واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
تجربه کشورها در تدوین بودجه سالیانه/ مقاومت مدیران در برابر بودجه ریزی عملیاتی و شفاف
برای اولین بار سال ۸۱ بودجه ریزی عملیاتی در کشور مطرح شد تا تمرکز روی نتایج و افزایش پاسخگویی در کنار بهبود مدیریت عملکرد ایجاد شود اما گویا مقاومت مدیران با توجه به برخی دشواری مانع از این نوع رویکرد در بودجه شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بودجه عملیاتی نوعی سیستم برنامه ریزی و ارزیابی است که به رابطه بودجه هزینه شده و نتایج مورد انتظار تاکید میکند. برای اولین بار در ایران ایده عملیاتی کردن بودجه در قانون بودجه سال 81 مطرح شد و در آن اصلاح نظام برآورد درآمدها و هزینهها برای سال 82 تمامی دستگاهها و شرکتها مستلزم ذکر نام و توزیع اعتبارات هزینه براساس نیاز دستگاهها و فعالیتها بود. با این حال کارشناسان معتقدند آنچه رخ داد صرفا در تغییر طبقه بندی اقلام درآمدی و هزینهای خلاصه شد. اما ویژگی بودجه عملیاتی تمرکز روی نتایج، افزایش پاسخگویی، مدریت راهبردی منابع، بهبود مدیریت عملکرد و بهبود نحوه تخصیص است. در این باره محمد باقر نوبخت سال 91 در مقاله «مدل مفهومی اصلاح ساختار نظام بودجهریزی کشور» عنوان میکند: در چند دهه گذشته با وجود تعادل ظاهری بین منابع و مصارف در اسناد اولیه بودجه چه در قالب لایحه و چه به صورت قانون همواره پیشبینیهای این برنامه مالی در خصوص درآمدها و انجام هزینهها، با عدم تحقق مواجه بوده، به طوری که میتوان نتیجهگیری نمود عملیات بودجههای سنواتی وسیله مناسبی برای اجرای سیاستها و تحقق اهداف قانونی نبوده است. رئیس سازمان مدیریت فعلی و نگارنده مقاله معتقد است: واقعیت نشان میدهد اساساً برآورد منابع و پیشبینی مصارف در لوایح بودجه با روشهای سنتی، غیرعلمی و عمدتاً در جهت پاسخگویی به نیاز دستگاههای اجرایی صورت میگیرد و با وجود الزام دولت به اصلاح نظام بودجهریزی، تهیه طرح اصلاح نظام بودجهریزی در سازمان مدیریت و برنامهریزی وقت ... هنوز این نظام با مشکلات مزمن گذشته روبهرو بوده و ساختار آن نیازمند اصلاحات متناسب میباشد. اکنون مسند ریاست بر سازمان مدیریت و برنامه ریزی به پژوهشگر سابق بودجه (نوبخت) رسیده که روش بودجه ریزی را سنتی و غیرعلمی میداند اما پس از 3 سال اکنون در دولت کنونی نیز بودجه با عدم تحقق درآمدها و مشکلات عدیده دیگری روبرو است. نوبخت یکی از عوامل عدم اجرای بودجهریزی عملیاتی یا بودجهریزی بر مبنای عملکرد را با وجود دقت و شفافیت اجرا نشدن یا دشواری اجرای آن از سوی مدیران به ویژه در بخش دولتی دانسته که مورد استقبال نیست. با این حال رئیس سازمان مدیریت در این مقاله ویژگیهایی برای بودجه قائل است و عنوان میکند: در بودجه باید اصولی همچون جامعیت، وحدت، انحصار، خصوصیات، سالانه بودن، واقعبینی، وضوح و دسترسی همگان رعایت شود. دولت به سومین تجربه بودجه نویسی خود رسیده و باید این انتظار را داشت که ویژگیهای یک بودجه خوب مانند آنچه گفته شده لحاظ شود اما همچنان واقع بینی، وضوح و دسترسی همگان علاوه بر جامعیت در برخی از بخشهای بودجه سالهای اخیر وجود نداشته است. رئیس سازمان مدیریت در بخش دیگری از تحلیل خود بیان میکند: از این رو میتوان نتیجه گرفت اینکه هرگونه تعریف از بودجه کل کشور و ترتیب تهیه و نحوه رسیدگی و چگونگی تغییر، تابع نظر مجلس شورای اسلامی است. یکی دیگر از مباحث مربوط به بودجه زمان ارائه آن به مجلس است که در سنوات گذشته به موقع از سوی دولت ارائه