واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به یاد استاد فرامرز پایور سالار دیوان موسیقی ملی ایران- به قلم سعید نیاکوثری** شیراز - ایرنا- در کوچه های شبنم زده فرهنگ ملی، در کنار پائیزانی که پر از خاطره پرستوهای سفر کرده و لبریز پژمردگی شاخه های سّر از دیوار زمان آویخته است، عطر دلاویز بهارانی به مشام می رسد که نوید طلوع سپیده نمودهای صاحبقران و سالار دیوان را بر دامن شب زده کاروانهای رفته می دهد، از آن نمودها که موسیقی ملی دل به ناوک مژگان همتش بیدار داشت استاد فرامرز پایور بود.
دیوارهای هنر، هنوز نام هنرمندان راستینی را نقش می زند که خار در پای و زخم بر دل، دیدگان را به اشک می شستند اما بی اعتنا به نامهربانی ها، فردای روشن سرزمین ایران را با همت بلند خویش ترسیم می نمودند. زمستان سال 1311 تقویم ها را به سرعت ورق می زد، سرما شاخه های خشک و لرزان درختان را زیر سنگینی برفهای سپید می شکست، سکوت ابری بهمن ماه سایه وهم انگیز خود را بر کاجها افکنده بود و طبیعت آنچنان غرق در خواب زمستانی که حتی زاغکان جسور نیز جرات آواز نداشتند.آنسوی پنجره های مه آلود زمستان، دایه آفرینش، قدمهای فرزندی را بر دامن فرهنگ نوید می داد که خود طلوع بهار تازه موسیقی بر شاخسار هنر بود. هنوز تابلوهای نقاشی مصورالدوله و خنیاگری پنجه های هنرمندانه او بر تالار هنرهای دیبا دلربایی می کرد و پرچین قلم موهای هنرمندانه پدر، افسونگرانه نقش های ماندگار هنر ایران را بر سیمای فرح انگیز فرهنگ ملی به یادگار می نهاد که نغمه های امید، بزم موسیقی ایران را شوقی افزون بخشید. تولد خجسته او در خانواده ای که با هنر الفتی دیرینه داشت این فرصت را فراهم آورد تا کودک احساسش غرق در حریر خیال انگیز نقاشی های پدر، مشحون شمیم شمعدانی های معرفت گردد و مسحور متانت دیبای فرهنگ ملی. پرنیانی از لطافت و زیبایی، ژرفای اندیشه اش را چنان پروراند که دستهای کوچکش هنوز با قلم آشنا نشده، می توانست به چالاکی صفحه سنتور را با مضرابهای نازک چوبی بنوازد و پنجه های چابکش پرده های دستان را به یغمای نوا سپارد. آتش دیرنده پای این عشق که مجمر جانش را برمی افروخت، سرکش تر از آن بود که در لا به لای درس و کتاب پنهان بماند و به طوفان گردش ایام خاموش شود. اینچنین بود که در هفدمین بهار زندگی ، ردای شاگردی بر دوش افکند و جامه تلمذ بر قامت پوشاند تا در سومین خزانی که از خاموشی شمع فروزان حبیب سماعی می گذشت ، در محضر صبا رخصت حضور یابد و از چشمه فیاض هنر و خرد استاد ، جرعه ها برگیرد و در این راه چندان استوار و مصمم گام نهاد که توانست در کوتاه فرصت، گوی سبقت از دیگر ارادتمندان هنر و دوستداران موسیقی برباید و بر این سیاق افتخار آن داشت تا در مشایعت استاد، قطعاتی ماندگار در دیوان هنر از خود به یادگار نهد و آستان هنر را به ظرافت احساس خویش بیاراید. از آن دست نغمات دلنواز که شکوه موسیقی را پیش چشم صاحب هنران بیاراست قطعه گفتگو است در دستگاه شور که با ملازمت سنتور و ویلون آفرینش یافت و اینک با گذشت بیش از نیم قرن، هنوز عشوه های زیبنده اش بر دیبای هنر جلوه گر است.پایمردی پایور در آموختن موسیقی و اهتمام او در حفظ و نشر آثار ارزشمند دیرین، اعتماد صبا را بر انگیخت تا افسون نغمات سنتور سماعی و بداهه نوازی های باز مانده از او را که با تلاش فراوان نت نویسی کرده بود ،نزد شاگرد ممتازش به میراث گذارد.آفتاب عمر صبا بیش از پنجاه و پنج بهار به درازا نکشید و پیش هنگام تر از حد تصور در شفق 29 آذر سال 36 غروب کرد.این فراق زود هنگام و خزان شوم پایان، برای پایور که تشنه چشمه های فیاض درس استاد بود بسیار گران آمد و مسئولیت سنگین سکانداری سنتور نوازی صحیح را بر عهده او گذاشت، تا در پی انجام تعهدات خویش به موسیقی ملی و صیانت از امانت استاد، به کسب فیض نزد اساتید دیگری همچون دوامی، برومند و حاج آقا محمد ایرانی همت گمارد و یادآموخته های استادش را با الفبای موسیقی به رشته تحریر درآورد.