از ماجرای نیم روز تا سعدی و ویکتور هوگو

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: فعالیت های پژوهشی در یک نگاه از ماجرای نیم روز تا سعدی و ویکتور هوگو تهران- ایرنا- «ماجرای نیم روز»، «مذهب و نقش آن در بازسازی علوم اجتماعی»، «بررسی جایگاه مفهوم عقل در زندگی روزمره؛ ایران» و «سعدی و ویکتور هوگو» از مهمترین نشست هایی بود که هفته گذشته در کشور برگزار شد.

از ماجرای نیم روز تا سعدی و ویکتور هوگو

**ماجرای نیم روزنشست نقد و بررسی «ماجرای نیمروز» ساخته «امیرحسین مهدویان» در تالار شهید چمران دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد. «محمدامین قانعی‌راد» عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران گفت: ماجرای این فیلم از پیامدهای ورود توده‌های ایرانی به تاریخ است، یعنی ما توانستیم وارد تاریخ شویم و این ورود نیز با فروپاشی ساخت های اجتماعی پیشین بود و پیامدهایی را برای زندگی سیاسی ما ایجاد کرد که شاید اجتناب ناپذیر است. ورود ما در تاریخ در عصر پسامشروطه، یعنی در زمانی که هر انسانی می‌خواهد به کنشگری تاریخی و سیاسی بدل شود، همراه با فرآیند ظهور مطلق‌ها همراه است. عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران اظهار داشت: برخی این فیلم را در ژانر فیلم‌های وسترن تحلیل می‌کنند، یعنی در چارچوب نزاع جذاب و هیجان‌انگیز میان مردان قانون شکن و مردان قانون، اما از موضعی بی طرفانه و جامعه شناختی نمی توان چنین تحلیلی ارایه داد. در این فیلم روایت طرف دیگر غایب است و نمی بینیم که افراد مربوط به سازمان(منافقین) چگونه با مقوله مراقبت برخورد می کنند. البته یکجا شاهدیم که فریده(دختر منافق) به حامد(مامور اطلاعات) تیراندازی می کند، یعنی مفهومی به نام عشق و علاقه و مراقبت را نادیده می گیرد. همچنین صحنه هایی در فیلم هست که نشان می دهد جریان اطلاعاتی‌ که با سازمان(منافقین) مبارزه می کند، اهل مراقبت است. «سیدهاشم آقاجری» عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس در آغاز با انتقاد از واکنش دانشجویان به برخی صحنه ها که با خنده همراه بود، بیان داشت: این موارد خنده ندارد، تماشای این فیلم باید همه ما را به گریه وادارد. این فیلم درباره تجربه یک نسل و انقلاب و بیان نسلی سوخته است، نسلی که دوطرفی که از درون یک انقلاب بر آمده اند و هر کدام در پدیداری آن سهمی داشتند، در نتیجه روند رویدادها رویاروی یکدیگر قرار می گیرند و صحنه های تلخی را رقم می زند.عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: ما در این فیلم مردم را به صورت فعال نمی بینیم. در حالی که گواهی می دهم اگر حضور و همکاری اطلاعاتی مردم با دستگاه های امنیتی نبود، مبارزه با این وقایع غیرممکن می شد. آن سال ها یک اطلاعات سپاه کوچک و کمیته های خودجوش مردمی بودند و اینها دارای سازمان لازم نبودند. اطلاعاتی که مردم کوچه و بازار می دادند، به نیروهای طرفدار نظام کمک می کرد.وی در ادامه افزود: این فیلم درباره آن سال‌ ها به مخاطب جوان چیز زیادی نمی دهد و تنها یک تصویر سیاه و سفید برای او ترسیم می کند. این فیلم هیچ آگاهی تاریخی به مخاطب جوان نمی دهد و وقتی فیلم به پایان می رسد، نمی فهمیم که چرا این اتفاق ها رخ داد و نیروها و جریان های درگیر با چه تحلیل و استدلال و ایدئولوژی‌ رویاروی هم قرار گرفتند. یعنی فیلم به سمت یک ماجرای اکشن و عملیاتی می رود که جنبه برخورد دارد. «ابراهیم امینی» نویسنده فیلمنامه در پاسخ به این پرسش که برای نگاشتن این فیلم از چه منابعی بهره گرفته است، گفت: از منابع موجود و چاپ شده و همچنین با برخی آدم ها صحبت کردیم. اما این خواست استادان که ماجرا از 2 سو روایت شود یا حتی باید پیشینه ماجرا بیان