واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ امروز: چندسالی است سینمای کودک و نوجوان، به بیماری روبه احتضار تشبیه می شود. برای این تشبیه دلایل زیادی آورده می شود؛ از جمله این که دیگر پرده های سینما میانه خوبی با آثار سینمای کودک ندارند و معدود آثاری مربوط به کودکان و نوجوانان شانس اکران عمومی را می یابند یا اینکه تعداد زیادی از تولیدات سینمای کودک هنوز موفق به نمایش عمومی نشده اند.به گزارش فرهنگ امروز به نقل از روزنامه شرق؛ چندسالی است سینمای کودک و نوجوان، به بیماری روبه احتضار تشبیه می شود. برای این تشبیه دلایل زیادی آورده می شود؛ از جمله این که دیگر پرده های سینما میانه خوبی با آثار سینمای کودک ندارند و معدود آثاری مربوط به کودکان و نوجوانان شانس اکران عمومی را می یابند یا اینکه تعداد زیادی از تولیدات سینمای کودک هنوز موفق به نمایش عمومی نشده اند.سالانه بیش از یک یا دو فیلم اکران نمی شود و وضعیت اکران و فروش این آثار هم در اغلب موارد ناموفق است و مهم تر از همه اینکه این آثار در ارتباط گیری با مخاطب در اغلب موارد ناکام اند. جشنواره سینمای کودک و نوجوان هم به تبع این بیمار روبه موت، در وضعیت اسفباری به سر می برد. به گواه بسیاری از دست اندرکاران و سازندگانِ کارهای کودک و نوجوان، این جشنواره تأثیری بر ارتقای کیفیت آثار نداشته و در این سالیان با ١٠، ١٢ اثر داخلی و ١٠، ١٢ اثر خارجی برپا شده است. اینها در حالی است که سینمای کودک و نوجوان ایران در دوره ای حیات پرباری داشت و کارگردانان برجسته ای چون کیارستمی، تقوایی، نادری، پرتوی، مجیدی و دیگران کارهای ماندگاری در این عرصه از خود به یادگار گذاشتند. با کامبوزیا پرتوی، که در کارنامه اش ساخت فیلم هایی چون «ماهی» و «گلنار» به چشم می خورد، به بهانه برگزاری جشنواره فیلم نوجوان در همدان (٣ تا ٨ مهر) درباره سال های اوج سینمای کودک و نوجوان، و سپس افول این سینما به گفت وگو نشستیم. سینمای کودک در سال های دهه ٦٠ اوج خودش را تجربه کرد. فکر می کنید اوج سینمای کودک در آن سال ها، ریشه در چه داشت؟ تجربه این اوج، به خاطر احساس نیازی بود که مسئولان و فیلم سازان داشتند. آن سال ها، سال های سخت جنگ بود و سینماگران و مسئولان در قبال بچه ها احساس مسئولیت می کردند و این باعث شده بود سینمای کودک فرصتی پیدا کند برای ابراز وجود. البته فعالیت های دهه ٥٠ کانون پرورش فکری در این تجربه بی تأثیر نبود، چون این اوج را همان دوستانی رقم زدند که در سال های دهه ٥٠ در کانون فیلم می ساختند. در آن سال ها شاهد شکل گیری دو نوع جریان در سینمای کودک بودیم؛ یکی جریانی که فیلم های شاد و فانتزی می ساخت و دیگری، جریان سینمای اجتماعی و متفکر. خاستگاه هر یک از این جریان ها چه بود؟ هرکدام از این جریان ها وظیفه خودشان را داشتند. فیلم های فانتزی متأثر از جنگ بودند و سازندگانشان فکر می کردند به اینکه چرا بچه ها باید همچنان در جامعه سیاه جنگ، کودکی شان را ببازند و چون برنامه های تلویزیون هم خیلی محدود و تکراری بود، خودبه خود برای فیلم سازان این وظیفه ایجاد می شد که به شکلی دیگر این کاستی بچه ها را جبران کنند. آن جریان اجتماعی در سینمای کودک هم مختص کارگردان هایی بود که قبلا همان سینما را در کانون تجربه کرده بودند. به این جریان اجتماعی فیلم هایی درباره کودک اطلاق می شود اما من فکر می کنم کودکان هم می توانند آن فیلم ها را ببینند. چه شد که فیلم سازهای متفکر و جریان سازی مثل بیضایی، تقوایی، مهرجویی، نادری، کیارستمی و... همه در دوره ای به سمت سینمای کودک گرایش پیدا کردند؟ نکته ای که در سال های دهه ٦٠ وجود داشت، این بود که فیلم سازی معمولی خیلی سخت شده بود. تصویب فیلم نامه برای بزرگسال با اما واگرهای بسیار مواجه بود. این اماواگرها برای سینمای کودک خیلی کمتر بود. بعد هم فضایی وجود داشت به اسم کانون پرورش فکری، که جای خوبی بود برای ساخت فیلم هایی مثل «دونده»، «باشو»، «خانه دوست کجاست؟» و «کلید». اینها فیلم هایی بودند که اگر قرار بود از کانال ارشاد ساخته شوند شاید هرگز از ارشاد مجوز نمی گرفتند اما کانون با اعتمادی که به این نوع تفکر داشت شرایط را برای ساخت چنین فیلم هایی ایجاد کرد. تحلیلی هست که می گوید شرایط آن دهه و کم رنگ شدن نقش زن ها در سینما، یکی از عواملی بود که باعث شد فیلم سازان به سمت سینمای کودک بروند. این تحلیل را قبول دارید؟ این هم می تواند دلیلی باشد برای توجه بیشتر به سینمای کودک، اما صرفا این دلیل نمی تواند سبب اوج گیری این سینما باشد. همان محدودیتی که در فیلم های دیگر برای زن ها وجود داشت، در سینمای کودک هم حاکم بود، منتها به طورکلی سینمای کودک، سختگیری سینمای عام را نداشت. در بین دو جریان نامبرده در سینمای کودک، فکر می کنید آن سال ها کدام موفق تر عمل کردند؟ هر دو به نوع خود موفق بودند. فیلم های شاد و فانتزی مورد استقبال بچه ها و خانواده هایشان قرار گرفت و آن جریان اجتماعی هم توانست عرض اندامی کند در همه جشنواره های مهم جهان. یکی حرف از کودکان می زد و یکی دیگر حرفی برای کودکان داشت و هر کدام به نوبه خود در زمانه ای که ساخته شدند موفق بودند، هم در گیشه و هم در فستیوال ها. درواقع حرفشان شنیده می شد. چطور شد که به مرور این جریان پرقدرت، رو به افول رفت؟ ادامه حیات این سینما در دوره هایی، کار سختی بود. چون این سینما باید همچنان حمایت می شد تا جایگاه خودش را حفظ کند. در سال های دهه ٦٠ پرقدرت آمد و پرقدرت هم حمایت شد و وقتی حمایت قطع شد همه نگران شدند و اغلب دیگر ادامه ندادند. حمایت ها چطور قطع شد؟ از جایی حمایت ها حذف شد که این فکر ایجاد شده بود فیلم هایی که با حمایت فارابی ساخته می شوند، حیات گلخانه ای دارند و تا دولت حمایتش را بردارد دیگر کسی نمی تواند ادامه دهد. کم کم تهیه کننده ها می ترسیدند از اینکه فیلم کودک تولید کنند چون فرصت نمایشش را نداشتند و مشکلاتی از این دست به مرور باعث شد این سینما کم جان شود. انتقادات بسیار زیادی به جشنواره کودک و نوجوان وارد می شود. حتی خبرگزاری ایلنا اخیرا در گزارشی، وضعیت این جشنواره را «فاتحه ای برای قبر خالی» توصیف کرده. نظر شما چیست؟ تا آن وقت که فارابی قدرت داشت، این نوع سینما هم قدرت داشت و می توانست خودش را نشان دهد. از وقتی قدرت را از فارابی گرفتند، این سینما هم دیگر جایگاهی نداشت. باعث و بانی شکل گیری جشنواره کودک و نوجوان هم بنیاد فارابی بود و فارابی آن سال ها جایگاه سینمای کودک را چنان خوب می دید که می توانست برایش جشنواره ای برگزار کند که اتفاقا یک جشنواره بین المللی واقعی و موفق بود و سینماگرانی از سراسر دنیا برایش فیلم می ساختند، داوری اش را قبول می کردند و تقریبا از هر نوع حمایتی هم برخوردار بود. بعد که به مرور سینمای کودک موردحمایت قرار نگرفت، جشنواره کودک و نوجوان هم افول کرد و انگار آن جشنواره روی دست دولت ها ماند و تعطیلش هم نکردند، چون هیچ کدام نمی خواستند گناه تعطیل شدنش را بپذیرند. هر سال، وقتی جشنواره نزدیک می شد، عده ای شروع می کردند به ساختن فیلم و این چنین بود که به مرور این جشنواره تبدیل شد به یک جشنواره حمایتی بی پشتوانه. چون نیازش احساس نمی شد، سینمای کودکی هم دیگر وجود نداشت، تهیه کننده ها هم فیلم نمی ساختند و خودبه خود جشنواره کودک هم ضعیف می شد، چون دیگر جایگاهی نداشت. وقتی جشنواره ضعیف شد، دیگر فیلمی هم برای کودک و نوجوان نداشتیم. دولت های مختلف که بر سرکار آمدند، هدفشان نگه داشتن جشنواره به هر قیمت بود. پس باید هر سال چند فیلم هم می ساختند. پس فیلم ها فقط ساخته می شد که جشنواره خالی نباشد. این نوع برخورد، خودبه خود باعث افول هم جشنواره و هم سینمای کودک و نوجوان شد. فارابی در هشت سال دولت قبل، چند فیلم کودک و نوجوان ساخته که حتی نمایش داده نشده. چون آن قدر فیلم های بدی بوده که آن را حتی به دیگر جشنواره ها هم برای نمایش جشنواره ای نفرستادند. نه کارگردانش غم سینمای کودک داشته و نه تهیه کننده و دیگر عوامل. فقط خواسته اند دورهم فیلمی بسازند که جشنواره خالی نباشد! دورنمای سینمای کودک و نوجوان را چطور می بینید؟ این دورنما بستگی به همین جدایی دارد. باید دید ثمره این جدایی چه می شود تا بتوان راحت تر درباره این دورنما حرف زد. نگرانی ام همیشه این بود که اگر همچنان قرار باشد چند فیلم سفارشی برای جشنواره ساخته شود، باز هم سینمای کودک نجات پیدا نمی کند چون لزوم ساخته شدن فیلم برای کودک، فشارهای دولت است و نه خود کودکان. خود شما هم باز فیلم کودک و نوجوان خواهید ساخت؟ حتما، چرا نسازم؟ در این سال هایی که نساختید، این تصور به وجود آمده بود که حتما این سینما دیگر دغدغه تان نیست... . وقتی در دورانی هیچ کس دغدغه اش نبوده من چرا باید دغدغه اش را داشته باشم؟ سه فیلم آخرم درباره کودکان همه شرایط بدی را سپری کردند. دوتایشان اکران خوب نداشتند و یکی هم چنان به سختی زمین زده شد که دیگر من نتوانم از جایم بلند شوم. تا وقتی شرایط چنین بود و ناامنی حاکم بود معلوم بود من فیلم کودک نخواهم ساخت! اما به محض اینکه اوضاع بهتر شود و احساس امنیت کنم، حتما فیلم کودک می سازم.
چهارشنبه ، ۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ امروز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 6]