محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827230417
گزارش فارس از نشست «نقد نظریه ابتناء»: نصری: تأکید رشاد در نظریه «ابتناء» بر روش فهم دین است/قائمی‌نیا: نگاه جامعه‌شناختی مسأله معرفتی را حل نمی‌کند!
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش فارس از نشست «نقد نظریه ابتناء»:نصری: تأکید رشاد در نظریه «ابتناء» بر روش فهم دین است/قائمی‌نیا: نگاه جامعه‌شناختی مسأله معرفتی را حل نمی‌کند!
عبدالله نصری معتقد است که در زمینه تکوین معرفت مسأله خیلی پیچیده‌تر از آن است که آیتالله رشاد در نظریه «ابتناء» خود بدان پرداخته، حجت‌الاسلام قائمی‌نیا نیز بیان می‌کند که صورت مسأله ابتناء جامعه‌شناسی معرفت است.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، نشست نقد نظریه ابتناء از سلسله نشست‌های کرسی‌های نقد و مناظره با ارائه آیتالله علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، منتقدان نشست حجج اسلام علیرضا پیروزمند، محمد عرب صالحی نصر آبادی از اعضای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی و عبدالله نصری عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی عصر روز گذشته (28 تیر ماه) در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی برگزار شد. در ابتدای نشست مهدی فیض عضو هیأت علمی دانشگاه جهاد دانشگاهی با اشاره به مقوله ابتناء معرفت دینی مد نظر آیتالله رشاد گفت: از دید نظریه‌پرداز ابتناء معرفت دینی برآیند تأثیر متناوب مبادی خمسه دین است، این مبادی در ناحیه پیام الهی در چارچوب پنج مقوله ارکان پیام را مطرح کرده است که اگر این مبناها درست باشد، دین در صحنه اجتماع مورد استفاده قرار می‌گیرد، این نظریه خود مبتنی بر 4 اصل است. سپس آیتالله رشاد با طرح دوباره نظریه خود گفت: نظریه ابتناء در دو یا سه دانش یا حوزه معرفتی ممکن است جایگاه داشته باشد، یکی در حوزه فلسفه دین که در این صورت ما منطق فهم دین را در زمره مسائل فلسفه دین تلقی می‌کنیم مثل اینکه بپرسیم چطور باید دین را فهم کرد، چه عواملی بر فهم ما از دین خدشه وارد می‌کند. در این صورت با نگاه پیشینی فرض می‌کنیم که ما الان با دین مواجه می‌شویم حال چطور دین را فهم کنیم؟
وی افزود: اما در نگاه پسینی فرض می‌کنیم که معرفت‌هایی تولید شده است حال این معرفت‌ها با معرفت‌های دینی ارزش برابر دارد؟ این نظریه قهرا به ما پاسخ می‌دهد که چنین نیست و برابری بستگی به این دارد که ما با چه منابعی به حاق دین رفته‌ایم، یکی از مسائلی که در حوزه معرفت‌شناسی دین مطرح است این است که در خصوص معرفت دینی تنوع زیاد است، بنابراین دستگاه‌های مختلفی به عنوان معرفت دینی پدید آمده‌اند. اما مبانی تطور معرفت چیست؟ رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید براینکه این نظریه بسته به اینکه با نگاه پسینی یا پیشینی مدنظر قرار بگیرد در حوزه معرفت تبیین می‌شود، اظهار داشت: نظریه ابتناء به 4 مبنا مبتنی است، نخست معرفت برآیند یک فرایند است اینطور نیست مثل اشراق یک مرتبه جرقه خورده باشد بلکه به تدریج تکون می‌یابد و فرایندی را طی می‌کند، دوم سازوکارهایی که در این فرایند تأثیرگزارند، گوناگون هستند، می‌توان گفت که پاره‌ای عناصر دخیل و سازوکارهای مختلف آن عناصری‌اند که قطعاً دخیل در تکون معرفت هستند و دخالتشان هم به حق