واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ نیوز:
فضیلتی که در جامعه کمرنگ شده است ادب یکی از واژهای نسبتا پرکاربرد است که شاید در شبانه روز چندین مرتبه آن را بشنویم، سوال این است که ادب چیست؟ و چگونه میتوان به یک نفر گفت با ادب یا بیادب.
به گزارش فرهنگ نیوز، ادب یکی از واژهای نسبتا پرکاربرد است که شاید در شبانه روز چندین مرتبه آن را بشنویم، سوال این است که ادب چیست؟ و چگونه میتوان به یک نفر گفت با ادب یا بیادب. با توجه به آنکه ادب یک واژه عربی است، در لغت نامهها به معنای هدایت کردن مردم به سوی کارپسندیده، اخلاق نیکو و خوش و بازداشت آنها از کار زشت، تعریف شده است. فخرالدین بن محمدعلی طُریحی، از مفسران قرآن کریم و عالمان دینی امامیه در قرن یازدهم نخستین عالم شیعی است که در توضیح واژگان مشکل قرآن و حدیث، کتاب نوشته است. او در کتاب «مجمع البحرین» ادب را به حسن اخلاق تعریف کرده است. حسن بن محمد دیلمی عالم شیعی در تعریف ادب اینگونه آورده است: «حقیقت ادب، جمع شدن صفتهای نیک و دور کردن صفات زشت است...» همچنین علامه طباطبایی در تفسیر المیزان میفرمایند: ادب، هیات زیبا و پسندیده است که طبع و سلیقه چنین سزاوار میداند که هر عمل مشروعی چه دینی باشد مانند دعا و امثال آن و چه مشروع عقلی باشد مانند دیدار دوستان بر طبق آن هیات واقع شود. بعد از توضیح لفظ ادب لازم است به سراغ قرآن برویم تا ببینیم چه موضعی نسبت به ادب دارد و از منظر قرآن ادب به چه معناست.
نشانه خردمندی
در رابطه با اهمیت ادب در قرآن میتوان گفت همین بس است که قرآن، رعایت ادب و نگاه داشتن حرمت افراد در روابط اجتماعی، نشانه خردمندی دانسته شده است. « (ولی) کسانی که تو را از پشت حجرهها بلند صدا میزنند، بیشترشان نمیفهمند.» در آیهای دیگر بعد از آنکه قرآن مسلمانها را به رعایت ادب نزد رسولا... (ص) امر مینماید در ادامه آن میفرماید: افرادی که ادب را رعایت میکنند کسانیاند که خداوند دلهایشان را برای پرهیزکاری آزموده (و آماده ساخته) است و در انتها میفرماید: آنان را آمرزش و پاداشی بزرگ است؛ یعنی رعایت ادب مقدمهای برای پرهیزکار شدن و باعث دریافت اجر و مغفرت الهی است.
ندای فطرت که مورد غفلت واقع شد
خداوند تبارک و تعالی در سوره نور ، رعایت حقوق دیگران را به عنوان ادب نام برده ورعایت ادب وحق دیگران را سرچشمه سعادت بشر معرفی میکند. «ذلِکُمْ خیرٌ لکُمْ» و در انتهای آیه میفرماید: آداب واخلاق دینى، همان نداى فطرت است، که مورد غفلت قرار گرفته و باید با تذکر آن را بیدار کنیم. «لعلّکُمْ تذکّرُون»
تبعیت از رهبر اسلامی و حفظ نظم جامعه
در زمان صدر اسلام وقتی سپاه اسلام به سوی احد حرکت کرد، مصادف شد با شب عروسی جوانی به نام حنظله که این جوان آمد نزد رسولا... (ص) و اجازه گرفت تا مراسم عروسی خود را برگزار کند و بعد به سپاه اسلام بپیوندد که پیامبر (ص) به وی اجازه داد و فردای آن روز به جبهه رفت و شهید شد، نبی مکرم اسلام بعد از شهادت حنظله فرمودند: «فرشتگان او را غسل دادند». که این آیه نازل شد: مومنان (واقعى) تنها کسانى هستند که به خدا وپیامبرش ایمان آورده و هرگاه با پیامبر بر کارى اجتماع نمایند، بدون اجازه او نمى روند. قرآن با بیان این آیه میخواهد بگوید اجازه گرفتن از رهبر الهی و تسلیم او بودن یکی از نشانههای ادب است، یعنی اگر انسانی ادب داشت بالطبع به نظام و رهبر خود نیز عشق میورزد و تابع محض رهبر زمان خود است و اگر ادب در جامعهای نباشد باعث از بین رفتن نظم آن جامعه و سرپیچی افراد از رهبران خود خواهد شد.
خشوع در عبادت
خاشع بودن در عبادات یکی از آثار ادب داشتن است: همانان که در نمازشان خاشع و فروتناند. در این آیه خداوند میفرماید: کسانی که وقتی نماز میخوانند متوجه هستند که در برابر چه کسی ایستاده و با او راز و نیاز میکنند، ادب را رعایت کرده و در عبادت خود خشوع (ادب جسمی روحی) خواهند داشت.
عدم غرور و تکبر
از دید قرآن از دیگر نشانههای ادب، غرور و عجب نداشتن:» فعسى أُولئِک أنْ یکونُوا مِن الْمُهْتدین» امید است چنین گروهى از هدایت یافتگان باشند. گاهی مواقع بعضی انسانها با انجام دادن چند عبادت، به غرور و عجب میرسند و فکر میکنند که کار بسیار بزرگی انجام دادهاند، که ادب قرآنی اقتضا میکند انسان اعمال و عبادت خود را در برابر نعمتهای خداوند هیچ بداند تا به مرحله غرور نرسد که غرور باعث بطلان عبادات و از بین رفتن اجر آنها و مانع تکامل انسان میشود.
حفظ آبروی دیگران
روزی امام صادق (ع) از یکى از یاران خود پرسید: زکات مال خودت را چه مى کنى؟ گفت: فقرا نزد من مى آیند و به آنها پرداخت مى کنم. امام(ع) فرمود: این کار تو سبب ذلت فقرا است و هر کس دوست خدا را ذلیل کند، گویا در کمین جنگ با او نشسته است. اگر کسی دارای ادب است با هیچ یک از کارهای خود باعث ذلت و بیاحترامی به دیگران نمیشود، خداوند در سوره توبه آیه 104 خطاب به مسلمانان میفرماید که وقتی صدقه میدهید فکر نکنید به فقیر دادهاید، نه بلکه شما به خدا پرداخت میکنید پس نباید به خاطر این کارتان بر سر آنها منت بگذارید یا خدایی ناکرده باعث از بین رفتن آبروی او شوید. آیا نمیدانستند که فقط خداوند توبه را از بندگانش میپذیرد، و صدقات را میگیرد، و خداوند توبه پذیر و مهربان است؟!
نتیجه
با توجه به این مطالبی که ذکر شد، فهمیدیم که رعایت ادب مورد تاکید قرآن و پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) بوده است، و ادب هم در جامعه و هم در ارتباط شخصی لازم است و برای رسیدن انسان به کمال (که هدف از خلقت انسان همین میباشد) و ارتباط با خداوند رعایت ادب ضروری و مورد تاکید قرار گرفته است، واگر امروز در جامعه و زندگی ما مشکلاتی وجود دارد یکی از دلایل آن عدم رعایت ادب است.
منبع: آرمان
94/11/12 - 15:01 - 2016-2-1 15:01:10
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]