واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سیستان و بلوچستان چهارمین استان وابسته به قنات روزنامه محلی سیستان و بلوچستان در شماره 19438مورخ 13دی 95 مطلبی با عنوان"سیستان و بلوچستان چهارمین استان وابسته به قنات" منتشر کرده است.
دراین مطلب آمده است: سیستان و بلوچستان با متوسط بارندگی 103میلی متر در سال، پهناورترین و به نسبت مساحت خشک ترین استان کشور است، هزار و 100کیلومتر مرز مشترک با افغانستان و پاکستان و هزار و 500 کیلومتر فاصله میان مرکز این استان تا تهران به نبود صنایع بزرگ و کوچک در استان منجر شده و این عوامل کشاورزی را به مهم ترین شغل مردم استان تبدیل کرده است. طبیعت خشک و کم باران استان، نیاکان سخت کوش مردم این دیار را مانند دیگر استان های کویری کشور به سمت حفر قنات سوق داده که نتیجه زحمات و تلاش های طاقت فرسای آن ها در قالب هزار و 925رشته قنات به طول 2 هزار و 723 کیلومتر به عنوان میراثی گران بها به ما سپرده شده است.رئیس سازمان جهاد کشاورزی می گوید: سیستان و بلوچستان از نظر تعداد قنوات، رتبه ششم کشوری و به لحاظ وابستگی کشاورزی به آب قنات با 7/5 درصد رتبه چهارم کشوری را در میان استان های قنات خیز کشور دارد و این نکته نشان دهنده نقش بسزا و مهم قنات در تولید محصولات کشاورزی و ایجاد اشتغال در استان است.«رضا نجفی» درباره اهمیت نقش قنات و طرح احیا و مرمت آن، بیان می کند: با احیای یک رشته قنات می توان جامعه کوچک یک روستا را زنده و به سکونت در روستا امیدوار کرد و در سایه تلاش و کوشش آن ها از صرف هزینه های گزاف گسترش بیش از حد شهرها، ایجاد مشاغل کاذب، بزهکاری و ناهنجاری های اجتماعی در حاشیه شهرهای بزرگ و مهم تر از همه ایجاد ناامنی جلوگیری کرد. جلوگیری از مهاجرتوی تصریح می کند: ممکن است با حفر یک حلقه چاه عمیق، سطح زیرکشت بیشتری نسبت به یک قنات ایجاد شود اما تأثیرات بسیار زیاد احیای یک رشته قنات در ایجاد اشتغال پایدار، حفظ نظام اجتماعی روستا، جلوگیری از مهاجرت مردم به شهرها، انتقال فرهنگ گرانبهای مشارکت و کار دسته جمعی برای رسیدن به هدف واحد حول محور قنات و دیگر مزایای نگهداری آن بیانگر اهمیت فوق العاده و حیاتی طرح احیا و مرمت قنوات است، از طرفی با توجه به میانگین پایین بارندگی در کشور نسبت به میانگین جهانی و بیلان منفی عملکرد دشت های آبخوان کشور که متأثر از برداشت های مجاز بی رویه و برداشت های غیرمجاز از طریق چاه های عمیق و نیمه عمیق است که به ممنوعه شدن 50 درصد دشت های آبخوان کشور منجر شده است، می طلبد در راه حفظ و احیای قنات که بیشترین سازگاری را با طبیعت و محیط زیست داشته و بدون هیچ گونه صرف انرژی و یا ایجاد آلودگی زیست محیطی آب را در اختیار بهره برداران قرار می دهد اقدامات بسیار جدی انجام داد.وی ادامه می دهد: در این زمینه وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مهم ترین نهاد دولتی به امر احیا و مرمت قنوات مشغول بوده و از همه نهادهایی که به نحوی با این امر مرتبط هستند مانند وزارت نیرو که متولی منابع آبی کشور و صدور مجوز حفر چاه است انتظار دارد با همه توان، در حفظ حریم قنوات تلاش کند. به گفته این مسئول با توجه به شرایط خاص سازه قنات که دائم در معرض خطر سیلاب های فصلی، زلزله، توسعه صنایع، حمل و نقل و گسترش شهرنشینی است، حفظ و نگهداری این میراث کهن که ثمره قرن ها تلاش بی وقفه نیاکان ماست، همت مضاعفی می طلبد زیرا با خرد شدن اراضی موروثی قنات که به ضعف بنیه مالی بهره برداران قنات منجر شده، نیاز است نقش اعتبارات بخش دولتی در کنار مشارکت مردم در احیای قنوات پررنگ تر از قبل شود تا جوابگوی هزینه های مرمت قنوات شود.