گزارش تمرين تئاتر/بيژن و منيژه بين دو دنياي اسطوره‌اي و معاصر پل مي‌زند

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش تمرين تئاتر/"بيژن و منيژه" بين دو دنياي اسطوره‌اي و معاصر پل مي‌زند
نويسنده و كارگردان نمايش "بيژن و منيژه" با اشاره به وفاداري متن نمايشنامه به داستان اصلي شاهنامه فردوسي، تازه‌ترين كار خود را بيانگر وضعيت جوانان امروز جامعه و تلاش براي پل زدن ميان دو دنياي اسطوره‌اي و معاصر دانست.

به گزارش خبرنگار مهر، يكي از كتب ارزشمند ادبي ايران شاهنامه فردوسي است كه نه تنها در ايران بلكه در ساير نقاط جهان نيز به عنوان يكي از شاهكارهاي بزرگ ادبي مورد توجه پژوهشگران و علاقمندان به حوزه فرهنگ و ادب ملل مختلف است.

اين اثر ادبي كه حاوي داستان‌ها و حكايات مختلف است، بيشتر وقت‌ها مورد توجه اهالي هنر قرار گرفته و الهامبخش شكل‌گيري آثار هنري در حوزه‌هاي مختلف اعم از تئاتر، موسيقي و هنرهاي تجسمي بوده است. از ديرباز هم در ايران هنر شاهنامه‌خواني، نقالي و پرده‌خواني با پرداختن به داستان‌هاي مختلف اين اثر ادبي مورد توجه و علاقه اقشار مختلف جامعه بوده است.

البته اين گونه هنري در ميان هنرمندان و اهالي هنر در كشورهاي ديگر نيز جايگاه خاص خود را دارد. در اين ميان هنرمندان بسياري نيز در عرصه شاهنامه‌خواني و نقالي به فعاليت پرداختند كه مي‌توان از مرشد ترابي، مرشد ميرزاعلي و مرشد احدي به عنوان مطرحترين آنها در حال حاضر نام برد.

گلستاني و برق‌نورد در تمرين "بيژن و منيژه"

اما شاهنامه در سال‌هاي اخير ميان هنرمندان و خانواده تئاتر نيز مورد توجه قرار گرفته و شاهد به صحنه رفتن آثاري برگرفته از شاهنامه توسط هنرمندان باسابقه و جوان تئاتر بوده‌ايم. بهرام بيضايي، قطب‌الدين صادقي، پري صابري و رسول نجفيان از جمله هنرمندان باسابقه تئاتر هستند كه شاهنامه فردوسي را دستمايه نمايش‌هاي خود قرار داده و آثاري اجرا كرده‌اند.

البته هنرمندان ديگري نيز كه در عرصه نمايش‌هاي ايراني فعاليت مي‌كنند به اين موضوعات پرداخته و آثاري خلق كرده‌اند. يكي از اين هنرمندان باسابقه تئاتر كه اين روزها نمايشي برگرفته از شاهنامه فردوسي را براي اجرا آماده مي‌كند محمود عزيزي است. "بيژن و منيژه" نمايشي است كه وي قصد دارد در چند روز آينده آن را در سالن اصلي مجموعه تئاتر شهر به صحنه ببرد.

بيژن سردار جوان ايراني تصميم مي‌گيرد به مقابله و جنگ با شورشيان و طغيانگراني بپردازد كه به ايران زمين حمله كرده و آن را دستخوش تحولاتي قرار داده‌اند. وي داوطلبانه به جنگ با آنها مي‌رود ولي در اين مسير دلباخته منيژه مي‌شود كه دختري توراني است و اين خود سرآغاز اتفاقاتي است كه براي اين سردار جوان روي مي‌دهد.

