری، 1382، ج1، ص 529). تمام تجلی وجودی حق در یک فیض است و آن فیض، نفس رحمانی است؛ چون نفس رحمانی حقیقت وحدانی ممتد و گسترده ای است که از تعین اول تا عالم ماده را گرفته که دارای ظاهر و باطن است. باطن نفس رحمانی فیض اقدس و ظاهر آن فیض مقدس است. ابن ترکه در تبیین این مطلب می نویسد: الایجاد عند المحققین، عباره عن اقتران القوابل الاقدسیه الثابته فی التعین الاول ـ الذی هو منبع التعینات و القوابل ـ بظاهر الوجود الذی هو طرف ظاهریه النفس الرحمانی(ابن ترکه، 1360، ص290). وحدت در این مقام، عبارت است از: وجود ظلّی و ظهور اطلاقی پروردگار که همان اضافه واقعیه اشراقیه حق باشد و او عین ربط به وجود قیوم است. پس معنای جمله فخلقت الخلق اشراق نمودن و به وجود آوردن اعیان است. ه . لکی اعرف تعبیر فخلقتُ الخلق لکی اعرف ـ و در بعضی تعبیرات، لاعرف ـ اشاره است به اینکه تقدیر مقدّرات و اظهار جواهر ذات و اسماء صفات و ظهور تعینات اسمائیه در عین حصول ظهور تام یا کمال استجلاء سرانجام برمی گردد به حبّ به معروفیت ذات از ناحیه اسماء ذات و وساطت اسماء ذات برای ظهور اسماء صفات و ترتّب اسماء افعال بر اسماء صفات، با این ملاحظه که تقدم مقام غیب بر تعین ناشی از کنتُ و تأخّر فاحببتُ اَن اعرف است و نیز تأخر دیگر تعینات از یکدیگر بر سبیل ترتیب است. البته تأخر به حسب رتبه عقلی است، نه زمانی(ر.ک: موسوی خمینی، 1384، مقدّمه، ص20). غرض و انگیزه در ایجاد، اولاً و بالذات، ظهور ذات مقدس حق تعالی است، و ثانیاً و بالعرض، ظهور تعینات و ماهیات ممکن است که مترتب بر ظهور اول باشد. به عبارت دیگر، حق تعالی دو جلوه دارد: یکی ظهور و جلوه علمی که در صقع ربوبی است، و دیگری ظهور و جلوه فعلی است که تعینات خلقی را شامل می شود، و معنای فخلقتُ الخلق لکی اُعرف این است که خلق نمودم تا ظاهر و هویدا شوم. پس غرض اصلی و ذاتی از ایجاد تجلی حق تعالی است و کمال ذاتی و اسمائی و غنای اطلاقی داعی حق تعالی است برای فیض؛ یعنی شدت پُری منشأ لب ریزی است. از این رو، غایت فعلش خودنمایی است، نه استکمال و نه ایصال نفع، بلکه ایصال نفع مقصود بالعرض و بالتبع است. پس لکی اعرف یعنی: لکی اظهر (ر.ک: شاه آبادی، 1386، ص33 ـ 41؛ آشتیانی، 1382، ص296 ـ 299). غایت آفرینش حقیقت حق تعالی غایه الغایات است و به شهود ذاتی، خود را مشاهده می نماید و درحالی که از جمیع نواقص مبرّا و منزّه است، یک نحوه ابتهاج و سروری مناسب با مقام ربوبی دارد، و چون اکمل موجودات است، ذاتش هم مبتهج است و هم مبتهجٌ به. و همین حب و عشق به ذات و حب به معروفیت اسما و صفات است که تمام ملک و ملکوت را به ظهور آورده و همچنین عشق و حب است که منشأ حب در نهاد همه هستی و عوالم گردیده است. پس غایت از خلقت اشیا همان ذات حق تعالی است و موجودات، محبوب و معشوق و مراد حق اند؛ چون آنها تجلی، ظهور و رقیقه آن حقیقت تامه قیومیه هستند. اشیا همان گونه که در وجود، معلول حق تعالی هستند، در استکمال و حرکات نیز به آن مبدأ محتاجند و این توجه به مبدأ اعلا به مقتضای آیه وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ (اسراء: 44) ذاتی و جبلّی هر موجود است، و این همان عشق فطری و حب ذاتی به حق تعالی است. پس حضرت حق تعالی عاشق خود و معشوق ذات خود است؛ و امّا الواجب فهو عاشق لذاته فحسب، و معشوق لذاته...