ایجاد اشتغال پایدار وی اظهار می کند: با توجه به این که سیستان و بلوچستان جوان ترین استان کشور و به لحاظ برخورداری از صنایع خرد و کلان محروم ترین استان است، کشاورزی به ویژه با آب قنات که به طور میانگین احیای هر رشته قنات 27 خانوار را مشغول به کار می کند، نشان دهنده این نکته است که سرمایه گذاری در مقوله مرمت قنوات بالاترین نرخ ایجاد اشتغال را دارد و هزینه در این بخش، به یکی از مهم ترین اهداف دولت که ایجاد اشتغال است کمک شایانی می کند. وی اضافه می کند: با توجه به نرخ بالای ایجاد اشتغال در احیای هر رشته قنات و نقش اقتصادی و اجتماعی آن در تقویت پدافند غیرعامل و تأکید دولت بر تقویت امنیت پایدار مناطق مرزی به خصوص مرزهای شرقی کشور، می توان با صرفه هزینه در امر احیا و مرمت قنوات و ایجاد اشتغال و تأمین معیشت مردم، زمینه ایجاد هرگونه ناامنی را به حداقل ممکن کاهش داد و لوازم امنیت را فراهم کرد.جلوگیری از مرگ سفره های آب زیرزمینیبه گفته نجفی خشکسالی 18 سال اخیر در استان که به کاهش منابع آب سطحی منجر شده، کشاورزان را به سمت حفر چاه های عمیق سوق داده که این امر باعث افت شدید سطح ایستایی دشت ها شده است. در صورتی که این برداشت های بی رویه باپمپاژ از چاه ها ادامه پیدا کند تخلخل خاک لایه آبداری که خشک شده، در اثر فشار لایه های بالایی کاهش پیدا می کند و علاوه بر فرونشست سطح زمین امکان آبگیری مجدد سفره نیز وجود نخواهد داشت و این اتفاقی غیرقابل جبران بوده و با هیچ هزینه ای نمی توان به احیای مجدد سفره های آب زیرزمینی امیدوار بود. وی با بیان این که حفظ و احیای فرهنگ و سنت های کهن بومی، از مصادیق مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمن است می گوید: هر ملتی با فرهنگ و تمدن خود زنده است و قطع پیوند یک ملت، با آداب و رسوم بومی اش به معنای مسخ آن ملت است، مشارکت جمعی برای ادامه حیات از بارزترین نمادهای فرهنگی مردم این استان است که در سیستان در تشکیل حشر برای لایروبی سالانه انهار دیده می شود و در بلوچستان با حفر و لایروبی قنوات نمود پیدا کرده است و به طور قطع سرمایه گذاری در بخش های فرهنگی آثار مثبت طولانی مدتی دارد.وی با اشاره به تأثیر خشکسالی های متمادی بر توان مالی بهره برداران قنات و نبود امکان در تأمین هزینه های مرمت قنات نیز بیان می کند: با توجه به خرد شدن اراضی آبخور قنات و خشکسالی های متوالی اغلب قنوات استان با کاهش آبدهی مواجه است و حدود 300 رشته از آن در معرض نابودی کامل قرار دارد از طرفی با توجه به بالا بودن هزینه های مرمت قنات تنها راه حفظ آن، تخصیص اعتباری خاص به صورت ثابت بوده که لازم است در این زمینه قدم های محکمی برداشته شود.استقرار جمعیت در مناطق صعب العبور کوهستانیرئیس سازمان جهادکشاورزی تصریح می کند: با توجه به تغییرات فرهنگی جوامع همزمان با پیشرفت های فناوری و گرایش جمعیت روستاها به شهرنشینی، تخلیه روستاها و مراکز جمعیتی روستایی و عشایری را می توان به تخلیه یک سنگر مبارزه تشبیه کرد که موجب به هم خوردن تعداد جمعیت در جغرافیای کشور شده و این خود نقش بسیار مهی در مقوله تولید و امنیت دارد، با توجه به وجود هزار و 100 کیلومتر مرز خاکی مشترک با افغانستان و پاکستان و کوهستانی و صعب العبور بودن قسمت عمده این مرزها، وجود جمعیت در نزدیکی مرز نقطه اتکای کشور در تأمین امنیت است به عنوان نمونه می توان وجود روستاهای قنات محور در بخش جالق سراوان و نقش مردم آن ها در مرزبانی آن منطقه را یادآور شد.به گفته وی یکی از اقدامات مهم و موثری که این سازمان در راستای ساماندهی قنوات استان انجام داده، مطالعه وضعیت قنوات و تهیه شناسنامه برای قنوات استان است که این پروژه در سال 1384 به پایان رسیده، اما به دلیل نبود اعتبارات لازم اقدامی برای به روز رسانی آن تاکنون با وجود گذشت 10سال انجام نگرفته است که این موضوع مهم باید از طرف مسئولان مورد توجه قرار گیرد.وی اظهار می کند: طول قنوات استان 2 هزار و 327 کیلومتر است که هزار و 200کیلومتر آن مرمت و بازسازی شده و باقیمانده آن ها به مرمت و بازسازی نیاز دارد که برنامه ای به منظور مرمت 30 درصد از حجم باقیمانده (360 کیلومتر) که نیاز مبرم به مرمت و بازسازی دارد طراحی شده است. وی تأکید می کند: با اعتبارات اندک، مرمت و بازسازی قنوات ممکن است چندین دهه طول بکشد که این زمان طولانی موجب وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر به بخش کشاورزی استان می شود.8006**دریافت کننده: نرگس تیموری **انتشاردهنده: محدثه حیدری گرجی
13/10/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]