معبد آناهیتا برجسته ترین میراث فرهنگی ایران زمین

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: "معبد آناهیتا" برجسته ترین میراث فرهنگی ایران زمین کرمانشاه- ایرنا- بنای معروف به "معبد آناهیتا" در شهر کنگاور بر روی تپه ای طبیعی با حداکثر ارتفاع 32 متر نسبت به سطح زمین های اطراف ساخته شده و بر سر راه کرمانشاه به همدان واقع شده است.

'معبد آناهیتا' برجسته ترین میراث فرهنگی ایران زمین

به گزارش ایرنا؛ برخی مورخان این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانسته اند. آناهیتا به معنای پاک و دور از آلودگی در اعتقاد ایرانیان باستان الهه آب، فرشته نگهبان چشمه‌ها و باران و همچنین نماد باروری، عشق و دوستی بوده است. این اعتقاد از دوران پیش از زرتشت در ایران وجود داشته و در دوران‌های بعدی هم مورد توجه قرار گرفته است. به احترام این الهه ایرانی معابد و تندیس‌های فراوانی در دوره‌های تاریخی پیش از اسلام در سرزمین ایران ساخته شده است. از آناهیتا یادواره‌هایی (شامل معابد و کتیبه‌ها) در همدان، شوش، کازرون و آذربایجان، کرمانشاه و کنگاور به‌جای مانده است. معبد آناهیتا در کنگاور مشهورترین معبد منسوب به آناهیتا در ایران است.برخی دیگر از محققان به تبعیت از نوشته های مورخین ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده اند. عده ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم ق.م و عده دیگر آن را به سده اول ق.م نسبت می دهند.سیف الله کامبخش فرد، کاوشگر بنا، آن را به سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت می دهد و مسعود آذرنوش کاوشگر دیگر بنا، آن را کاخ ناتمامی از خسرو پرویز در اواخر دوره ساسانی می داند.این بنا بر روی تپه‌ای با ارتفاع 32 متر و در ابعاد 209 متر در 224 مترساخته شده است. ارتفاع ستون های این بنا نسبت به قطر آنها سه به یک است و این باعث شده در میان تمام معابد دنیا بی نظیر و منحصر به فرد باشد. معبد آناهیتا دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است.نقشه این بنا چهار ضلعی و هر ضلع آن به شکل صفه ای است که با لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده اند و نمای بیرونی آنها به وسیله سنگ های بزرگ تراشیده شده، به صورت خشکه چین پوشش داده شده است. در مواردی برای اتصال برخی از بلوک ها، از بست های آهنی و سربی استفاده شده است.در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفه ای به درازای 154 متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. اکنون تعداد سنگ پله ها در پلکان شرقی 26 شش پله و در پلکان غربی 21 پله است.با توجه به ارتفاع دیوار که 8.20 متر از آن باقی مانده، به طور یقین تعداد پله ها بیشتر از این بوده است. در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگ های تراشیده به کار رفته که نشان از ورودی به عرض دو متر در این بخش از بنا است. در مرکز بنا، صفه ای با جهت شرقی، غربی ساخته شده که 93 متر درازا و 9.30 متر پهنا و بین سه تا پنج متر ارتفاع دارد. بر روی صفه های چهارگانه این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی، یک ردیف ستون قرار گرفته است. این ستون ها کوتاه و قطور هستند.معدن سنگ چهل مران در 2 کیلومتری غرب این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌ است.**پیشینه تاریخی معبد آناهیتاهرچند در مورد ماهیت این بنا اختلاف نظر وجود دارد ولی نظریه معروف ‌تر بنا را معبدی برای الهه آناهیتا می‌داند. در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدورخاراکسی جغرافیدان یونانی اولین کسی که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد آرتمیس نامیده است. از قرن نهم تا چهاردهم مورخان اسلامی از این منطقه دیدن نموده و مشاهدات خود را در گزارش‌هایشان ثبت کرده‌اند. ابن فقیه در کتاب مشهور البلدان نوشته است:'هیچ ستونی شگفت انگیز تر از ستونهای معبد آناهیتا کنگاور نیست.'نخستین حفاری‌های باستان ‌شناسانه سال 1347 انجام شد و طبق تحقیقات اولیه، بنا را مکانی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانی دانستند. در سال 1354 کاوش‌های بعدی و پیدا شدن سنگ‌ کنگره‌ای مشابه 'تاق گرا' در سرپل ذهاب این نظریه را مطرح کرد که ممکن است این بنا باقی ‌مانده یکی از کاخ های خسرو پرویز در دوره ساسانی باشد که البته وجود شواهد دیگر به نظریه اول قوت بیشتری می‌بخشد. کاوش‌ها نشان داده این معبد در دوران سلجوقی، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته و از هر کدام از این دوران‌های تاریخی اثری در معبد به‌ جا مانده است.معبد آناهیتا به تدریج در طول سالیان دراز تخریب شده است. آثار معماری متشکل از گچ و آهک را مردم محلی برای تهیه گچ و آهک تازه استفاده می‌کردند. در طول هزاران سال مردم کنگاور با ذوب گچ و آهک موجود در محوطه تاریخی، بقایای ساختمانی معبد آناهیتا را نابود کرده‌اند. معبد پس از زلزله کنگاور در سال 1336 و ساخت و سازهای مردم تقریبا به یک خرابه تبدیل شده بود.**وضعیت فعلی معبد آناهیتابدون شک معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجسته ‌ترین آثار و میراث‌های فرهنگی سرزمین ایران است. همچنین ویژگی‌های منحصر به فرد این محوطه تاریخی می‌تواند در جذب گردشگر داخلی و خارجی و رونق اقتصادی منطقه هم تاثیرگذار باشد. این اثر سال‌هاست در انتظار ثبت در فهرست جهانی یونسکو قرار دارد. یکی از موانع ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو کامل نشدن پژوهش در مورد سابقه بنا و قطعی نشدن نظریه‌های مربوط به سابقه تاریخی آن است.شهر کنگاور در 94 کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه در مسیر راه اصلی همدان - کرمانشاه واقع شده است.3033/8066 خبرنگار:فرزاد نویدی ** انتشار دهنده:علی مولوی

10/01/1396

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 71]