می کردیم، هدف ما نبود. ما از جایی شروع کردیم که این سوال در ذهن مخاطب عام شکل نگیرد. از جایی وارد رویدادها شدیم که خشونت آغاز شده و فرصتی برای تحلیل اینکه چه شد 30 خرداد 1360 خورشیدی رخ داد، نداشتیم. «محمد حسین مهدویان» کارگردان ماجرای نیمروز نیز در ادامه اظهار داشت: این فیلم مستند و قابل استناد نیست. حتی فیلم مستند هم به عنوان یک امر تاریخی نمی تواند قابل استناد باشد. تاریخ روش ها و متدولوژی خودش را دارد و مواجهه سینما با تاریخ، علمی نیست. اگر تاریخ را علم فرض کنیم، سینما نمی تواند به شکل علمی با تاریخ مواجه شود. مساله من در ساختن ماجرای نیمروز تحلیل تاریخ یا بازخوانی روایت های تاریخی نبوده بلکه مساله من خشونت و ناامنی است که به لحاظ عاطفی در فیلم حضور دارد.** مذهب و نقش آن در بازسازی علوم اجتماعینشست «مذهب و نقش آن در بازسازی علوم اجتماعی» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد. «برنو لاتور» فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی بیان داشت: در سنت کلاسیک علوم اجتماعی بحث همیشه بر تقابل جامعه و فرد و نیز جدایی حوزه هایی مثل دین، طبیعت، جامعه، اقتصاد و ... از یکدیگر بوده که هرکدام مجزا مطالعه می شدند. الان ما با مساله زمین روبرو شده ایم. هیچ کشور، فرهنگ و جامعه مدنی نمی تواند نسبت به این مساله بی تفاوت باشد. چون آنچه که می تواند مبنای ما برای پیشرفت باشد را داریم از دست می دهیم.فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی یادآور شد: به اینجا آمدم تا از شما سوال بپرسم. می خواهم از موضع سنت خود به من کمک کنید که بتوانم با مباحث زیست محیطی و جهش محیط زیستی کنار بیایم. وقتی از مباحث غیر دنیوی صحبت می کنم منظورم آن چیزی نیست که شما ممکن است از آن متوجه بشوید. منظورم این است که دیگر زمینی وجود ندارد که بخواهیم از آن استفاده کنیم. وی گفت: وقتی در تهران بودم کوه زیبایی را می دیدم که رو به ما ایستاده بود و ما را قضاوت می کرد و می گفت شما با این وضعیت معماری که ایجاد کردید به هیچ وجه در حد و اندازه من نیستید! من این جا هستم که بپرسم شما با این تفسیر منحصر به فردی که از اسلام دارید، چطور می خواهید به ما اروپایی ها کمک کنید که بر این وضعیت محیط زیستی غلبه کنیم؟«حجت الاسلام حمید پارسانیا» عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم اظهار داشـت: برنو لاتور مفهوم طبیعت را یک اکتور جهان مدرن می داند. یعنی جهان مدرن برداشتی که از طبیعت داشته را با عنوان (nature ) از آن یاد می کند و این مفهوم از سده 17 میلادی شکل گرفته است. از دیدگاه او مفهوم طبیعت و عقیده به این مفهوم – که دین را نیز چیزی از سنخ عقیده می داند- نقش متافیزیک برای علم جهان مدرن ایفا می کند. بنابراین برخلاف آنچه که پوزیتویست ها فکر می کنند جهان مدرن بدون متافیزیک نیست. لاتور دین را همان عقیده به چیزی می داند و معتقد است جهان مدرن خالی از عقیده به نوعی از متافیزیک نیست. عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم بیان داشت: تردیدی نیست که انسان از ناحیه محیط زیست با تهدیدات گسترده ای رویارو است ولی مشکل های انسان معاصر به این مساله محدود نمی شود. نظام اجتماعی زیست نیازمند به حوزه ای از معنا بوده که اصل زندگی و مرگ او را توجیه کند. در فرهنگ مدرن مرگ زلزله ای است که همه پیوندهای کنشگران را درهم فرومی ریزد. لذا تداوم کنش ها جزء با فراموشی مرگ و یا عبور از آن ممکن نیست و الهه طبیعت نمی تواند کانون بحران این پدیده را به ساحل آرامش درآورد. الهیات توحیدی اسلام با حفظ خصلت تنزیهی خود به دلیل اینکه هستی را به افق زمین و زمان محدود نمی کند، از خداوندی سخن می گوید که مرگ را دروازه عبور از محدودیت های زمانی و آستانه ورود به سعادت ازلی و ابدی می داند.