(صدرالمتألهین، 1981، ج7، موقف ثامن، فصل 15). او چون به ذاتش عشق دارد بالتبع، به خلق خود هم عشق می ورزد. فینطوی فی عشقه لذاته عشقه لجمیع الاشیاء، کما ینطوی فی علمه بذاته علمه بجمیع الاشیاء (همان). بنابر حدیث شریف قدسی، غایت اصلی و غرض از خلقت اشیا، ظهور کمالات حق تعالی در عالم است. کمال ذاتی منشأ کمال اسمایی و تفاصیل آن است. و ظهور و مظهر اتم و اعلای کمالات ذاتی و اسمایی در خلقت، انسان کامل است. انسان کامل، که جامع اسما و صفات حق تعالی است، غایت آفرینش است (ر.ک: فناری، 1374، ص321؛ جندی، 1423ق، ص148؛ جامی، 1370، ص84)؛ چنان که در روایات آمده است: لولاک لما خلقت الافلاک (مجلسی، 1403ق، ج16، ص406)؛ لولاک لما خلقتُ آدم (مجلسی، 1403ق، ج40، ص20)؛ و خلقت الاشیاء لأجلک و خلقتک لأجلی(کبیر مدنی، 1409ق، ج1، ص363). از این رو، شناخت حق تعالی جز با انسان کامل، که خلیفه الله است، میسّر نخواهد شد. نتیجه گیری هر مکتبی به فراخور مبانی و اصولش، در باب غایت و هدف آفرینش تبیین خاصی دارد. در این میان، عرفا در تبیین و توضیح فلسفه آفرینش، با استناد به حدیث کنتُ کنزاً مخفیاً بحث حب و عشق را پیش کشیده، با طرح حرکت حبی هدف از خلقت را ظهور کمالات حق تعالی در موطن علم و عین بیان می کنند که حق تعالی در مقام ذات، کنز مخفی بود و چون به ذات، کمالات، اسما و صفاتش عشق و حب داشت، خواست تا شناخته شود و لازمه این شناخت ظهورش در عالم است از این رو، دست به خلقت زد تا کمالاتش بروز و ظهور پیدا کند و اقتضای این تجلی و ظهور آن است که دارای مظهر تام و کاملی باشد که متصف به اوصاف مستخلف به نحو تمام و کمال باشد؛ هم دارای وحدت باشد و هم کثرت؛ یعنی صورت اعتدالیه ای که نه وحدت غلبه داشته باشد، نه کثرت. این همان کون جامع، انسان کامل و خلیفه الله است. از این رو، هدف آفرینش ظهور و بروز کمالات ذاتی و اسمایی است که در وجود انسان کامل محقق شده است. منابع آشتیانی، سیدجلال الدین ، 1382، هستی از نظر فلسفه و عرفان، چ چهارم، قم، بوستان کتاب. آملی، سیدحیدر، 1422ق، المحیط الاعظم و البحر الخضم، تحقیق سیدمحسن موسوی تبریزی، چ سوم، تهران، وزارت ارشاد. صدوق، محمدبن علی، 1398ق، التوحید، تحقیق هاشم حسینی، قم، جامعه مدرسین. ابن ترکه صائن الدین على، 1360، تمهید القواعد، تحقیق سیدجلال الدین آشتیانی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالى. ابن دباغ، عبدالرحمن، بی تا، مشارق انوار القلوب مفاتح اسرار الغیوب، تحقیق.ریتر، بیروت، دارصادر. ابن سینا حسین بن عبدالله، 1383، رساله در حقیقت و کیفیت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسببات، تصحیح، موسی عبید، چ دوم، همدان، دانشگاه بوعلی. ابن عربی، محیی الدین محمد، 1370، فصوص الحکم، تصحیح، ابوالعلاء عفیفی، چ دوم، تهران، الزهراء. ـــــ ، 1378، ترجمان الاشواق، تحقیق، رینولد آلین نیکلسون، چ دوم، تهران، روزنه. ـــــ ، بی تا، الفتوحات المکیه، بیروت، دارصادر. امین، سید محسن، 1406ق، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف للمطبوعات. انوا،ر قاسم، 1337، کلیات قاسم انوار، تصحیح، سعید نفیسی، تهران، کتابخانه سنائی. برخی از نویسندگان (اعلام الفقهاء و المحققین فی الفقه و العقائد و الفلسفه)، 1402ق، کلمات المحققین، مجموعه علمیه قیمه تحتوی علی ثلاثین رساله، قم، مکتبه المفید. بقلی شیرازی روزبهان، 1428ق، المصباح فی مکاشفه بعث الارواح، محقق: عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت، دارالکتب العلمیه. پارسا، خواجه محمد، 1366ش، شرح فصوص الحکم، تحقیق، جلیل مسگرنژاد، چ اول، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. جامی، نورالدین عبدالرحمن، 1370، نقد النصوص، تصحیح، سید جلال الدین آشتیانی، چ دوم، تهران، وزارت ارشاد اسلامی. جامی