نمیشد و خوشبختانه در دولت کنونی با رویکرد منطقی و اصولی در موعد مقرر این سند به مجلس میرود. طبق اصل پنجاه و دوم قانون اساسی «بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر میشود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم شده و هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.» بر اساس بند (1) تبصره (35) قانون برنامه اول توسعه، دولت موظف شده از سال 1369 لایحه بودجه هر سال را منطبق با مفاد قانون مزبور حداکثر تا 15 آذر تقدیم مجلس نماید. در تبصره (1) ماده واحده قانون برنامه دوم توسعه دولت موظف گردید از سال 1374 لوایح بودجه سنواتی را منطبق با مفاد قانون مزبور حداکثر تا 5 آذر هر سال به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید. در قوانین برنامههای سوم تا پنجم توسعه حکم قانونی خاصی در زمینه زمان تقدیم لایحه بودجه به مجلس نیامده است. با این وجود در هفدهم مهر ماه سال 1387 آییننامه داخلی مجلس اصلاح و زمان مزبور حداکثر تا 15 آذر ماه هر سال تعیین گردید. این حکم در ماده (186) قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی (مصوب 1391.2.30)نیز عیناً تکرار شده است. بر اساس ماده (188) آییننامه داخلی مجلس، چنانچه لایحه سالانه کشور تا تاریخ تعیین شده در آییننامه به مجلس تسلیم نشود دولت موظف است لایحه چند دوازدهم بودجه را نیز به مجلس تسلیم نماید. بر اساس تبصره (1) ماده مذکور مجلس چند دوازدهم بودجه را بر مبنای آخرین قانون بودجه سالانه مصوب مجلس رسیدگی مینماید و به موجب تبصره (2) حداکثر مدتی که مجلس میتواند برای بودجه چند دوازدهم تصویب نماید سه دوازدهم است. بر اساس ماده (187) آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی جلسات مجلس برای رسیدگی به بودجه سالانه باید بلاانقطاع در کلیه ایام هفته غیر از جمعه و تعطیلات رسمی، حداقل روزی چهار ساعت منعقد گردد و تا موقعی که شور و مذاکره پایان نیافته و رأی مجلس اخذ نشده است از دستور خارج نمیشود و هیچ لایحه یا طرح دیگر نمیتواند مطرح باشد مگر لایحه یک یا چند دوازدهم بودجه در صورت ضرورت. همچنین اختیارات قوه مقننه در تغییر و اصلاح بودجه در نوع خود جالب است. مثلا در کشورهایی مانند کانادا، فرانسه، ایتالیا و انگلیس محدودیت قانونی برای تغییر در لایحه بودجه از سوی مجلس وجود دارد.بنابراین تغییر در حجم و ارقام بودجه توسط مجلس بدون تغییر و یا بسیار ناچیز و حدود است. مجالس کشورهایی مانند آلمان، ژاپن و آمریکا محدودیت برای تغییر در بودجه ندارند اما گزارشها نشان میدهد علی رغم امکان تغییر در ارقام بودجه دو کشور آلمان و ژاپن تغییرات عمده در دخل و خرج دولت ایجاد نمیکنند. در آمریکا نیز قوه مقننه محدودیت قانونی ندارد اما تغییرات عمده در حجم بودجه ایجاد میشود. مقایسه تطبیقی اختیارات قوه مقننه در تغییر و اصلاح بودجه کشور وجود محدودیت قانونی برای مجلس برای تغییر لایحه بودجه تلقی رأی به بودجه به منزله رأی اعتماد به دولت حجم تغییرات بودجه دولت در مجلس به چه میزانی است آیا رأی به کلیات درآمده و هزینهها قبل از رأی تخصیص هزینهها است کانادا بلی بلی بدون تغییر بلی فرانسه بلی خیر ناچیز و محدود خیر آلمان خیر خیر ناچیز و محدود خیر ایتالیا بلی خیر ناچیز و محدود بلی ژاپن خیر خیر بدون تغییر خیر انگلیس بلی بلی بدون تغییر خیر آمریکا خیر خیر تغییرات عمده بلی انتهای پیام/آ
http://fna.ir/7DA0H2
94/09/08 - 12:04
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]