واضح آرشیو وب فارسی:قدس آنلاین: قدس/ معارف/ مهدی مجیدی: همایش «نقش عرفان در گسترش تشیع در ایران» با حضور استادان و پژوهشگران حوزه عرفان در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.مدیر گروه عرفان مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد در این نشست علمی به تأثیرگذاری نقش عرفان در گسترش فرهنگ تشیع در ایران پرداخت و افزود: هر ملتی برای به دست آوردن هویت خود تلاش می کند و ما ملت ایران، بخصوص شیعیان نیز اگر از پیشینه خود غفلت کنیم، از هویت شیعی خود تهی خواهیم شد. دکتر علی رضایی تهرانی افزود: افزون بر 90 درصد جاذبه های تشیع به سبب گرایش های عرفانی و معنوی این مکتب است و گسترش فرهنگ تشیع در جهان نیز وامدار انقلاب اسلامی ایران است. می توان به باطن عالم دست یافت عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) نیز در این نشست به تعریف عرفان و نسبت آن با تشیع پرداخت و گفت: عرفان راه یافتن شهودی به باطن عالم است که از طریق طهارت دل و سیر و سلوک معنوی به دست می آید. دکتر فنایی اشکوری با بیان اینکه هرچند موضوع عرفان در بیشتر مکاتب غربی و شرقی نیز وجود دارد، اما جنس عرفان شیعی با سایر عرفان ها متفاوت است، گفت: همان گونه که کلام شیعی داریم، عرفان شیعی نیز داریم، بنابراین باید دوساحتی بودن عالم را پذیرفت؛ اول ساحت مادی و دوم ساحت معنوی و می توان به باطن این عالم دست یافت و این راه مسدود نیست. غیر معصوم هم این ظرفیت را دارد تا به عالم باطن راه یابد. وی دو ساحتی بودن آشکار و پنهان عالم را مستند به قرآن کریم عنوان کرد و افزود: عالم غیب و شهادت در قرآن به بیان موضوع باطنی این عالم می پردازد، همان طور که مرحوم علامه طباطبایی مرز دینداری را ایمان به آخرت تفسیر کردند. فنایی اشکوری به تصریح روایات در این ارتباط نیز اشاره کرد و گفت: دین خدا مراتبی دارد که منحصر به سطح ظاهر نیست. وقتی می گوییم ظاهر و باطن به معنای کم اهمیت بودن یکی از آن بر دیگری نیست، بلکه هر دو ارزشمند هستند و قوام هر یک به دیگری بستگی دارد، اما وقتی می گوییم چه کسانی و از چه راهی به این دو علم دست می یابند، باید عنوان نمود که نخستین کسی که به ظاهر و باطن علم احاطه دارد، خداوند است و پیامبران و امامان نیز از طریق وحی به آن علم دست می یابند. پرسش این است که آیا علم به ظاهر و باطن به این بزرگواران محدود می گردد که برای پاسخ به این پرسش در زیارت جامعه کبیره اشاره شده که خداوند به هر کسی که بخواهد این علم را اعطا کرده، به این شرط که چنین فردی عالم و عامل به دستورات خدا باشد. بنابراین دست یافتن به آن ظرفیت، افزون بر تعقل و مطالعه، تهذیب نفس نیز نیاز دارد که این از ویژگی مکتب تشیع است. وی افزود: رسیدن به حکمت، شرطش اخلاق است و این دستیابی حصولی نیست، بلکه نوعی ارتباط بی واسطه به حقیقت است. خدا از دو طریق شهودی و عقلی راه رسیدن به لقای خداوند را جلو ما گذاشته که هر یک ما را از دیگری بی نیاز نخواهد کرد. گاهی افرادی به اشتباه بر اثر دیدن لغزش از کسانی که در راه طریقت بودند و از این راه منحرف شده اند، اساس حقیقت را زیر سؤال می برند که لازمه ماندن و اشتباه نکردن این افراد، توجه به ظاهر و باطن این عالم است. سیر تاریخی تعمیق اندیشه های شیعی حجت الاسلام حسن وکیلی، پژوهشگر حوزه عرفان نیز در این همایش به موضوع سیر تاریخی تعمیق اندیشه های شیعی در عرفان پرداخت و گفت: عرفان از دامان اهل بیت(ع) به ما رسیده و زمانی که از عرفان سخن می گوییم منظورمان عرفانی است که از مبانی دینی و مکتب اثنی عشری به ما رسیده است. وی افزود: عقلانیتی که در تشیع داریم، به واسطه مباحث عرفانی است. اگر این مقوله را حذف کنیم، چیزی از معنویت شیعی باقی نخواهد ماند. پیش از مکتب عرفانی صدر المتألهین، اغلب تأویل گرا بودند. پس از آن برخی از احادیث و روایات به برکت عرفان قابل فهم شد. وی حتی جریان مکتب تفکیک را هم متاثر از فضای عرفانی عنوان کرد و گفت: وحدت وجود، نامتناهی بودن خداوند، خلقت انسان و سیر الی الله از مهم ترین موضوعات عرفان تشیع است . حجت الاسلام محمدحسن وکیلی، با اشاره به اینکه مسایل بازگشت به سوی خداوند بدون عرفان معنا نمی یابد، گفت: رجوع به جایی که انسان از آنجا حرکت کرده باشد معنا دارد، به هر روی این معنا را فقط عارفان آورده اند و پس از آن است که بقیه متوجه شدند در قرآن هم از قبل به این مباحث اشاره شده است. وکیلی با بیان اینکه مسأله