دخلِ خالی ناشران عمومی و آورده‌ی فرهنگی ناچیزِ صنعت نشر

واضح آرشیو وب فارسی:ایلنا: دخلِ خالی ناشران عمومی و آورده‌ی فرهنگی ناچیزِ صنعت نشر

نیاز داریم برای حفظ بعد فرهنگی حوزه کتاب و نشر و کمک به توسعه فرهنگی و کتابخوانی راه‌کار و سیاست‌گذاری مشخصی برای تسهیل فعالیت ناشران عمومی اندیشیده شود. به گزارش خبرنگار ایلنا، آمار خانه کتاب نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۵ تعداد ۵۵۱۵۱ عنوان کتاب چاپ اول در کشور منتشر شده و کتاب‌های تجدیدچاپی نیز ۳۳۴۷۳ عنوان را شامل می‌شوند. این آمار در فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۶ نیز ۶۵۲۶ عنوان کتاب چاپ اول و ۴۰۴۱ عنوان اثر تجدیدچاپ را نشان می‌دهد. این تعداد عنوان جدید کتاب شاید در نگاه اول برای صنعت نشر یک کشور درحال توسعه مثبت و امیدوارکننده به نظر برسد، اما وقتی به ارقامی مثل میانگین ۲۱۶ صفحه‌ای و شمارگان متوسط ۱۶۴۲ نسخه‌ای سال ۹۵ یا ۱۳۴۵ نسخه‌ای فروردین و اردیبهشت ۹۶ برمی‌خوریم؛ نشان می‌دهد بازار چاپ و نشر در چرخهٔ مطلوبی قرار ندارد. اگر در این آمار‌ دقیق‌تر شویم؛ می‌بینیم که کتاب‌های عمومی یا به‌اصطلاح غیردرسی (کلیات، فلسفه، ادبیات، هنر، علوم اجتماعی و...) عمدتا تیراژی در حدود ۱۰۰۰ نسخه دارند. این درحالی است که میانگین شمارگان کتاب‌های کمک‌درسی یا آموزشی در آمار خانهٔ کتاب نزدیک به ۳۲۰۰ نسخه آمده است. البته تیراژ کتاب‌های درسی نیز چندان از چالش افت در امان نبوده‌اند، چراکه نسبت به ۳۹۶۱ نسخه در سال ۹۳ و حتی آمار ۳۷۴۶ نسخه‌ای سال ۹۴ کاهش داشته است. ازسوی دیگر، باتوجه به فراوانی نسبی عنوان‌های چاپ اول کتاب‌های ادبیات (۸۲۱۹ عنوان در سال ۹۵ و ۱۴۴۵ عنوان در فرودین و اردیبهشت سال ۹۶) در مقایسه جمع کل کتاب‌های تازه چاپ (کمی بیش‌تر از ۶۰۰۰ عنوان در مجموع سال ۹۵ و دو ماه ابتدایی سال ۹۶) انتظار می‌رود حوزهٔ شعر و داستان بتوانند نقش قابل قبولی در بازگشت سرمایه‌ و گردش مالی به صنعت نشر ایفا کنند و از سوی دیگر کمک کند تا صنعت نشر نقش اصلی و واقعی خود را در بحث توسعه فرهنگی ایفا کند. اما‌‌ همان‌طور که اشاره شد تیراژ‌هایی که در بهترین حالت به ۱۰۰۰ نسخه می‌رسند، باعث شده تا ناشران کتاب‌های کمک‌درسی و آموزشی در رقابت با دیگر حوزه‌ها همچنان صدرنشین جدول آورده‌ها باقی بمانند. نکته دوم این‌که وقتی صحبت از ناشران فعال در سال ۹۵ که کتاب‌های چاپ اول یا تجدیدچاپ داشته‌اند به میان می‌آید نیز، ناشران کمک‌آموزشی با توجه به حجم بالای کتاب‌های تجدیدچاپی ۷۳۸۷ عنوان) حتما در ۱۰ردیف اول جدول ناشران فعال قرار دارند. کتاب‌های کمک درسی با چاپ ۱۰۵۱۶ عنوان کتاب (۳۱۲۹ عنوان چپ اول و ۷۳۸۷ عنوان تجدیدچاپ) در مقابل کتاب‌های ادبی با آمار ۱۲۱۹۲ عنوانی (۸۲۱۹ عنوان برای چاپ اول و ۳۹۷۳ عنوان چاپ مجدد) تعداد کتاب‌های کودکان نیز با رقم ۱۲۹۶۶ عنوان (۶۶۳۹ عنوان چاپ اول و ۶۳۲۷ عنوان تجدیدچاپ) و میانگین شمارگان ۲۳۷۴ نسخه بخش اصلی گردش مالی و اقتصاد نشر را به خود اختصاص داده‌اند.