است. وی ادامه داد: اصل سوم این است که ما قرار است در تولید معرفت دینی از دین فهمی به دست آوریم، دین پیام و رسالت است و در فرایند پیام‌رسانی عناصری هم وجود دارد و ماده‌ای که در این محتوا به مخاطب ارائه می‌شود گوناگون است، این پنج رکن مثل پیام‌گیرنده، پیام‌ده، کانال پیام و... را ما به فرآیند پیام‌رسانی تطبیق می‌کنیم، اگر بخواهیم دین را فهم کنیم باید مختصات و صفات این پنج عنصر فرآیند پیام‌گذاری را لحاظ کنیم. آیتالله رشاد بیان داشت: در نهایت اگر بتوانیم عوامل دخیل معرفت دینی را به درستی تشخیص بدهیم و به کار ببندیم به معرفت صحیح از دین دست می‌یابیم. *آسیبی که نظریه ابتناء و قبض و بسط شریعت از آن رنج می‌برند سپس عبدالله نصری در ابتدای صحبت‌های خود گفت: یک پرسش اصلی درباره این نظریه این است که این نظریه چه معضلی را می‌خواهد حل کند؟ چند پرسش در زمینه نحوه تکوین معرفت دینی، روش فهم دین و علل و عوامل مؤثر در تحول معرفت دینی مطرح است، نظریه ابتناء داعیه‌اش این است که به نحوه تکمیل معرفت دینی بپردازد، اینجا یک معضل اساسی پیدا می‌شود که بارها هم توسط آقای رشاد در نظریه مطرح شده که بحث ما منطق فهم دین نیست، هر چند این چارچوبی می‌تواند باشد اما آیا در معرفت دینی مراد معرفت عالمان دین نیست؟ وی افزود: با توجه به اینکه ما خودمان هم پذیرفتیم دین اجزا زیادی دارد و ما به صورت‌های مختلف می‌توانیم اجزاء دین را بررسی کنیم، خود احکام انواع تقسیمات دارد اما ما در عمل اختلاف در فهم‌ها و تکثر آن را می‌بینیم و این یک مثال با ارزشش در دوره مشروطیت بود که مشروطه خواهان یک فهم از دین داشتند، برخلاف آنچه می‌خواستند به استراتژی و تاکتیک بپردازند و مشروعه‌خواهان هم یک فهم دیگر داشتند، بنابراین اساس در اختلاف فهم‌ها است و آن چیزی هم که در نظریه تئوریک قبض و بسط شریعت مطرح شد علت همین اختلاف فهم‌ها است. نصری اظهار داشت: آیتالله رشاد مدام تأکید بر نحوه تکوین معرفت دینی دارد، بهتر است ما یک مطالعات محوری داشته باشیم، به طور نمونه از معرفت‌های عالمان دین حتی در موضوع خاص باید بررسی کنیم که نحوه تکوین معرفت در ذهن آنها واقعاً به این صورت بوده است؟ بنابراین نه تنها این نظریه بلکه نظریه قبض و بسط شریعت هم از این آسیب رنج می‌برد. وی با تأکید بر اینکه آیا همه اصول ارائه شده با هم هماهنگ در جهت ارائه یک نتیجه هستند که بگوییم این تئوری می‌تواند معضلی را حل کند، ادامه داد: در نهایت صاحب نظریه بر تکوین معرفت دینی تکیه می‌کند، اما در مقام عمل می‌بینیم که نزاع بر سر روش فهم دین است؛ یعنی وی وارد بحث منطق فهم دین شده است، در بحث منطق فهم دین هم ما باید یک پیش فرض و اصل داشته باشیم، مثل فهم کتاب حافظ نیست که هر طور بتوان آن را تفسیر کرد، ما باید تئوری منطق فهم دین را مشخص کنیم. نصری در پایان گفت: بنده مطالعاتی قریب 4 دهه درباره شهید صدر داشتم وی بابی به نام هرمنوتیک اجتماعی در آثارش باز کرده بود و آنجا عوامل تکوین اجتهاد را بیان کرد نه تنها او بلکه بارها از مرحوم علامه جعفری هم شنیدم که تکوین معرفت عوامل زیادی دارد لذا ما در بحث تکوین معرفت به این راحتی نمی‌توانیم اظهار نظر کنیم مسئله خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌ها است ما زمانی داوری می‌کنیم از بیرون می‌توانیم این عوامل و باید و نبایدهای آن را ببینیم.