وی گفت: به نظر من اقتضای نگاه دینی به عالم این است که یک مسلمان به لحاظ اخلاقی و حقوقی موظف به رعایت حقوق محیط زیستی باشد. هیچ مسلمانی حق ندارد به دلیل منافع اقتصادی یا زندگی دنیوی اش حقوقی که طبیعت دارد را نادیده بگیرد.**بررسی جایگاه مفهوم عقل در زندگی روزمره؛ ایراننشست «بررسی جایگاه مفهوم عقل در زندگی روزمره؛ ایران» در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.«حاتم قادری» استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به عنوان بحث خود «عقل ترسیده، عقل پنهانگر» اظهار داشت: فرض کنیم عقل یک نیروی ادراکی است که جهان و خودمان و قوانین و پیچیدگی های هستی را برای ما معنا می‌کند. آیا ممکن است عقل بترسد؟ یعنی اگر تعبیر «عقل ترسیده» را به قدمایی چون افلاطون و ارسطو ارایه می کردیم، آن را قابل درک نمی دانستند. آنها شاید تعبیر «عقل پنهانگر» را به خوبی می فهمیدند و می گفتند انسان به هر حال می تواند برخی چیزها را آشکار و برخی را پنهان کند اما مفهوم عقل ترسیده برای آنها عجیب است. استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه افزود: اگر انسان را به طور کل در یک فضایی قرار دهند که مرعوب شود، عقل راه حل های محافظه کارانه را ارایه می کند؛ راه حل هایی که انسان را پنهان کند و از خطر دور بدارد. اما اگر همین عقل در فضای آزاداندیشی و امنیت نسبی باشد، به انسان جسارت می ‌دهد که چگونه حتی خطرورزی کند و نهادها و بنیادهای متناسب را بر سازد. «محمدجواد غلامرضا کاشی» استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه یادآور شد: دوگانه عقل و زندگی روزمره برای این ساخته شد که ما با حربه ای زندگی روزمره را شلاق بزنیم و آن را ارتقا دهیم. که این امر در اقلیم ما سازگار نیست. البته ما به عنوان روشنفکر باید دغدغه این را داشته باشیم که به جامعه ارتقا بخشیم، اما گمان می‌کنم شلاق عقل همان قدر که در بستر جهان زیست جامعه غربی مثمر ثمر بوده و پیش برده، اینجا تاثیرگذار نیست. به نظر می‌ آید در جهان زیست ما می‌ شود دنبال یک گوهر دیگری نیز گشت و با آن با زندگی روزمره مواجه شد و آن را به صورت های متعارفش به پرسش گرفت.«جهانگیر معینی علمداری» استاد علم سیاست دانشگاه تهران پس از تاکید بر اهمیت عقلانیت زندگی روزمره و ضرورت توجه به آن گفت: زندگی روزمره پیوند عمیقی با علایق عملی جامعه و حیات و ممات مردمی که در جامعه زندگی می‌کنند، دارد؛ یعنی مساله مردم تنها زندگی فکری نیست، بلکه زندگی عملی آنها به این عقلانیت عملی است و بی توجهی به زندگی روزمره، بی توجهی به علایق اولیه بسیاری از افرادی بوده که کوچک ترین نقشی در سیاست ایفا نمی کنند اما به شدت از سیاست ها متاثر هستند.استاد علم سیاست دانشگاه تهران توضیح داد: روندهای جهانی نشان می دهد که زندگی روزمره به طور کلی فدای قدرت می شود. بر پایه همین نگاه حتی می توان اتفاقی که در سوریه یا داعش می افتد را بررسی کرد. قربانیان اصلی این وقایع مردم بیچاره ای هستند که حتی حق زندگی روزمره از آنها سلب شده است. **سعدی و ویکتور هوگو همایش «سعدی و ویکتور هوگو» به همت مرکز فرهنگی شهر کتاب، مرکز سعدی‌شناسی، رایزن فرهنگی ایران در فرانسه و مرکز مطالعات هوگو در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.«علی‌اصغر محمدخانی» معاون فرهنگی موسسه شهر کتاب به مقام ویژه سعدی در اروپا و به خصوص فرانسه اشاره کرد و گفت: آثار و افکار سعدی یک سده پیش از همه شاعران پارسی زبان در اروپا ترجمه شده و خواننده داشته است. معاون فرهنگی موسسه شهر کتاب در ادامه افزود: ویکتور هوگو عبارت هایی را از سعدی سرلوحه سه شعر در «شرقیات» قرار داد. تاثیر سعدی در کتاب دیگر هوگو «افسانه قرون» نیز پیدا است. تصور و مفهومی که هوگو از ایران داشت ماخوذ از مطالعه کتاب های سعدی و کتاب هفتم هرودوت بود.