حسن التزام او در پاسداشت آثار بزرگان موسیقی و جدیت او در نگارش وتألیف تصانیف گذشتگان و دقتی که برای پرهیز از تحریف نغمات به خرج میداد، سبب شد موسیقی ملی به یُمن قلم پر توان و اندیشه تابان او جاودان ماند. یکسال پس از درگذشت صبا، در حالی که هنوز در وزارت فرهنگ و هنر مشغول به کار بود، بر آن شد تا تدریس سنتور در هنرستان عالی موسیقی ملی را نیز آغاز نماید.پایور نخستین سنتور نوازی بود که می کوشید به جای اتصاف به ردیف نوازی صِرف، نغماتی برای سنتور بیافریند، لذا به فراگیری مبانی آهنگسازی نزد استاد حسین دهلوی و اصلانیان پرداخت و توانست در دهه ای که بیشتر آهنگسازان، با نوازندگی ویلن به عنوان ساز تخصصی شهرت داشتند، به عنوان تنها نوازنده ای که ساز تخصصی اش سنتور بود به خلق قطعاتی شگفت انگیزی بپردازد که در گروه فرهنگ و هنربا حضور چهره های برجسته ی موسیقی همچون جلیل شهناز ، علی اصغر بهاری ، حسن کسایی وتنی چند دیگر ،جایگاه سنتور را در موسیقی ملی ترفیع و تحکیم نماید.زندگی پایور متاثر از جدیت و تلاشهای خستگی ناپذیرش لبریز خاطرات به یاد ماندنی از موفقیتهای او در خدمت به موسیقی به ویژه سنتور بود. زیباترین تألیفات موسیقیایی ایران یادگار همان ایامی است که او بی اعتنا به تلخ و شیرین روزگار، اندیشه به خدمت موسیقی روشن میداشت و اگرچه ناسازگاری روزگار و تحدیدهای متعصبانه ای که عرصه را بر موسیقی تنگ می نمود، روح هنرمندانه او را می خست اما بر صلابت او به تحقق آرمانهایش می افزود.حاصل این ایستادگی، آثار فاخری است که شکوه آن را هیچ دست غارتگری نتواند که رباید و غبار زمان هرگز نتواند که بر تازگی اش دست تطاول یازد. نشان جاودانگی آن، اینکه با وجود گذشت سالیانی بسیار، همچنان مبرز و ممتاز خود را می نمایاند.کمتر کسی است که دل مشتعل به آموختن موسیقی نموده باشد اما جان به ترنم نغمات دلاویز او، نیاراسته باشد.از آن جلوه های وصف ناپذیر و شور به یادگار مانده می توان به آثاری چون پرنیان، مجموعه پیش درآمد و رنگ، قطعات مجلسی، فانوس، رهگذر و شهرآشوب اشاره داشت. در سال هایی که سیلاب تعصبات دگم و افراطی موسیقی ملی را به کام نابودی می کشید و پایور نگران از فتنه بیدادی که در اندیشه ویرانی باغ هنر بود، بر آن شد یادمانهای متعالی موسیقی ملی را از تیغ تعصب و تیشه تحجر برهاند.از این رو گروه اساتید را به پشتوانه همدلی و همراهی اساتید متعهد و برجسته بنیان نهاد و به اتکاء تجارب ارزشمند ایشان، موسیقی ملی از زخمه های طوفان سختی که می وزید ایمن نگاه داشت.انتظار دل، لیلی و مجنون، خلوت گزیده و دل شیدا آثاری است که در آن خزان غم انگیز، بهار پاینده موسیقی را رقم زد. افسوس که روزگار شوخ چشم را تاب آن همه آفرینش نبود و لشکر زمستان را چشم دیدار بهار، تیغ جلاد فلک را سرخی سیب زنخدان هنر، سنگین بیامد و شوکت سبزی بوستان هنر بر باد پائیزان گران، پیک اجل در رسید و طوفان کوچیدن وزید ، و موسیقی در سوگ مضرابهایی که در نغمه خاموشی را نواختند زیر تراوش باران خزان گریست.و سرانجام استاد فرامرز پایور موسیقی دان ایرانی، ردیف دان، آهنگساز، مدرس و نوازنده سنتور و محقق موسیقی ایرانی و یکی از تأثیرگذارترین چهرههای موسیقی ایرانی و اصلی ترین پایهگذار گروهنوازی در موسیقی سنتی ایرانی در 18 آذر ماه سال 1388 چشم از جهان فرو بست .** موسیقیدان، پژوهشگر و عضو جامعه نام آوران فارس 6113/ 2027دریافت کننده: نیکنام خشنودی ** انتشاردهنده: سیداحمد نجفی
15/09/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]