در ادامه حجت‌الاسلام قائمی‌نیا ابراز داشت: یک مسأله بحث حل نظریه است، من هنوز مسأله را مشخص دریافت نکردم، نقص البته از خودم است پیشتر هم نقدهایی مطرح کردم، صورت مسأله ابتناء جامعه شناسی معرفت است، در حالی که معرفت‌شناسی با جامعه‌شناسی معرفت تفاوت دارد، اگر چه نتایج هر یک به دیگری تأثیر دارد چطور می‌توان اینها را به هم گره زد، چرا که دو مقوله جداگانه است. ما از بررسی نحوه تکوین معرفت دینی به این برسیم که کدام نظریه قابل پذیرش است. وی با اشاره به اینکه عوامل مختلفی بر پدیدآیی معرفت نقش دارد، گفت: خیلی معرفت علمی‌ها از خواب پدید آمده است مثل نظریه دکارت اینها عوامل ناقصی است، اما از آن نظریه سودمندی پدید آمده است، بنابراین حتی اگر از عاملی نادرست معرفتی صحیح ایجاد شود، در نهایت نگاه جامعه‌شناختی این مسأله را حل نمی‌کند. عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلام گفت: آیتالله رشاد معرفت دینی را برآیند فرایند می‌داند یک بار او قائل شده که معرفت متد و روش دارد به معنای روش‌شناسی یا معنای متن دینی را کشف کنید، این اقتضای متد است، ولی روش ویژگی‌هایی هم دارد که در حوزه‌های علمی از آن استفاده می‌کنند و می‌تواند فاصله مبانی و نظریات را کم کند، اما زمانی که ما نگاه فرایندی داریم می‌بینیم که معرفت یک فرایند است بیشتر فرایند مقوله جامعه‌شناسی است اگر چنین باشد حصول معرفت مهارتش از دست محقق خارج است. این دوگانگی یک پارادوکس در خود نظریه ایجاد می‌کند. وی ادامه داد: نکته اساسی‌تر راجع به خود تعریف معرفت دینی است، اینکه چه تصوری از خود معرفت دینی در نظریه وجود دارد برخی معرفت دینی را ناشی از کتاب و سنت می‌دانند، اما ما متمرکز بر دین اسلام هستیم برخی آن را توسعه داده‌اند، تعریف معرفت دینی نظری است جنس و فصلی نیست و تعریف وابسته به نظریه است. اگر نگاه ما به دین گسترده باشد خود مشکلاتی ایجاد می‌کند، ادیان هم یکدست نیستند، حال اگر ما بگوییم دین پیام از سمت خدا است، متناسب سایر ادیان هم هست، اما متناسب دین اسلام نیست. قائمی‌نیا اظهار داشت: نکته دیگر تأکید بر منابع معرفت آقای رشاد است، ایشان راجع به خود کلمه ابتناء هم توضیح بدهند، ظاهراً یک نوع مبناگرایی اینجا تأکید شده است چه چیز مبنا قرار گرفته گرچه خود مبناگرایی محدودیت‌هایی دارد و به نظر می رسد با حوزه معرفت دینی نتوان با آن جلو رفت. وی با اشاره به صحبت‌های نصری گفت: امروزه دانش‌های مختلفی از جمله هرمنوتیک، معرفت‌شناسی و ... شکل گرفته، اینها مسائل زیادی را مطرح کرده‌اند شاید بهتر باشد خواننده محوری، متن محوری و نویسنده محوری اینجا در این نظریه ترکیب شوند، این یکی از نقایص کتاب است، در نهایت مدیریت‌پذیری معرفت هنوز برای من طبق این نظریه مشخص نشده است. *از این نظریه معرفت دینی مطلوب یا استقرار مشخص نمی‌توان نتیجه گرفت در ادامه عرب صالحی ابراز داشت: در نظریه ابتناء مشخص نیست که نویسنده درصدد فلسفه معرفت دینی موجود است یا مطلوب، منتها از این نظریه نمی‌شود معرفت دینی مطلوب یا استقرا را نتیجه گرفت، نکته دیگر آنچه در این نظریه خوب تایید شده مبادی خمسه و نحوه نگاه ما تأثیر بر تکون دینی داشته است سؤال من این است هر چه تأثیر بر معرفت دینی گذاشته را می‌توان مبادی دانست؟ من در این نظریه ندیدم که چنین چیزی اثبات شده باشد. وی افزود: در جایی آقای رشاد مطرح کردند که دین خصوصیات پیام‌وارگی دارد و بعد پنج ضلع را فرمودند، وی عقل و فطرت را جزو منابع دین می‌دانند، عقل و فطرت اگر منابع شد دیگر پیام‌واره نمی‌شود! خصوصیت پیام‌وارگی اینجا نمی‌گنجد، یکی از مبادی اینجا عنصر آورنده و گیرنده پیام و مخاطب‌شناسی را مطرح می‌کند، بسیاری شبهات سروش الان در این زمینه به شخصیت پیامبر(ص) اشکال می‌کند در همین جا است. عرب صالحی اظهار داشت: در خود نظریه برخی جاها مطرح شده که خیلی مباحث می‌تواند دینی و برخی پیشادینی باشد که من خیلی متوجه نشدم که کدام به کدام یا چطور ممکن است. در ادامه مهدی فیض با اشاره به نکته آخر صحبت‌های حجت‌الاسلام عرب صالحی گفت: بنده پرسشی از آقای رشاد دارم که آیا آیات و روایاتی هست که سرچشمه مبادی شما باشد و بگوید این آیات مبادی خمسه براساس اینها است. آقای رشاد ادعا کردند نظریه به تطور مربوط نیست، اما باز از درون آن تطور به دست می‌آید، پس به نظر می‌آید که حوزه نظریه شما به قبض و بسط نزدیک است. وی همچنین گفت: سؤال دیگر من این است که بنده از متن متوجه نشدم که آیا شخص پیامبر(ص) هم می‌تواند مشمول این نظریه قرار بگیرد، ایشان به عنوان نخستین کسی که برای او بشود نظریه را محقق دانست یا از شخص پیامبر(ص) به بعد را مشمول قرار داد، است. *علت تفاوت در فهم عالمان از دین چیست در ادامه بحث‌ها آیت الله رشاد بیان داشت: داستانی را مولوی نقل کرده که موجودی هر چه کتک می‌خورد فربه‌تر می‌شد، حال من هم مثل آن موجود با نقد دچار نشاط می‌شوم، فکر می‌کنم این صیقل خوردن‌ها اگر زمین حاصلخیزی باشد نتیجه خوبی دارد. دکتر نصری مطرح کردند که کارکرد این نظریه چیست و همین طور فهم عالمان از دین متفاوت است، این مطلب درست است افراد افکار مختلفی دارند اما درباره پرسش اول من ابتدای بحثم هم گفتم که بستگی دارد، ما به این نظریه چگونه نگاه کنیم با یک نگاه پسینی یا پیشینی که هر دو اینها کارکرد دارد. سپس نصری با طرح این پرسش که شما تأیید کردید بحث تکوین معرفت دینی است نه فهم دین، پس پرسش این است که با چه نگاهی پاسخ نقدها را می‌دهید، رشاد پاسخ داد: بستگی دارد با چه نگاهی به متن بپردازیم که ما نگاه تحول معرفت دینی را مطرح کردیم، ولی در عین حال می‌توان همین نظریه را طوری تعریف کرد که این نظریه بنیادی برای طراحی نظری شود پس به تقریر ما بستگی دارد. در ادامه نصری با بیان اینکه اگر هر کس از زاویه دید خود نگاه کند صحیح نیست و باید تکلیف مشخص باشد، رشاد پاسخ داد: شما خود اهل فلسفه هستید اینکه برای متنی یک بار از عقل و روش فلسفی قلمداد کنیم، یکی دیگر عقل را منبع دین بیانگارد از حیث یک فرد کاربرد و از حیثی دیگری کاربرد ندارد. شما باید اشکال کنید که روش شما درست نیست! البته مطرح کردید که با اختلاف فهم عالمان موافق هستید آیا اختلاف منشأش چیست؟ عیب از دین است یا کتاب؟ به هر حال افراد اختلاف منظر دارند اما عیب از روش ما است، گاهی روش متفاوت است با هر روش طوری می‌توان فهم کرد، روش برخی غلط و روش برخی درست است نکته دیگر اینکه ممکن است کسی بگوید که دین عیبی ندارد عیب در کیفیت کاربرد ما است. به هر حال ما این واقعیت را می‌توانیم تبیین کنیم که برخی روش‌ها غلط باشد. آیتالله رشاد اظهار داشت: فراتر از دین عقل به ما می‌گوید که نبوتی هست اینکه خدا باید عادل و حکیم باشد این را پیش از مراجعه به سنت دریافت می‌کنیم، اما در آن نگاه جامع معرفتی عرض ما این است که فطرت و عقل و وحی تشریعی و عرفانی و ... همه مجازی معرفت هستند و هم از یک مبدأ دریافت از سپهر الهی معرفت و دریافت به ساحت انسانی می‌رسد. وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا این نظریه برای ادیان غیر الهی هم کاربرد دارد، گفت: قالب ما معرفت‌شناسی است، البته من قبول دارم هم معرفت‌شناسانه و هم جامعه‌شناسانه است، معرفت دینی از تأثیر و تأثر عوامل معرفتی و غیر معرفتی به دست می‌آید، البته ما ناظر حل مسأله با فهم دین اسلام بودیم. انتهای پیام/
95/04/29 :: 09:50
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 79]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها