واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: ظهور تمدن نفتي بينالنهرين
عراق با دارا بودن چهارمين حجم ذخاير نفتي در دنيا با بيش از 143 ميليارد بشكه ذخيره پس از عربستان سعودي، كانادا و ايران، در جايگاه چهارم قرار دارد. اما با توجه به تاريخ مملو از جنگ، تحريم، كاهش سرمايهگذاري و اشغال در چند دهه اخير، بيترديد منابع نفت بيشتري در اين كشور با توسعه فعاليتهاي لرزهنگاري و اكتشافي يافت خواهد شد. همچنين بايد دانست كه در قسمتهاي قابل توجهي از اين كشور تاكنون عمليات اكتشاف انجام نشده است.
نویسنده : مترجم: محسن داوري
عراق با دارا بودن چهارمين حجم ذخاير نفتي در دنيا با بيش از 143 ميليارد بشكه ذخيره پس از عربستان سعودي، كانادا و ايران، در جايگاه چهارم قرار دارد. اما با توجه به تاريخ مملو از جنگ، تحريم، كاهش سرمايهگذاري و اشغال در چند دهه اخير، بيترديد منابع نفت بيشتري در اين كشور با توسعه فعاليتهاي لرزهنگاري و اكتشافي يافت خواهد شد. همچنين بايد دانست كه در قسمتهاي قابل توجهي از اين كشور تاكنون عمليات اكتشاف انجام نشده است.
اين كشور وابستگي تمام عياري به نفت و درآمدهاي حاصله از آن براي مصرف داخلي و تأمين ارز مورد نياز دارد. 94 درصد انرژي مصرفي مردم اين كشور وابسته به نفت است. همچنين دو سوم توليد ناخالص داخلي اين كشور به بخش نفت اختصاص دارد.
عراق؛ بازگشت به نفت
در تغيير جهتي آشكار، با بهبود ثبات سياسي در كشور عراق، در پايان سال 2012 ميلادي ميانگين حجم توليد روزانه نفت عراق به 3 ميليون و 350 هزار بشكه در روز رسيد.
در سال 2012 ميلادي توليد نفت اين كشور با 650 هزار بشكه افزايش نسبت به سال پيش از آن روبهرو گرديد كه اين افزايش در 14 سال اخير بينظير بوده است. به هر ترتيب، عراقيها هم اكنون به بيشترين مقدار توليد نفت خود در سه دهه گذشته و از زمان به قدرت رسيدن صدام حسين دست يافتهاند.
البته فراموش نكنيد كه سياستگذاران دولت عراق همچنان به دنبال افزايش نفت توليدي در كشورشان هستند و دستيابي عراقيها به حجم توليد 4 ميليون و 100 هزار بشكه در روز در سال 2015 ميلادي، نشانگر اين راهبرد است. اما نكته قابل توجه اينكه افزايش توليد نفت در عراق در سه سال اخير، متقارن با كاهش حجم صادرات نفت ايران در بازارهاي جهاني بوده است.
به دنبال كاهش مقدار نفت توليد شده در ايران به دلايلي نظير تحريمهاي بينالمللي، افزايش مصرف داخلي و كاهش بازدهي ميادين، عراقيها توانستند جايگاه دوم ايران در فهرست صادركنندگان نفت عضو اوپك را به دست آورند و از منافع تصاحب سهم بازار ايرانيها بهره ببرند.
پيشبينيهاي آژانس بينالمللي انرژي نشان ميدهد كه تا سال 2020 ميلادي مقدار نفت توليد شده در عراق نسبت به مقدار كنوني دو برابر خواهد شد و به شش ميليون بشكه در روز ميرسد.
در سال 2035 ميلادي نيز بر اساس پيشبينيهاي آژانس بينالمللي انرژي، مقدار نفت توليد شده در اين كشور به هشت ميليون و 300هزار بشكه افزايش خواهد يافت.
البته رهبران بلندپرواز عراق اميدوارند تا پيش از پايان دهه كنوني به نرخ توليد بهتبرانگيز 12 ميليون بشكه نفت در روز دست يابند. بررسيهاي آژانس بينالمللي انرژي نشان ميدهد كه دارا بودن ذخاير گسترده، ميادين داراي ويژگيهاي زمينشناسي ساده و غيرپيچيده و در نهايت هزينه اندك توليد نفت از مهمترين مزاياي فعاليت در حوزه انرژي عراق محسوب ميشود. اما به هر حال با وجود چالش هايي قابل توجه كه در ادامه به آنها اشاره خواهيم کرد، دستيابي به نرخ مورد نظر رهبران عراق قابل تحقق به نظر نميرسد.
در بخش گاز طبيعي، عراق يك توليدكننده قابل توجه نيست و با دارا بودن جايگاه دهم در فهرست دارندگان ذخاير جهاني گاز طبيعي (126 تريليون فوت مكعب) از توليدي اندك در اين بخش برخوردار است. بخش اعظم ذخاير گاز طبيعي عراقيها در جنوب اين كشور و به ويژه استان بصره جاي دارد كه در كنترل شيعيان قرار گرفته است.
از مجموع 71 ميليارد فوت مكعب گاز توليد شده در عراق در سال 2013 ميلادي، بخش قابل توجهي به تزريق به ميادين نفتي يا توليد برق اختصاص يافته است. به هر حال، عراق همچنان بخش قابل توجهي از گاز همراه توليدي خود را در فلرها و به ويژه به دليل فقدان زيرساختهاي پالايش، مصرف يا صادرات ميسوزاند.
سوزاندن حجم قابل توجهي از گازهاي همراه به يك مشكل بزرگ در اين كشور تبديل شده است. اين كشور همه روزه حداقل پنج ميليون دلار از منابع گازي خود را در مشعلها ميسوزاند و اين كار به افزايش نفت مصرفي در پالايشگاهها و ايجاد ظرفيت گسترده خالي در پنج پالايشگاه گازي عراق كه از ظرفيت سالانه پالايش 773 ميليارد فوت مكعب برخوردارند، انجاميده است.
در سايه رشد توليد نفت در عراق، مطمئناً حجم گازهاي سوزانده شده در فلرها نيز در كوتاه مدت و ميان مدت افزايش خواهد يافت و در مقايسه با 20 ميليون متر مكعب در روز كنوني رشد چشمگيرتري خواهد يافت. اما مديران وزارت نفت عراق براي كاستن از هزينههاي اين اتلاف ذخاير گازي خود مذاكرات دامنهداري را با شركتهاي بينالمللي نفتي آغاز كردهاند تا گازهاي همراه توليد شده را به نيروگاههاي توليد برق يا مصرف خانگي و صنعتي اختصاص دهند.
عراقيها بايد براي تأمين تقاضاي فزاينده برق خود ظرفيت توليد خود را 70 درصد افزايش دهند. آژانس بينالمللي انرژي پيشبيني کرده كه در صورت تحقق برنامههاي دولت عراق در سال 2015 ميلادي عدم تعادل ديرپاي مقدار تقاضا و مصرف برق در اين كشور پايان خواهد يافت. به هر حال، تا زمان افزايش حجم توليد گاز طبيعي در عراق، نيروگاههاي مصرفكننده سوختهاي فسيلي كه عموماً ناكارا هستند و از كارايي مصرف انرژي اندكي برخوردارند، بايد به فعاليت خود ادامه دهند.
چشمانداز انرژي عراق
از سال 2005 ميلادي تاكنون، مقدار نفت توليد شده در عراق با افزايش روبهرو شده است. هدف راهبردي اصلي اين كشور رقابت با عربستان سعودي در توليد نفت ميباشد. هرچند با بهبود اقتصاد اين كشور و افزايش مصرف داخلي در افق 2020 ميلادي اصليترين راهكار فراروي بغداد، افزايش توليد و مصرف گاز طبيعي خواهد بود.
با يك پيشبيني محافظهكارانه در افق سال 2020 ميلادي توليد روزانه نفت عراق به 6 تا 7 ميليون بشكه و در سالهاي 2035 تا 2040 ميلادي به 8 تا 10 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. البته در جهت افزايش توليد نفت تا مقادير فوق، بغداد بايد سرمايهگذاريهاي هنگفتي نمايد، به مقابله با فساد دولتي بپردازد، شرايط امنيتي داخلي را بهبود ببخشد و كشمكشهاي دامنهدار و درازمدت خود با كردهاي جداييطلب را در اقليم كردستان عراق حل و فصل كند.
نكته مهم قابل توجه اينكه دولت عراق تاكنون اقدامات قابل توجهي براي بهبود شرايط سياسي و اقتصادي و امنيتي خود كرده و با وجود همه موانع موجود كنوني، تعداد زيادي از شركتهاي بينالمللي و ملي نفت دنيا در توسعه پروژههاي ميادين نفتي اين كشور مشاركت نموده يا اعلام آمادگي كردهاند.
در سال 2020 ميلادي و بر اساس روند كنوني، به احتمال زياد، قريب به اتفاق مشكلات كنوني بغداد با كردهاي شمال اين كشور حل و فصل ميشود و با فراهم شدن زمينه سرمايهگذاري مستقل در اقليم كردستان، حجم نفت توليد شده در اين منطقه نيز در ارقام كل نفت توليد شده عراق، ذكر خواهد شد.
با تداوم روند كنوني توسعه حوزه انرژي عراق و نرخ سرمايهگذاري 9 ميليارد دلاري كنوني سرمايهگذاري بغداد در پايان اين دهه به 25 ميليارد دلار افزايش يابد، اين كشور به دومين صادركننده نفت خام دنيا پس از روسيه تبديل ميشود و نيمي از كل افزايش توليد نفت دنيا در اين دوره را به خود اختصاص خواهد داد.
با افزايش مقدار نفت خام توليد شده در كشور عراق، اين كشور ميتواند به ظرفيت غيرعملياتي قابل توجهي دست يابد كه سالها عربستان سعودي مدعي دارا بودن آن بوده است. در سايه كاهش مقدار نفت توليد شده عربستان سعودي و افزايش مصرف داخلي در اين كشور، عراقيها ميتوانند به رقابت تنگاتنگي با رهبران رياض بپردازند و كسب جايگاه عربستان سعودي به عنوان دارنده جايگاه برتر در ميان اعضاي اوپك توسط عراقيها در سال 2040 ميلادي، دور از انتظار نيست.
در درازمدت و در افق سالهاي 2035 تا 2040 ميلادي، با ميانگين درآمد 200 ميليارد دلاري در هر سال، عراقيها ميتوانند بر روي درآمدي 2 تريليون دلاري از محل درآمد صادرات نفت خام توليدي خود حساب باز كنند.
نويسنده: جاستين دارگين
منبع: OIL & GAS JOURNAL
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۸ اسفند ۱۳۹۴ - ۲۱:۲۶
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]