وقتي براي تهيه گزارش تمرين "بيژن و منيژه" به سالن اصلي تئاتر شهر وارد مي‌شويم اعضاء گروه در حال آماده سازي خود هستند. نادر رجب‌پور روي صحنه در حال تمرين با گروه حركات فرم است و نكات مورد نياز را به آنها يادآوري مي‌كند. در اين بين هومن برق‌نورد و پرستو گلستاني نيز ديالوگ‌هاي خود را مرور مي‌كنند.

سمت راست صحنه سعيد ذهني در حال تنظيم موسيقي مورد نظر خود است. از تعداد افرادي كه در سالن حضور دارند مي‌توان حدس زد "بيژن و منيژه" تعداد زيادي بازيگر دارد. نعمت اسداللهي و محمد ساربان از ديگر بازيگران حاضر در سالن اصلي چندي پيش در نمايش "كلبه عمو تم" بهروز غريب‌پور در اين تالار به صحنه رفته بودند.

عزيزي كارگردان نمايش نيز با دستياران خود موارد مورد نظر را بررسي و به گروه اشاره مي‌كند تمرين را شروع كنند. بعد از دقايقي سكوت چهره آشنا مرشد احدي با ريش و موي سپيد روي صحنه ديده مي‌شود كه نقالي و روايت را آغاز مي‌كند. وي با حال و هوايي كه در نقالي و پرده‌خواني از وي سراغ داريم روي صحنه حركت و جملات خود را ادا مي‌كند.

مرشد: قصه، قصه هميشگي است. قصه جنگي كه از يكسو شروع مي‌شود و گسترش مي‌يابد... بعد از لحظاتي موسيقي پخش مي‌شود و بازيگران از دو سمت صحنه به مركز و جايي كه دو نيمكت به هم چسبيده مي‌آيند. همين حين دسته‌اي از هنرمندان حركات فرم وارد مي‌شوند و بعد از تقسيم شدن به دو گروه كوچكتر شروع به انجام حركاتي دايره‌وار و هماهنگ مي‌كنند.

از نحوه ايستادن بازيگران و تماشاي صحنه حركات فرم اينگونه برداشت مي‌شود كه جشن يا مراسمي در دربار پادشاه برپاست و او به همراه عوامل و افراد خود شاهد اين مراسم هستند. لحظاتي بعد اسداللهي با حركت دست پايان اين مراسم را اعلام مي‌كند و با عصبانيت به قسمت جلو صحنه مي‌آيد.

وي در جملاتي به قيام و تاراج گروهي در ايران زمين اشاره مي‌كند و اينگونه به نظر مي‌رسد كه به سرداران خود در مورد اين قيام اطلاعاتي مي‌دهد و مي‌خواهد گروهي از آنان به مبارزه با اين آشوبگران بروند. در اين حين برق‌نورد در نقش بيژن با پارچه بر پيشاني داوطلب مي‌شود به اين جنگ برود.

پادشاه اين موضوع را با سرداران خود در ميان مي‌گذارد و نظر آنها را جويا مي‌شود. بازيگري كه نقش پدر بيژن را بر عهده دارد و خود نيز از سرداران پادشاه است از اين موضوع ناراحت و نگران است و بيژن را ملامت مي‌كند كه چرا چنين پيشنهادي به پادشاه داده است.

بيژن با تصميمي كه گرفته مورد تحسين پادشاه قرار مي‌گيرد و به همراه گرگين يكي از سرداران باسابقه پادشاه به جنگ با آشوبگران گسيل مي‌شود. در صحنه‌هاي بعد شاهد گفتگو ميان گرگين با بازي محمود فرهنگ و بيژن هستيم. از نحوه صحبت اين دو و نقالي مرشد احدي مشخص است بيژن به زودي به دام دسيسه گرگين مي‌افتد.

