واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بررسی یک کتاب؛ «بهیموت» اثری در ضرورتِ تربیت سیاسی تهران- ایرنا- «بهیموت یا پارلمان طولانی» عنوان کتابی کمتر شناخته شده از «توماس هابز» فیلسوف سیاسی سده هفدهم انگلیس است که به تازگی منتشر شده و سعی دارد از دریچه علم سیاست به وقایع این کشور در جنگ های داخلی از سال 1640 تا 1660 بپردازد. این کتاب ضرورت های آموزش و گسترش تربیت سیاسی را برجسته می سازد.
هابز نظریه پرداز نام آشنای سیاسی در دوره ای می زیست که کشورش انگلیس غرق در جنگ و ناآرامی بود، از این رو او راهِ رهایی از این وضعیت را در فلسفه سیاسی و آثار خود همچون «شهروند» و «لویاتان» مطرح کرد. «بهمیوت یا پارلمان طولانی» دیگر اثر او است که به اصول تربیت سیاسی می پردازد.کتاب یاد شده پس از سال ها و برای نخستین بار در ایران منتشر شد. این کتاب سعی دارد از دریچه علم سیاست به وقایع انگلیس در جنگ های داخلی از سال 1640 تا 1660 بپردازد. این کتاب به تولید «دانش سیاسی» میانجامد که میتوان از آن به عنوان آموزش یا تربیت سیاسی نام برد. این اثر ترجمه «حسین بشیریه» مدرس «مدرسهِ ماکسول» دانشگاه «سیراکیوز» است که پیشتر کتاب «لویاتان» دیگر اثر هابز را ترجمه کرده بود. شیوه ای که کتاب بهیموت انتخاب کرده مبتنی بر گفت وگویی است که میان شاگرد و استاد جریان می یابد. این کتاب توصیف روند قهقرایی یعنی فروپاشی حاکمیت و بازگشت به وضع طبیعی و جنگ همه بر ضد همه است.**ریشه یابی عنوان کتاب بهیموت (Behemoth) برگرفته از نام جانور بسیار تنومندی است که در تورات از آن نام برده شده است. بهیموت هیولایی در خشکی و لویاتان (Leviathan) هیولای دریایی است. همچنین پارلمان طولانی، پارلمانی بود که «چارلز اول»، پادشاه انگلیس پس از «پارلمان کوتاه» و در پی 12 سال حکومت بدون پارلمان تشکیل داد و این پارلمان تا مارس 1660 ادامه یافت.**لویاتان و بهیموت مترجم کتاب انگیزه خود از ترجمه بهیموت را به تحلیل علل، عوامل و شرح تاریخ انقلاب انگلیس بهعنوان نخستین انقلاب عصر مدرن محدود نمی کند بلکه علت آن را پیوند نظری بهیموت با کتاب لویاتان می داند. لویاتان کتابی است که در سال ۱۶۵۱ نوشته شده و بنیان بسیاری از نظریه های قرارداد اجتماعی را در فلسفه سیاسی به وجود آورده است.کتاب بهیموت در حقیقت استدلال عمومی و نظریه کلی کتابِ لویاتان در خصوص سرشت آدمی و دلایل و ضرورت تشکیل دولت و حاکمیت را آزمون می گذارد. به عبارت دیگر کتاب بهیموت وضع طبیعی پیش از پیدایش حکومت، حقوق و تکالیف حکام و اتباع در بستر تاریخی جنگ های داخلی یا انقلاب انگلیس از سال 1640 تا 1660 را بررسی می کند و می کوشد درستی نظریه عمومی لویاتان را در این دوره تاریخی نشان دهد. زمانی که هابز نگارش بهیموت را به پایان رساند، هشت سال از آغاز سلطنت «چارلز دوم» گذشته بود. این کتاب در سال 1668 میلادی نگارش یافت اما در سال 1681 منتشر شد.کتاب لویاتان توصیف و تحلیل گذار از وضع طبیعی به جامعه مدنی، دولت، استقرار قدرت، حاکمیت، تبعیت و فرمانبرداری است در حالی که بهیموت توصیف روند قهقرایی یعنی فروپاشی حاکمیت، دولت، گسترش نافرمانبرداری، بازگشت به وضع طبیعی و بازگشت ددمنشی و جنگ همه بر ضد همه است.