واضح آرشیو وب فارسی:فارس: ظهور و افول ایسمها/۱
طرفداران و منتقدان کاپیتالیسم چه کسانی هستند
کاپیتالیسم و نظام سرمایهداری یک سیستم اقتصادی و تولید صرف نیست بلکه این نظام یک نظام ارزشی است که محور آن سرمایه است. سردمدار این نظام آدام اسمیت، نظریهپرداز اسکاتلندی است.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، کاپیتالیسم (Capitalism) به لحاظ لغوی به معنای سرمایهداری در نظام اقتصادی است. در این نظام وسایل تولید به کمک سرمایههای شخصی آمده و اموال به مالکیت صاحبان سرمایه در میآید، کارگران اجیر میشوند و قدرت در دست افراد معدودی قرار میگیرد. کاپیتالیسم با انقلاب صنعتی در اروپای غربی و آمریکا ایجاد شد، سپس به دیگر کشورها نفوذ کرد. سرمایههای اقتصادی در این نظام شامل زمین، کارخانه، نیروی انسانی و ... است و این نظام مقابل کمونیسم، لنینیسم و استالینیسم قرار گرفت. براساس یک تعریف نظام سرمایهداری به دو دسته تقسیم میشود، دسته نخست سرمایهداری دولتی که کشورهایی نظیر اتحاد جماهیر شوروی از سال 1927 و چین کنونی است و دسته دوم نظام سرمایهداری غیردولتی مثل ایالت متحده آمریکا را شامل میشود. برخی معتقدند که عنوان کاپیتالیسم را سوسیالیستها و مارکسیستها از آغاز سده بیستم تقریباً حدود 1902 رواج دادند، چرا که اینجا مالکیت خصوصی تنها چهره اقتصادی است و در آن طبقه حاکم که همان سرمایهدارها هستند، نیروی تولید را در اختیار دارند. اقتصاد سرمایهداری تقریباً بین قرون شانزده تا نوزده میلادی در انگلستان رسمی شد، با وجود اینکه شکلهای ابتدایی آن از اواخر قرون وُسطی مشاهده شده بود و به تدریج این قانون از انگلستان به دیگر کشورها رفت و مرزهای سیاسی و فرهنگی را درنوردید. آدام اسمیت (نظریهپرداز اسکاتلندی که به پدر علم اقتصاد نوین معروف است) از کاپیتالیسم دفاع و بر بازار آزاد تولید، قیمتگذاری و تخصیص منابع تأکید کرد. علاوه بر او نیز دیگر سیاستمداران و نظریهپردازانی بودند که بر سرمایهداری و رشد اقتصادی و سطح رفاه مردم بر این اساس تأکید کردند. اما این مکتب منتقدانی نیز داشت که بر قانون سرمایهداری انحصاری در مرحله جدید نقد داشتند، برخی این منتقدان شامل سوسیالیستهایی نظیر مارکس، انگلس، لنین، مائو تسه تونگ و فیدل کاسترو و آنارشیستهایی نظیر نوام چامسکی بودند. برخی ادیان از جمله اسلام و مسیحیت نیز نرخهای بهره کاپیتالیسم را حرام میدانستند. پرویز امینی، مدرس دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در نقد کاپیتالیسم میگوید: نظام سرمایهداری یک سیستم اقتصادی و نوعی مناسبات تولید و تجاری نیست بلکه این نظام یک نظام ارزشی است و بحران زمانی در این نظام اتفاق میافتد که متوجه چنین شاکله و نظامی شده باشد. دال محوری نظام سرمایهداری بحث سرمایه است و آنچه مدام باید انباشت پیدا کند و همه موانع گسترش و تکثیر آن باید گرفته شود مفهوم سرمایه است. وی میافزاید که دموکراسی با سرمایهداری قابل جمع نیست. به این دلیل که در نظام سرمایهداری طبقه سرمایهدار که طبقه اقلیت است به طور طبیعی بر ساحت سیاست حاکم است و اگر اینطور نباشد اصلاً نظام سرمایهداری نیست. فون هایک که از نظریهپردازان مهم سرمایهداری است اساساً عدالت را ارزش نمیداند و آن را یک مفهوم پوچ و تهی میداند، همه جنبشهای علیه سرمایهداری چه به صورت جنبشهای انقلابی و غیر انقلابی محور همبستگیشان عدالت است، از مارکسیست تا مکتب فرانفکورت و سایر جریانات که به دنبال اصلاح نظام سرمایهداری هستند. یکی از دلایل مهمی که نظام سرمایهداری توانسته خود را بازتولید و جنبشهای عدالتی علیه او شکل نگیرد، نوعی معرفتگرایی در جامعه هدف از جمله فردگرایی و فایدهگرایی است، جنبشهای اعتراضی و انقلابی که یک فرد باید از منافع مادی زودگذرش بگذرد و به دیگری هم فکر کند و هزینه آن را بپردازد، کمتر ایجاد میشود، پس در نظام سرمایهداری شکل گرفتن نظام ضد سرمایهداری مشکل است. امینی همچنین درباره شکلگیری جنبش والاستریت علیه سرمایهداری در دو ـ سه سال اخیر میگوید: اهمیت جنبش وال استریت در همین است که با وجود این مبانی معرفتی و فعالیتهای رسانهها، یک جریانی حاضر شده از فرد و فایدهگرایی عبور کند و علیه سرمایهداری قیام کند. اینگونه باید دانست که افول کاپیتالیسم در جهان روند رو به افزایش دارد حتی اگر این روند کند باشد بحران کنونی که در نظام کاپیتالیستی دیده میشود و ادعای آنها مبتنی بر ایجاد رفاه اجتماعی از ابتدا غلط بوده است. تب ضد کاپیتالیستی در اروپا کشورهای پرتغال، یونان، اسپانیا و ... همه را در بر گرفته است. بسیاری از معترضان کنونی کاپیتالیسم ایتالیا و اسپانیا، جوانان، کارگران و شاغلان با دستمزدهای کم در اروپا هستند. در نهایت باید گفت که کاپیتالیسم قدرت اصلاح خود را ندارد و تغییرات در آن بسیار جزئی است و این را اعتراضات فراوان اقتصادی و سیاسی در کشورهای مختلف اروپایی نمایانگر میکند. شاید تا شکست این غول اقتصادی، زمان زیادی نمانده باشد. انتهای پیام/ک
94/08/19 - 09:53
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 14]