نظام اسماءالله از مفاهیم مهم در شیعه است، گفت: هیچ دریافت درستی از اسم و اسماء الهی در اسلام نبود و نخستین بار محیی الدین به آن پرداخته است و می گوید که همه عالم اسماء الله هستند، البته این موضوع جزو مسایل مهم و اساسی در شیعه است و در غیر از شیعه جای دیگری بحث اسماءالله مطرح نمی شود. وی گفت: مباحث انسانی دراین سیر تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد که مسأله خلقت انسان پیش از دنیا یکی از موضوعات است؛ در این زمینه برخی با روایات مربوط به عالم زر به حالت تمسخر برخورد می کردند، در حالی که در روایات متواتر به وجود طینت و خلقت روح انسان پیش از دنیا و در عالم زر اشاره شده است. این استاد فلسفه با بیان اینکه نخستین کسی که این موضوع را وارد معارف شیعه کرده و بشدت از آن دفاع می کند، ملا صدراست، ابراز کرد: ملا صدرا اثبات می کند هر انسان یک وجودیت پیش از دنیا دارد، از همین رو وقتی این موضوع پشتوانه شهودی یافت، وارد تشیع شده و مورد دفاع قرار گرفت. استاد دروس خارج اصول حوزه علمیه مشهد با بیان اینکه دشمنان مکتب تشیع ادعا می کنند، تشیع امروزی صوفی است، ادامه داد: در صورتی که متون دینی ما می گوید این همان تشیع واقعی است و به مرور توانستیم روایت را تعیین و تبیین کنیم، مثلاً همیشه مقام لقاء الله مورد انکار بود، در حالی که از روایات ما که بسیار زیاد هم هست، چنین بر می آید که انسان به جایی می رسد که می تواند به لقای خدا دست یابد. وی با بیان اینکه کسانی که امروز از عرفان به دور هستند، از این بخش از معارف و حقیقت تشیع نیز فاصله دارند، افزود: تأثیر عرفان پس از جریان عرفان دوره صفویه، تنها بر یک مکتب خاص تشیع نبوده است، بلکه بر تمام مکاتب تشیع از جمله شیخیه نیز اثرگذار بوده و در واقع به نوعی همه آن ها محتوای عرفانی دارند و تمام اصطلاحاتشان عرفان است، ولی شیخ احمد احسایی، به عنوان پایه گذار فرقه شیخیه، چند جای کار را خراب کرد، بنابراین تا آخر مسیر، این فرقه اشتباه رفت، از همین رو وجود این فرق، تأثیر عمیق عرفان بر تشیع را نشان می دهد. تلفیق دو مکتب معرفتی دکتر غلامرضا جلالی نیز به مراحل تاریخی عرفان و تشیع در ایران پرداخت و گفت: اگر به منابع اول هجری مراجعه کنید می بینید حداقل بیش از 36 شخصیت را با واسطه می شود به اهل بیت(ع) پیدا کرد که حاملان مکتب عرفانی بوده که در آن زمان از آنان به مکتب زهد یاد می شد. در کتاب ابوالفتوح رازی به صورت مکرر برخورد می کنیم که وی از بزرگان تشیع و عرفان وابسته به شاگردان اهل بیت(ع) به بزرگی یاد می کند. وی خاستگاه نهضت هایی چون سربداران را که تأثیر عملی در توسعه تشیع در ایران داشتند، عرفانی عنوان کرد و افزود: این نهضت نخستین جریانی بود که جایگاه تلفیق دین و دولت را تقویت کرد و انقلاب اسلامی در ایران نیز به واسطه این نهضت های شیعی ایجاد شد. وی گفت: از تلفیق دو مکتب سلوک معرفتی و محبت و ولایت، جمهوری اسلامی ایجاد گردید که پایه ریزی آن توسط امام خمینی(ره) از شاگردان مکتب تهران مرحوم شاه آبادی بود که ایشان پیش از انقلاب با آرای عرفانی انس داشتند. امکان ارتباط آسمان با زمین را ایشان ایجاد نمود و می توان این موضوع را وامدار نقش مؤثر عرفان دانست. ترس وهابیون از مکتب تشیع میزگرد تخصصی با حضور شهرام پازوکی و محمد رضا فنایی اشکوری از پژوهشگران علوم دینی کشور با موضوع نقش عرفان در گسترش تشیع در ایران از دیگر برنامه های این همایش بود . دکتر شهرام پازوکی در نشست تخصصی به ارتباط ماهوی تشیع و تصوف پرداخت و گفت: چنانکه با نگاه تاریخی به موضوع بنگریم، هیچ نسبتی میان تشیع و عرفان وجود ندارد، اما میان این مفاهیم به لحاظ ماهوی ارتباط وجود دارد. وی گفت: بتازگی کتابی در عربستان با عنوان«العلاقه بین الامامیه و الصوفیه» به دستور علمای وهابی با نگاه راهبردی جریان وهابی به نگارش درآمده که آنان دو جریان صوفیه و امامیه در تشیع را یکی عنوان کرده اند و سعی دارند این نکته را به مخاطب منتقل کنند که این دو جریان یعنی تشیع و صوفیه برای مسلمانان و حتی دنیا خطرناک است. وی افزود: فارغ از نگاه تاریخی و با رویکردی پدیدارشناسانه می توان اذعان کرد، تمام نهضت های شیعی یک بعد تصوفی و یک بعد تشیعی دارند و این نشان دهنده آمادگی آنان برای تحولات تأثیرگذار در جامعه است.
شنبه ، ۱۰بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قدس آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]