واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: قانون «تكراري نبودن پاياننامه» و تضاد آن با «واقعيت تحقيق»
روزنامه آفرینش نوشت:
يكي از مسائلي كه در تصويب پاياننامه –چه در مقطع ارشد و چه دكتري- به عنوان يكي از قوانين مهم، ازسوي دانشگاهها و گروههاي آموزشي به دانشجويان ابلاغ ميشود، تكراري نبودن عنوان و موضوع رساله است. قانوني كه نقدهاي بسياري بر آن وارد است. درواقع، اين به صورت يك فرهنگ غالب در جامعه دانشگاهي درآمده است كه عنوان و موضوع رساله، به هيچوجه نبايد تكراري باشد. كافي است دانشجويي رسالة پيشنهادي خود را با عنوان و موضوع تكراري به اساتيد راهنما، مشاور و گروه مربوطه ارائه دهد، بلافاصله «مُهرِ رد» بر پيشاني آن خواهد خورد. دانشگاههاي ما در تمام اين سالها، تكراري نبودن پاياننامه را مسألهاي بسيار مهم تلقي كردهاند. اما آيا تأكيد بيش از حد بر عدم تكراري بودن عنوان و موضوع، خود «به لحاظ علمي» درست است؟ آيا سراغ مشكل اصلي پاياننامهنويسي در كشور ما را در جاي ديگري نبايد گرفت؟
هدف اصلي از ارائة واحد پاياننامه، تقويت روحية پژوهشي و توانمند ساختن دانشجويان در امر تحقيق بوده است. درواقع، فرض اوليه بر اين بوده كه افراد در مقاطع تكميلي، توانايي لازم را براي انجام پژوهش در سالهاي پس از فارغالتحصيلي به دست آورند. چيزي كه در كشور ما، بيشتر به شكل يك امر فرماليته، فرمايشي و فاقد نتايج موثر، درآمده است. اما دليل اين امر چيست؟
همانطور كه گفته شد، يكي از اولين مراحلي كه دانشجويان بايد در پاياننامه به آن توجه كافي كنند، تكراري نبودن عنوان و موضوع است. به همين منظور، نخستين قدمي كه دانشجويان بايد بردارند، كنترل غيرتكراري بودن موضوع و عنواني است كه براي پاياننامة خود برميگزينند. براي اين كار، بايست با مراجعه به برخي سايتها همچون ايرانداك، از تكراري نبودن عنوان و موضوع پيشنهادي خود، حصول اطمينان كرده و بعد از گرفتن «استعلام بابت تکراري نبودن پاياننامه از اين سايتها»، آن را به دانشگاه و گروه آموزشي خود ارائه دهند تا موضوعشان تصويب شود.
اين مسأله به قدري حائز اهميت تلقي ميشود كه اساتيد، عناوين و موضوعات تكراري را در همان مرحلة اول، رد ميكنند. چرا كه اين مسأله، در دانشگاههاي ما جا افتاده كه تحقيق بر روي موضوعاتي كه قبلا در قالب پاياننامه از سوي دانشجويان ديگر به آن پرداخته شده، از اساس، اشتباه است.
ولي مسالة تكراري نبودن عنوان و موضوع، در حالي به يك عقيدة رايج در فضاي دانشگاهي ما تبديل شده كه به نظر ميرسد ايراد اصلي كار در جاي ديگري باشد. واقعيت اين است كه بهخصوص در حيطة علوم انساني، هر دانشجو و استاد راهنما و مشاوري ممكن است از يك موضوع و حتي عنوان واحد، به نتايجي كاملاً متفاوت با هم دست پيدا كنند. بهعلاوه، پاياننامهاي كه از تاريخ نگارش آن، بر فرض، حدود ده سال ميگذرد، با پاياننامهاي كه امروز در همان ارتباط، نگاشته ميشود، چه بسا تفاوتهاي بسياري داشته باشد. در طول ده سال، احتمالاً كتابها، مقالات و يافتههاي جديدي به آن حوزه اضافه شده كه تحقيق مجدد بر روي آن موضوع، ميتواند باعث غناي بيشتر آن شود. چراكه حقيقت علم، تغيير، تفاوت و تضارب ديدگاهها را اقتضا ميكند. با توجه به اين مسأله، اين انتظار از وزارت علوم به عنوان مسئول و مرجع اين امر ميرود كه در اينباره، تدبيري بينديشد تا دانشگاههاي ما با مسألة تكراري بودن موضوع، به گونة «علميتري» برخورد كنند.
با توجه به اينها، بايد گفت مشكل پاياننامهنويسي در كشور ما با اصرار بر تكراري نبودن موضوع، حل نميشود.
اگر قصد بر سرقت علمي باشد، دانشجويي كه موضوع و عنوان غيرتكراري را هم به ثبت برساند، باز هم ميتواند اين امر را در پاياننامة خود انجام دهد. پاياننامهنويسي در كشور ما زماني به روال درست و منطقي خود بازخواهد گشت كه تصويب موضوعات، با توجه به «وقت اندك و محدود دانشجويان» صورت بگيرد و از تصويب موضوعات «كلي و گسترده» كه كار كردن بر روي آنها، مستلزم چندسال تحقيق و كار فشرده است، جلوگيري شود، تا دانشجويان به دليل كمي وقت و گستردگي موضوع، همچون اكنون، به ورطة «انشانويسي» نيفتند و حاصل كارشان، پاياننامههاي «چندصد صفحهاي» فاقد نتيجه و بيثمر نباشد.
همين طور، زماني مشكل پاياننامهنويسي در كشور ما حل خواهد شد كه اساتيد راهنما و مشاور، در قبال مسئوليتي كه بر عهده گرفتهاند، «احساس تعهد» كنند و اينگونه نباشد كه تازه در جلسة دفاع، متوجه اين موضوع شوند كه در پاياننامة دانشجويشان، چه مواردي مطرح شده است. درواقع، زماني كه مسألة وقت گذاشتن براي ارائة راهنمايي و مشاوره به دانشجويان، در ميان اساتيد به يك باور و فرهنگ تبديل شود، ميتوان اميدوار بود كه روال پاياننامهنويسي در كشور ما هم احيا شود.
واقعيت اين است كه ما در روند پاياننامهنويسي به ورطة نوعي كليبافي و كليگويي گرفتار آمدهايم و نااميدي و مسئوليتناپذيري دانشجويان، عدم تعهد كافي بسياري از اساتيد راهنما و مشاور، تصويب عناوين غيرمنطقي و بسيار گسترده؛ آن هم براي چند ترم كوتاه و مشكلات و مسائل ديگر، باعث شده كه نهتنها نگارش اين ميزان پاياننامه در هر سال، باعث تقويت علم و پژوهش در كشور نشود، بلكه صرف هزينه و عمر و وقت گزافي را به نسل غالبا جوان ما تحميل كند، بدون اينكه در ازاي آن، نتيجة درخوري عايدمان شود. با اميد به روزي كه پاياننامههاي ما، در متن جامعه خود را نشان دهند، نه در قفسههاي خاكگرفتة و بايگاني كتابخانهها و دانشگاهها. و اين اميد را اقدام عملي و تصميمات درست ميتواند محقق سازد.
تاریخ انتشار: ۰۷:۳۰ - ۰۸ مهر ۱۳۹۵ - 29 September 2016
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]