واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین:
جایزه جلال زیر تیع یا لبه تیغ/ پرونده فرهنگ > ادبیات - برگزاری جایزه جلال آل احمد به عنوان یک جایزه ادبی دولتی، در طول هشت دوره برگزاریاش با حاشیههای فراوانی دست به گریبان بوده است.
شیوا جمالی: جایزه ادبی جلال آل احمد، اولین جایزه ادبی دولتی ایران نبود اما حاشیههای این جایزه و حرف و حدیثهای مربوط به برگزار کننده این جایزه یعنی دولت بر نقدهای وارد شده به جایزه چربیده است. شاید برخی از این انتقادات، ریشه در زمان پا گرفتن نهال جایزه جلال برگردد. با اینکه خشتهای جایزه جلال در سال ۱۳۸۴و در روزهای پایانی دولت اصلاحات زده شد و شورای عالی انقلاب فرهنگی کلیات مربوط به جایزه جلال را تصویب کرد اما تا سال ۱۳۸۵ پرونده جایزه جلال مسکوت باقی ماند. سال ۱۳۸۵ در دولت محمود احمدینژاد، مجدداً پرونده جایزه جلال در شورای عالی انقلاب فرهنگی بازگشایی شد و آییننامه جایزه ادبی جلال آل احمد به تصویب این شورا رسید اما تا دو سال آینده از برگزاری جایزه خبری نشد. سال ۱۳۸۷ با شکلگیری بنیاد ادبیات داستانی به عنوان بازوی اجرایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه ادبیات، مسئولیت برگزاری جایزه جلال به این بنیاد(خانه کتاب) محول شد و اولین دوره جایزه ادبی جلال با سخنرانی غلامعلی حداد عادل و حسن رحیمپور ازغدی کارش را آغاز کرد. (اینجا) آنچه که در مورد جایزه جلال نسبت به سایر جوایز ادبی دولتی و خصوصی برجسته بود، مبلغ جایزه جلال بود. ۱۱۰ سکه بهار آزادی جایزه برگزیدگان بخشهای پنجگانه جایزه جلال تعیین شد و این جایزه را به گرانترین جایزه ادبی تاریخ ایران تبدیل کرد. مبلغ کلان جایزه جلال به نسبت سایر جوایز ادبی، به زعم برخی از منتقدان این جایزه به از میدان به در کردن جوایز ادبی خصوصی و بی اعتبار کردن آنها با پول نفت تعبیر شد گرچه در خیلی از دورهها داوران هیچ اثری را شایسته دریافت جایزه ۱۱۰ سکهای ندانستند. در دوره اول تا پنجم جایزه جلال در دولت نهم و دهم از مقدار ۲۷۵۰ سکهای که این جایزه میتوانسته اهدا کند، ۱۲۶۵ سکه به شرکتکنندگان در گروههای پنجگانه جایزه داده شد و این مقدار در دوره ششم و هفتم و هشتم از مبلغ ۱۲۵۰ سکهای که میتوانسته به آثار شرکت کننده تعلق بگیرد، ۴۴۵ سکه به شرکتکنندگان تعلق گرفت. مقدار جایزه جلال قبل از اعلام نهایی آثار برگزیده دوره هشتم(۱۳۹۴) به ۳۰ سکه معادل جایزه کتاب سال کاهش یافت و تعیین مقدار آن برای سالهای آتی به هیئت امنای جایزه جلال واگذار شد. (اینجا) با تغییر دولت در سال ۱۳۹۲ ساختار وزارت ارشاد و به تبع آن مجریان جایزه جلال تغییر کردند اما این تغییرات منجر به خاتمه یافتن انتقادات نسبت به جایزه جلال نشد. فقط مقدار جایزه جلال موضوع بحث برانگیز نبود.عملکرد مجریان این جایزه در ترکیب هیئت داوران و نحوه انتخاب آثار هم موضوع مورد مناقشهی جایزه جلال بود. با اینکه مهدی قزلی، دبیر اجرایی دوره هشتم جایزه جلال، در نشست خبری، قبل از اعلام کاندیداها، اعمال نظر در مورد انتخاب آثار نهایی را رد کرد و گفت: بنده هم به عنوان دبیر اجرایی تاکید میکنم که تا این لحظه هیچ نکته خاص و توصیهای از بیرون مبنی بر اینکه چه اثری انتخاب شود، نداشته است.قزلی بر عملکرد بی طرفانه برگزارکنندگان دوره گذشته جایزه جلال تاکید کرد و گفت: سال گذشته شنیدیم که پس از انتخاب برگزیدگان عدهای گفتند که این جایزه باز هم به آغوش دولت غلتید و بعضی هم گفتند به سمت چپگرایی گرایش پیدا کرد. به اعتقاد من پارسال دو دسته نقد عمومی درباره جایزه مطرح شد که من آن را به فال نیک میگیرم. این نقدها یعنی اینکه جایزه هیچ طور خاصی نبوده است؛ در حالی که اگر کل جامعه معتقد بودند جایزه به سمتی غلتیده، آن وقت میشد گفت که جایزه یکطرفه اهدا شده است.(اینجا) اما این تاکیدها و اطمینان دادنها دل منتقدان جایزه جلال را با این جایزه صاف نکرد. فرزانه طاهری، مترجم و مدیرعامل بنیاد گلشیری، در گفتگو با خبر آنلاین گفت: محاسبهگری و تقسیم جوایز از آثار ورود دولت به یک جایزه ادبی است . وقتی دولت به عنوان متولی وارد میشود علاوه بر اینکه نگاه ایدئولوژیکش را به هنر تحمیل میکند، می خواهد همه جریانات را راضی نگهدارد.