واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بازخوانی پرونده بزرگ ترین مشکل حیاتی در خراسان بحران آب جدی است؛ فرصت زیادی نداریم روزنامه قدس در ویژه نامه قدس خراسان روز سه شنبه گزارشی به قلم " مهدی کاهانی مقدم" با عنوان " بحران آب جدی است؛ فرصت زیادی نداریم" منتشر کرده است.
خطه پهناور خراسان، چندین سال است که در تب خشکسالی و کمبود آب می سوزد ... و با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی و قرار گرفتن بر روی کمربند خشکی از یک سو و نیز پذیرایی سالانه از حدود 30 میلیون زائر حضرت رضا(ع)، مشکل کم آبی در این خطه، بحرانی تر از سایر نقاط کشور است. خراسان رضوی دربند بحران آببه استناد آمار، وضعیت افت منابع آبی در خراسان رضوی، بحرانی و چهار برابر میانگین کشوری است، به عبارتی دیگراز مجموع 37 دشت استان، 34 دشت بحرانی و ممنوعه است.بسیاری از شهرستان های خراسان رضوی دچار تنش آبی بوده و هستند، صدها روستای آن با بی آبی دست و پنجه نرم می کنند و کمتر از یک چهارم آب شرب مورد نیاز ساکنان این روستاها با تانکر و بیشتر در وضعیتی غیربهداشتی و نامطلوب تأمین می شود. درحال حاضر بیش از 9 هزار حلقه چاه غیرمجاز در این استان فعال است و 20 درصد افت آب کشور یعنی حدود یک میلیارد مترمکعب مربوط به خراسان رضوی است.خراسان شمالی در آستانه تخلیه روستاها خراسان شمالی هم برخلاف تصور برخی که به دلیل قرار گرفتن این خطه در همسایگی استان سرسبز گلستان، مشکل کم آبی را برای مردمانش متصور نیستند، همچون سایر نقاط، زیاندیده خشکسالی و بی آبی است.باتوجه به اینکه 84 درصد بافت جمعیتی خراسان شمالی روستانشین است، می توان آسیب های شدیدتری را برای این استان درصورت غفلت و بی تدبیری در مصرف بهینه آب انتظار داشت.به طوری که امسال حدود 200 روستا که در هشت شهرستان پخش شده، دچار بحران آب بوده اند و اهالی ده ها روستای این استان برای تأمین آب، در مقابل مخازن آب و تانکرها صف می کشند تا شاید ظرفی از آب را به خانه ببرند.خراسان جنوبی و تأثیر مخرب 17سال خشکسالی17سال خشکسالی در خراسان جنوبی تأثیرهای مخربی بر منابع آبی استان گذاشته و بخش وسیعی از آن درگیر خشکسالی شدید است و درحالی که از 40 دشت ، 21 دشت، ممنوعه اعلام شده، تعداد محدوده های ممنوعه این استان همچنان در حال افزایش است.شبکه های فرسوده آبرسانیدرحالی استان های خراسان از کمبود آب رنج می برند که 30 تا 40 درصد آب تولیدی در شبکه های فرسوده توزیع و انتقال، هدر می رود و مسؤولان به دلایل نامعلوم یا حداقل غیرمنطقی، عزمی برای اصلاح و تعویض این شبکه پیر و فرسوده آبرسانی که در برخی مناطق عمر آن به بیش از 40 سال می رسد، ندارند.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی به خبرنگارما می گوید: به جز مشهد، 35 درصد شبکه آبرسانی در شهرهای این استان دچار فرسودگی شدید است.وی بابیان اینکه 28 درصد آب تولیدی «آب به حساب نیامده» محسوب می شود، اضافه می کند: 45 درصد این میزان نظیر انشعاب های غیرمجاز در شبکه توزیع، مصرف و بقیه آن قبل از مصرف، در شبکه هدر می رود.قائم مقام شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی هم از هدررفت 65 درصد از آب تولیدی استان به دلیل فرسوده بودن خطوط انتقال خبر می دهد و می گوید: 65 درصد از میزان آب تولیدی استان، از طریق سد دوستی تأمین می شود که به دلیل فرسودگی شبکه آبرسانی، در طول مسیر هدر می رود.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی نیز به خبرنگار ما می گوید: یک سوم شبکه های آبرسانی در روستاهای تحت پوشش این شرکت فرسوده هستند که این فرسودگی ها موجب هدر رفت 35 تا 47 درصد از آب تولیدی به فراخور سایز لوله در شبکه های آبرسانی می شود.همچنین به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی، در حال حاضر 40 درصد از شبکه آب شرب استان فرسوده و دارای قدمتی 40 ساله است.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی نیز از فرسودگی 27 درصد شبکه های آبرسانی و 34 درصد شبکه توزیع آب روستایی دراین استان خبر می دهد.کشاورزی نکنیم بهتر استدرحالی که بیش از 90 درصد آب تولیدی، در بخش کشاورزی به مصرف می رسد و هفت درصد از آب تولیدی در بخش شرب و بهداشت و سه درصد در بخش صنعت مورد بهره برداری قرار می گیرد، اما با وجود حجم بالای مصرف آب در این بخش، میزان راندمان و تولید محصول کشاورزی بسیار پایین است.یک کارشناس ارشد اقتصاد آب در گفت وگو با خبرنگار ما می گوید: هفت درصد کل مصرف آب متعلق به شهروندان خانگی است که اگر 10 درصد آن نیز هدر برود، به تصفیه خانه برگشته و دوباره به چرخه آب بر می گردد و هزینه آن نیز از مصرف کننده دریافت می شود، پس مشکل آب از جای دیگری سرچشمه می گیرد.این درحالی است که در چند سال گذشته تاکنون توجه جدی به صرفه جویی و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی نشده و تمام اقدام های دولتی در این حوزه باوجود صرف هزینه های میلیاردی – که می توانست حداقل مشکل فرسودگی شبکه آبرسانی را به کلی برطرف کند – بیشتر صرف بالا بردن آمار و ارقام، در بیلان عملکرد مسؤولان دستگاه های متولی شده است.نکته قابل تأمل اینکه در برخی موارد مسؤولان در مواجهه با انتقاد به مصرف زیاد آب در بخش کشاورزی، جبهه گیری کرده و با این بهانه که کشاورزی محور توسعه است و امثال آن، سهم بیش از 90 درصدی کشاورزی از آب تولیدی را اجتناب ناپذیر قلمداد می کنند و توپ را به میدان مصرف کنندگان خانگی می اندازند.به طور مثال چندی پیش رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در همایشی اظهار داشت: بیش از 70 درصدآبی که بخش کشاورزی دراختیار دارد، قابل شرب نیست واز کیفیت پایین برخوردار است و این آب بدون تصفیه و بی کیفیت را تبدیل به غذا و یا محصول صادراتی ارزشمند می کند.حال آنکه عمده اعتراض وارده به متولیان بخش کشاورزی، کارنامه ضعیف و ناکامی آن ها در اصلاح الگوی کشت و تداوم کشت محصولات آب بر، حتی در مناطق دچار تنگنای آبی، اصلاح شیوه آبیاری، بهسازی جوی ها و کانال های بین مزارع، پلمب چاه های غیرمجاز و ضعف در اجرای طرح های آبخیز داری و... بوده است و اگر اقدامی هم دراین زمینه ها صورت گرفته نگاه مسؤولان متوجه کشاورزان خرده مالک نبوده و سود این اقدام ها بیشتر نصیب کشاورزان عمده و سرمایه داران شده است. درحالی که سنگینی بار تولید غذای ارزشمند! دراین خطه بردوش خرده مالکان و کشاورزان با بنیه ضعیف مالی بوده و هست.کمبودآب؛ بهانه ای برای افزایش قیمتیکی از کارشناسان حوزه کشاورزی در این خصوص به خبرنگار ما می گوید: درحالی که کمتر از 25 درصد اراضی کشاورزی خراسان، قابلیت اجرای طرح های نوین آبیاری را داراست و بیشترین هدررفت آب مربوط به جوی ها و کانال های خاکی بین مزارع است، اعطای تسهیلات 80 درصدی مربوطه با آن تبصره ها و اما و اگرهای فراوانش، گره گشا نیست.حسینی اضافه می کند: از سوی دیگر هوشمند سازی کنتورهای آب با وجود آثار مفیدی که ممکن است دربرداشته باشد، باتوجه به میزان اعتبار و انرژی که برای آن صرف می شود و اولویت های مهم تر این حوزه، تأثیر ملموس و تصویر روشنی در برنامه صرفه جویی آب، پیش رو قرار نمی دهد.به اعتقاد وی، کمبود آب گویا بهانه ای شده برای مسؤولان شرکت های آب و فاضلاب که قیمت را افزایش دهند، غافل از اینکه همین منفعت طلبی، موجب بزرگ نمایی مشکل در بخش مصارف خانگی و صنعتی شده و فرصتی برای متولیان سایر بخش ها فراهم کرده تا خود و دستگاه زیرمجموعه خود را از نگاه منتقدان دور نگاه دارند. درحالی که مجموع مصرف بخش های خانگی و صنعتی، بسیار کمتر از میزان آبی است که در بخش های دیگر هدر می رود.تهدید جدی استآنچه مسلم است اینکه اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، تهدید جدی برای سفره های زیرزمینی است و به گفته معاون بهره برداری و حفاظت آب شرکت مدیریت منابع آب ایران؛ اگر بحران آب را جدی نگیریم، تا چند سال دیگر برخی شهرهای کشور بویژه در خراسان، از جمعیت خالی می شود و مسؤولان باید تمرکز خود را برای بهبود شرایط روی بخش هایی بگذارند که بیشترین مصرف و هدررفت آب را دارد.به عبارتی دیگر برای خروج از بحران آبی در خطه پهناور خراسان، باید جبران مافات کنیم. واقعیت این است که برای تصمیم گیری فرصت زیادی نداریم.ک/17496
10/09/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8]