نورالدین عبدالرحمن بن احمد، 1383ش، اشعه اللمعات، تصحیح: هادی رستگار مقدم گوهری، قم، بوستان کتاب. جمعی از نویسندگان، جنگ و المغتنمات (رساله شرح حدیث کنت کنزا مخفیا)، نسخ خطی کتابخانه آیت الله العظمی گلپایگانی، ش23/191. جندى، مؤیدالدین، 1423ق، شرح فصوص الحکم، تصحیح، سید جلال الدین آشتیانی، چ دوم، قم، بوستان کتاب. حسن زاده آملی، حسن، 1378، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران، وزارت ارشاد اسلامى. ـــــ ، بی تا، گشتی در حرکت، تهران، رجاء. حکیم ترمذی، محمد، 1426ق، ریاضه النفس، تحقیق، شمس الدین ابراهیم، بیروت، دار الکتب العلمیه. رحیمیان، سعید، 1380، حب و مقام محبت در حکمت و عرفان اسلامی، شیراز، نوید. شاه آبادی، محمد، 1360، رشحات البحار، تهران، نهضت زنان مسلمان. ـــــ ، 1386، شذرات المعارف، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. صدرالمتألهین، 1375ش، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تصحیح، حامد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت. ـــــ ، 1981م، الحکمه المتعالیه فی الاسفارالقعلیه الاربعه، حاشیه سید محمد حسین طباطبایی، چ سوم، بیروت، داراحیاء التراث العربی. طبری آملی، عماد الدین ابی جعفر، 1376ش، کامل بهایی، قم، مؤسسه طبع و نشر تحت نظر جمعی از دانشمندان. عابدی احمد، 1374، حرکت حبی، نامه مفید، ش2، ص 47- 64. عراقی، فخرالدین، 1371، لمعات، تصحیح، محمد خواجوی، چ دوم، تهران، مولی. فروزانفر بدیع الزمان، 1361، احادیث معنوی، چ سوم، تهران، امیرکبیر. فروزانفر بدیع الزمان، 1376، احادیث و قصص مثنوی، ترجمه و تنظیم، حسین داودی، تهران، امیرکبیر. فنارى، شمس الدین محمد حمزه، 1374، مصباح الانس، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مولی. فیض کاشانی ملامحسن، 1342، کلمات مکنونه، تحقیق، عزیزالله عطاردی، طهران، فراهانی. قونوی، صدرالدین محمد، 1381، اعجاز البیان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی. قیصری، داود بن محمد، 1382، شرح فصوص الحکم، تحقیق، حسن حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب. کبیر مدنی، سید علی خان، 1409ق، ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین، تصحیح: محسن حسینی امینی، قم، انتشارات اسلامی. کلینی محمدبن یعقوب، 1407ق، الکافی، تحقیق، علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه. گنابادی، سلطان محمد، 1408ق، تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده، چ دوم، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات. مجلسی محمد باقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی. موسوی خمینی، روح الله، 1384، مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، مقدمه: سیدجلال الدین آشتیانی، چ پنجم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره. نمازی شاهرودی، علی، 1418ق، مستدرک سفینه البحار، قم، جامعه مدرسین. همدانی، عین القضات، 1373، تمهیدات، تحقیق، عفیف عسیران، چ چهارم، تهران، منوچهری. یزدان پناه سید یدالله، 1388، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش، سید عطاء انزلی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. مجید گوهری رفعت: دانشجوی دکتری عرفان و تصوف دانشگاه ادیان و مذاهب فصلنامه حکمت عرفانی - سال سوم، شماره دوم، پیاپی 8، پاییز و زمستان 1393. انتهای متن./
1395/06/02 :: 06:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 226]
-
گوناگون
پربازدیدترینها