همیشه قسمتی از جوایز به این منظور کنار گذاشته میشود تا این رویکرد تامین شود. از دیدگاه دستهای از منتقدان جایزه جلال من جمله فرزانه طاهری، جایزه جلال عدهای از اهالی ادبیات مشکلات ماهوی دارد و دولتی که ممیز است، نمیتواند هم زمان همه جامعه ادبیات را زیر پرچم یک جایزه ادبی جمع کند. (اینجا) اما محسن پرویز معاون فرهنگی سابق وزارت ارشاد که اولین دوره جایزه جلال در سال ۱۳۸۷ برگزار کرده است، بر این عقیده است که قضاوت یک جایزه ادبی بر اساس برگزار کننده آن صحیح نیست. محسن پرویز به خبر آنلاین گفت:گفته می شود که در انتخاب برنده سلایق خاصی اعمال میشود.خب مگر در مورد سایر جوایز ریز و درشتی که داده میشود، این سلیقه اعمال نمیشود؟
اتفاقا برای اینکه فراسلیقهای عمل شود، باید این امر به دولت سپرده شود، چون جوامع خصوصی سلایق خاصی دارند. محسن پرویز در پاسخ به انتقاداتی که در مورد ایدئولوژیک بودن جایزه جلال گفت: از دیدگاه من هنر بدون هدف معنا و مفهومی پیدا نمیکند. من به عنوان کسی که دستی بر قلم دارد، معتقدم که هنر برای هنر تز درستی نیست. کسی که هنری دارد باید حتما آن را در خدمت مردم و تحقق آرمانهای انسانی قرار دهد و از طرفی ما که اعتقادات اسلامی داریم باید هنرمان در جهت اهداف و آرمانهای اسلام باشد. اینکه فقط بنویسیم و فکر کنیم تکنیک بالایی داریم مردود است. اعتقاد من این است که کسانی که چنین شعارهایی میدهند، بدون هدف نمینویسند، فقط هدفشان را بر زبان نمیآورند. حداقلش این است که در راستای نگاهشان تلاش میکنند. (اینجا) اما به زعم بعضی منتقدان جایزه جلال، در واقع طنابهای ایدئولوژیک هستند که دست و پای نگاه هنری و ادبی در جایزه جلال را بسته است. لیلی گلستان، مترجم از این دسته منتقدان است. او معتقد است دخالت مقولههای سیاسی و ایدئولوژیک است که جایزه جلال را نزد اهالی ادب و هنر بیاعتبار کرده است. (اینجا) علی خدایی، داستاننویس و موسس جایزه ادبی اصفهان، چندان با لیلی گلستان موافق نیست. او فکر میکند تصورات و حواشی که راجع به جایزه جلال وجود دارد، از خود جایزه جلال بزرگتر است و جایزه جلال جایزهای است که میتواند به زندگی نویسنده ها کمک کند علی خدایی در گفتگو با خبرآنلاین گفت: به نظر من دولت میتواند متولی یک جایزه ادبی و پشتوانه خوبی برای ادبیات کشور داشته باشد، ضمن اینکه علایق خودش را داشته باشد. (اینجا) مجید قیصری، داستاننویس تغییر دولت را اتفاق مهمی برای جایزه جلال میداند. او فکر میکند انتخاب برخی آثار در دوره محمود احمدینژاد به اعتبار جشنواره جلال لطمه زده است اما در دولت جدید تلاش شده تا آب رفته به جوی برگردانده شود. قیصری کثرت جوایز ادبی را به نفع خوانندهها و نویسندهها میداند. او به خبر آنلاین گفت: جایزههای ادبی خوانندهها را کنجکاو میکند، هیئت داوران از منتخبین جامعه ادبیات هستند، اتفاقی که سایر بخشهای هنری مثل سینما هم میافتد. فیلمی که جوایز بیشتری برنده شود مردم از آن بیشتر استقبال میکنند. در مورد کتاب هم موضوع مصداق دارد. مردم با کتابهای برتر آشنا میشوند و فروش کتابها بیشتر میشود و این در هر دو نوع جایزه اتفاق میافتد.شاید جوایز خصوصی به لحاط آزاد اندیشی در شرایط بهتری برگزار شوند اما برگزاری دو دوره اخیر جایزه جلال نشان داده که عملکرد دولت هم در اعتباربخشی به جایزه جلال بی تاثیر نبوده است و این اراده که آب رفته به جوی برگردد، وجود دارد.به نظر این نویسنده همانطور که دولت در جشنواره فیلم و موسیقی و تئاتر فجر متولی است، این اتفاق میتواند در زمینه ادبیات هم بیفتد. (اینجا) به نظر میرسد اگر موافقان و مخالفان جایزه جلال را بر روی یک طیف تصور کنیم، دو سر این طیف با اختلاف نظرهای بنیادین و ریشهای هرگز به یک همگرایی درباره این جایزه نخواهند رسید اما جایزه جلال برای جلب نظر مخالفان میانی طیف و حفظ موافقان نسبی خود از اقبال قابل توجهی برخوردار است . گرچه مهدی قزلی دبیر اجرایی جایزه جلال، این دوره از جایزه جلال را دوره تثبیت نامید اما با توجه به وابستگی جایزه جلال به ساخت سیاسی و سیاستهای دولتی، همیشه تغییر دولت مهمترین چالش پیش روی جایزه جلال خواهد بود. ۵۸۲۴۸
کلید واژه ها: ادبیات ایران - ادبیات - جایزه جلال آلاحمد -
دوشنبه 2 آذر 1394 - 10:26:51
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]