این نکته وقتی توجه کنیم که قیمت متوسط کتاب‌های بخش ادبیات و کمک‌درسی بسیار نزدیک به هم و حدود ۱۸هزار تومان است و دست‌کم تفاوت قیمت معناداری در میانگین قیمت‌های این دو بخش وجود ندارد، یعنی ناشران عمومی که بخش اصلی بگیرو ببندهای ممیزی و خاک خوردن کتاب‌‌هایشان در نوبت صدور مجوز را متحمل می‌شوند نهایتا کم‌ترین سود و بازگشت هزینه را به دست می‌آورند. حتی در ایام برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و دیگر نمایشگاه‌های استانی باز این ناشران دانشگاهی و آموزشی هستند که بیشترین فروش‌ها که از ۷۰۰ میلیون‌تومان تا بالای یک میلیارد‌ تومان است را به خود اختصاص می‌دهند و روال معمول ثبت شدن اسامی ۸۰ تا ۹۰ درصد از ناشران عمومی در جزو پایین‌ترین رده لیست جدول فروش نمایشگاه است. به عنوان مثال تنها یک عنوان کتاب آموزشی و کنکوری در روند تجدیدچاپ‌های مکرر خود حداقل ۲۵ میلیارد تومان و بعضا تا ۷۰ میلیارد تومان نیز فروش خواهد داشت که نشان می‌دهد یک انتشارات که به چاپ کتاب‌های درسی، آموزشی و کنکوری مشغول است چه قدرت مالی خواهد داشت. جالب‌تر آنکه در بحث تبلیغات و مثلا تبلیغات محیطی نمایشگاه نیز کفه سنگین‌ ترازو مجدد به سمت ناشران آموزشی و دانشگاهی است که البته شاید به دلیل همین گردش مالی مناسب باشد که ناشران این حوزه می‌توانند از عهده پرداخت برای تبلیغات حتی یک تابلو و بنر به بزرگی یک ساختمان چند ده طبقه در یک ضلع میدان انقلاب بربیایند. یا وقتی استفاده از تسهیلات حوزه نشر به عنوان یک حوزه فرهنگی به میان می‌آید در تمامی این امکانات و مزایا اعم از بحث معافیت مالیاتی یا جذب بن‌کارت‌هایی که با وجود اصلاح و سوق آن به سمت مصرف‌کننده همچنان بیشترین سهم از آن ناشران آموزشی و دانشگاهی است. در حوزه‌ آموزشی و دانشگاهی احتمالا حتی یک ناشر نوپای موفق نیز گردش مالی‏ میلیاردها تومانی دارد و دست‌کم ۴۰۰-۳۰۰ نفر پرسنل در آن نشر مشغول به کار هستند، اما ناشر نوپای بخش عمومی که حتی بیش از ۵۰ عنوان کتاب استاندارد و با کیفیت به چاپ رسانده هم هنوز به سوددهی خوبی که بتواند بدون دغدغه خودش را سرپا نگاه دارد نرسیده است. حال با تمامی این تفاسیر به نظر می‌رسد حالا که همچنان نظام آموزشی ما دانشگاه‌محور و مدرک‌گرا است و از زمانی که دانش‌آموزان وارد مدرسه می‌شوند کنکور به عنوان مهم‌ترین مرحله تحصیل به آنها معرفی می‌شود و این مسئله نیاز و عطش به خرید و استفاده از کتاب‌های درسی، آموزشی و کنکوری را در بالاترین سطح خود نگاه می‌دارد، نیاز باشد برای حفظ بعد فرهنگی حوزه کتاب و نشر و کمک به توسعه فرهنگی و کتابخوانی راه‌کار و سیاست‌گذاری مشخصی برای تسهیل فعالیت ناشران عمومی اندیشیده شود. همزمان نیاز داریم تا دانش‌آموزان را تشویق کنیم که کتاب مشیری، احمد محمود، امیرحسن چهلتن، محمود دولت‌آبادی و .... را در لیست مطالعاتی خود جای دهد، امری که دست‌کم تا به امروز جدی گرفته نشده است.

۱۳۹۶/۰۳/۲۴ ۱۲:۰۶:۳۲

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 70]