**سازماندهی کتاب کتاب بهیموت گفت وگویی میان شاگرد و استاد است. گفت وگوی نخست درباره علت های انقلاب یا جنگ داخلی در انگلیس است و تحلیل رخدادهای سال های 1640 تا 1642 را در بر می گیرد. گفت وگوی دوم شرح و تفضیل جنگ های داخلی است. در گفت وگوی سوم، هابز از ظهور «الیور کرامول» و محاکمه و محکومیت پادشاه سخن می گوید. در گفت وگوی چهارم، حکومت کرامول به عنوان سرپرست کشور و پس از او حکومت پسرش ریچارد و کشمکش ها و بحران های درونی حکومت در دوره پایانی انقلاب و برقراری مجدد حکومت سلطنتی بررسی می شود.**نقطه عزیمت بهیموت بهیموت در واقع تنها موید نظریه عمومی لویاتان در یک نمونه خاص تاریخی نیست بلکه زمینه پیدایش حوزه فکری دیگری در اندیشه هابز را فراهم می کند و به تولید «دانش سیاسی» جدید میانجامد که میتوان از آن به عنوان آموزش یا تربیت سیاسی نام برد. آموزش سیاسی مانند آموزش اخلاقی و علمی مبحثی است که هابز گاه از آن به عنوان «علم وظیفه شناسی» یاد می کند که باید به عامه مردم آموزش داد. به عبارت دیگر مردم نه تنها باید تربیت مدنی و اخلاقی داشته باشند، بلکه باید «تربیت حکومتی» پیدا کنند. محور اصلی تربیت حکومتی یا آموزش سیاسی، شناخت تکالیف و وظایف است که برای حفظ نظم و آرامش بیش از شناخت حقوق اهمیت دارد. امروزه با مرجعیت گفتمان مردمسالاری، وقتی از آموزش مدنی و سیاسی سخن پیش می آید، به طور معمول تنها از حقوق بشر، حقوق افراد و گروه های اجتماعی گفت وگو می شود. با این حال از نظر هابز آن چه انسان را از شرارت و تباهی در وضع طبیعی به مدنیت رهنمون می سازد، شناخت و پذیرش تکلیف و وظیفه است نه حق و حقوق. البته این دیدگاه هابز در عصر مرجعیت گفتمان مردمسالاری، ممکن است «محافظه کارانه»، «ضد دموکراسی»، «سلطنت طلبانه»، «اشرافی ماب» و «بدبینانه» به نظر برسد. اما واقعیت این است که حکومت ها و دولت ها، همواره از هر شکل و نوعی با کاربرد ضمانت های اجرایی گوناگونِ قانونی، جزایی، اجتماعی و حقوقی اجرای تکالیف و وظایف آموزش سیاسی را تضمین می کنند.** هابز و اصول تربیت سیاسی هابز در بهیموت اصول تربیت سیاسی را نه از طریق طرح مفاهیم کلی بلکه از راه بررسی و تحلیل تاریخ سیاسی و آوردن مثال های تاریخی توضیح می دهد. به گمان او مردم از طریق فکر، تامل و تعقل به آن اصول نمی رسند بلکه آن اصول را باید به آن ها آموزش داد. هابز معتقد است بررسی تاریخ و روایت تاریخی درست، بهترین شیوه نشان دادن اصول است زیرا تاریخ، شرح طبیعت و سرشت بشر است. از این رو هابز معتقد است علم وظیفه شناسی را باید از طریق تاریخ به مردم آموخت نه از راه فلسفه.کتاب بهیموت مجموعه گفت و گوهایی است که در آن ها شخص اول یا استاد، حکایت وضع طبیعی و سرشت آدمی را از طریق گفت و گو برای شخص دوم یا شاگرد، شرح می دهد. از نظر هابز تربیت سیاسی لازمه برقراری و تداوم صلح، امنیت و ثبات است. هابز پس از تشخیص علل جنگ داخلی و بی نظمی، به تجویز راه چاره و درمان روی می آورد. او پی در پی یادآور می شود که مردم باید دانش وظیفه شناسی را بیاموزند.طرفه آن که بهیموت وضعیت معکوسی را تصویر می کند که در لویاتان به عنوان وضع مدنی و استقرار حاکمیت توصیف شده است. این کتاب تنها حاوی حوادث و رخدادهای جنگ داخلی انگلیس نیست بلکه تحلیل درباره ریشه ها و علل این جنگ است. از این منظر بهیموت کتابی در زمینه علم سیاست و نه تاریخ سیاسی است. به سخن دیگر بهیموت برای نشان دادن درستی استدلال لویاتان در فضا و فرایندی متفاوت با نگارش آن نوشته شده است.*گروه پژوهش و تحلیل خبری خبرنگار: محمدستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی **پژوهشم**458 **9279
07/09/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]