«کوروش کمالی سروستانی» مدیر مرکز سعدی شناسی اظهار داشت: آن چیزی که بیش از همه غربیان را مجذوب سعدی ساخته، تعالیم اخلاقی، انسانی و بشردوستانه او است. آنچه به عنوان تاثیرگذارترین اشتراک اندیشه ها و آمال سعدی و هوگو می توان برشمرد انسان و آمال و آرزوهایش است. اینها همچون حکیمانی دردآشنا در آثارشان به بیان آسیب های جامعه های انسانی و راهکارهای آن می پردازند. «غلامعلی حداد عادل» رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان داشت: همه ادیبان و نویسندگان و شاعران بنام ما و همه بزرگان فرهنگ ما بر سر سفره سعدی نشسته و از گلستان سعدی بهره برده‌اند. سعدی گلستان را به هشت باب تقسیم کرده و در آنها به ابعاد مختلف زندگی توجه کرده است. گلستان نوعی حکمت عملی و تهذیب اخلاق در خودش دارد. آمیختگی با شعر و اندازه نگهداشتن این ترکیب از دیگر خصوصیت های گلستان است.رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره خصوصیت های محتوایی گلستان یادآور شد: نگاه سعدی در گلستان نگاه واقع‌ بینانه ای است. این داستان ها برای مخاطبان قابل تحقق و تکرار شدنی هستند. دنیای سعدی در گلستان دنیای واقع بینی است. اگرچه سعدی در بوستان کمال مطلوب را بیان کرده اما در گلستان واقعیت ها را نشان می دهد. گلستان انعکاس تجربه های زیسته سعدی است. همه این خصوصیت ها باعث شده که گلستان به عموم زبان های زنده دنیا ترجمه شود.«طهمورث ساجدی» استاد زبان فرانسه دانشگاه تهران گفت: سعدی برای اروپاییان فقط به گلستان و بوستان ختم نمی‌شود، کلیاتش یک دنیا مطلب دارد. افرادی مثل ویکتور هوگو که متعلق به رمانتیسم بودند شرق را وارد آثار خود کردند. شرق هم برای آنها نخست ایران و بعد مصر است. به واسطه کارهای خاورشناسان آثار نویسندگان متعددی مانند «شرقیات ویکتور هوگو در دوران رمانتیسم از نشانه های شرقی پر شد.«میرجلال الدین کزازی» در ادامه اظهار داشت: برجسته ترین و بنیادی ترین رشته پیوند در میانه سعدی و ویکتور هوگو نگاهی است که آنان به انسان دارند. در همه سروده ها و نوشته های سعدی و هوگو کمابیش ما همواره با چهره انسان روبه ‌رو هستیم؛ هر 2 غم انسان را می خورند. در سروده ها و نوشته های اندرزین سعدی همواره دیده می شود که به انسان می اندیشد. هوگو هم همین طور است.«فریدون مجلسی» نویسنده و پژوهشگر بیان داشت: نوشته های ویکتور هوگو بیشتر جنبه‌ سینماتوگرافیک و نوشته های سعدی بیشتر جنبه‌ فوتوگرافیک دارد؛ یعنی سینماتوگرافیک همان وضعیتی است که به تولید چند نسخه فیلم مختلف از کتاب بینوایان با شرکت بازیگران و کارگردانان بزرگ جهان منجر شده است. علت اینکه از اصطلاح فوتوگرافیک برای نوشته‌های سعدی استفاده کردم کوتاه بودن داستان های سعدی در مقایسه با داستان های بلند و رمان های ویکتور هوگو است. اگر بخواهیم به شکل مدرن به آثار سعدی نگاه کنیم به شکل مجموعه داستان کوتاه است. اگر این مجموعه داستان را با داستان های هم تیپ خودش مانند داستان های هزار و یک شب مقایسه کنیم دیده می شود که آثار سعدی دارای ویژگی های آثار مدرن هستند. این نویسنده و پژوهشگر یادآور شد: فوتوگرافیک بودن آثار سعدی به این معنی است که سعدی مدام از جامعه خود عکس می‌گیرد و آنها را در آثار خود بازتاب می‌دهد. با اینکه سعدی خیلی پیش تر از ویکتور هوگو زیسته، آثارش به اندازه آثار هوگو سینماتوگرافیک است.*گروه اطلاع رسانیخبرنگار: مهدی احمدی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه**پژوهشم**9370**9131

06/02/1396

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]