حين تمرين نكاتي به بازيگران يادآوري مي‌شود و گروه براي لحظاتي به مرور صحنه‌هاي قبل و حركات انجام شده مي‌پردازند. بعد از چند دقيقه گفتگو نوبت تمرين صحنه ملاقات بيژن و منيژه مي‌رسد. اين صحنه كه با موسيقي همراه است صحنه دلدادگي بيژن را به تصوير مي‌كشد كه چگونه در دام عشق منيژه با بازي نرگس اميني گرفتار شده و هدف سفر را فراموشي كرده است.

بعد از گذشت دقايقي عزيزي تمرين را قطع مي‌كند و از گروه مي‌خواهد صحنه ديگري را كه گويا از قبل آن را هماهنگ كرده بودند براي تمرين آماده كنند. در اين بين سراغ عزيزي كارگردان نمايش "بيژن و منيژه" مي‌رويم و با استفاده از فرصتي كه به وجود آمده با او گفتگو مي‌كنيم.

وي با اشاره به اينكه اولين بار است داستاني از شاهنامه فردوسي را به صورت نمايش به صحنه مي‌برد درباره تفاوت هاي اين نمايش با داستان اصلي مي‌گويد: از نظر ساختاري نمايشنامه وفادار به همان قصه اصلي است. اما روايت ما پلي ميان دنياي معاصر با دنياي اسطوره است. با اين نوع روايت مي‌خواستيم شرايط جوانان امروز از نگاه نمايش و گروه مشخص شود.

عزيزي ادامه مي‌دهد: در واقع قصه بيژن و منيژه ما به نوعي داستان جوانان امروز است كه به مشكلات اجتماعي، خانوادگي و ... وصل مي‌شوند و در اين راستا براي كشف شرايط مطلوب خود به حركت مي‌افتند و رو به جلو مي‌روند. در طول نمايش نكاتي توسط اشخاص مختلف گفته مي‌شود كه بستر شرايط جوانان در جامعه معاصر را مطرح مي‌كند.

نقالي مرشد احدي و نظارت محمود عزيزي

اين كارگردان درباره شيوه اجراي نمايش يادآور مي‌شود: من در "بيژن و منيژه" نيز مانند كارهاي قبلي از رئاليزم مدرن استفاده كردم. اين شيوه مبتني بر حركت و بازي با بدن است و در گذشته از طرف برخي اهالي تئاتر زياد مورد توجه قرار نگرفت. ولي امروز با نام پرفورمنس مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين شكل اجرايي مبتني بر ارائه مفهوم است.

عضو گروه تئاتر عرفان در خصوص قرار گرفتن نمايش "بيژن و منيژه" در راستاي آثار قبلي گروه اظهار مي‌كند: كوشش شده اين اثر نيز در راستاي رسيدن و دست يافتن به تئاتري با هويت ايراني و ملي باشد. من در همه آثارم اعم از "حر"، "مسلم بن عقيل"، همسرايي مختار" و "اقليما" از اشكال نمايش سنتي و ايراني استفاده كنم.

وي در ادامه مي‌گويد: نمايش‌هاي سنتي ما داراي ارزش‌هاي بيشمار است و بسياري از هنرمندان ساير نقاط جهان نيز به بهره گرفتن از اين ارزش‌ها و شيوه‌ها روي آورده‌اند. اما قصد اصلي من جهت دادن و رسيدن به نوعي از تئاتر ملي است و "بيژن و منيژه" نمونه ديگري از كارهاي من در اين زمينه است كه در انتخاب متن و شكل اجرايي نمايش اين مهم را در نظر داشته‌ام.

بعد از اين گفتگوي كوتاه عزيزي را ترك مي‌كنيم. گروه نيز مشغول آماده شدن براي تمرين صحنه جديد است و ما نيز به آرامي از سالن اصلي تئاتر شهر خارج مي‌شويم. "بيژن و منيژه" از پنجم تيرماه روي صحنه مي‌رود و محمد ساربان، منوچهر عليپور، اصغر حساس، علي فلاحت‌پيشه و عزيز نقدي ديگر بازيگران آن هستند.
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3603]