واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهی به مجموعه شعر «در کوچه های کرایوا»
شهر به شهر با شعر و شاعری/ از اربیل عراق تا دیوار چین
جواد محقق حدود بیست و هشت سال زمان برای نوشتن این مجموعه گذاشته است و شاید بارز ترین شاخصه آن صبر کردن وی برای تکمیل شدن این مجموعه است. البته همین صبر را می توان بازخورد تجربی همین سفرهای شاعر دانست.
خبرگزاری فارشس- گروه ادبیات انقلاب اسلامی: سفر همیشه با تجربه همراه بوده است . اگر سفر جا به جایی از مکانی به مکان دیگر باشد، اولین برخوردها سمعی و بصری هستند. هر چند قبل از آن ممکن است ما با فکر کردن و تصویر ساختن از مقصد، سفری را در خیال پشت سر گذاشته باشیم . اگر هنرمند باشیم از مهاجرت ها بزرگ و جمعی تاریخی گرفته تا همین نوشته ی " تک سفره " روی بلیط مترو، یادآور نیازی رو به فراموشی است برای خلق اثر. امروزه با اینکه دوربین های مداربسته و خطوط اینترنتی و شبکه های تلوزیونی مدعی بر حضور زنده مخاطب در نقطه نقطه دنیا دارند اما بی شک مشاهده مستقیم و مشارکتی تاثیر بیشتری بر فرآیند خلق اثر در هنرمند خواهد گذاشت. هنرمند آنچه را که پیش از این به واسطه هنرهای دیگر (عکس، فیلم، نقاشی، داستان و ...) به تصویر کشیده بود را با زاویه دید متفاوت یا استنتاج دورنی و شخصی و شاید هم روایتی آمیخته با خیال عرضه می کند. سفر تولدی دیگر است . آشنایی با فرهنگ، جامعه، مذهب و ملیت دیگر انسان ها وسعت دید به هنرمند می دهد و هیزم در اجاق درون هنرمند برای خلق اثرمی ریزد. در طول تاریخ ادبیات ایران، شاعران بسیاری چه با زبان اعتراض و چه برای کشف و شهود، پا به شامات و هند و قونیه وکعبه نهادند و نهایتا لایه ای از حکمت بر شعر خود افزودند. زمان هر چه فرسوده تر شد، مرزها و سیم های خاردارها بیشتر شدند و سفر آرام آرام غریبه ای برای شاعران شد. هزینه های بالای حمل و نقل و اقامت، پایبندی به شغل های شهری و ... ویژگی " سفر کردن " را از جریان سِیر کردن هنرمند و شاعر کاست . حتی به آنجا رسید که شاعران تنها در یک نقطه می نشستند و دیگران و چه بسا هنر دیگران، این واسطه گری تجربه را بر عهده گرفت . این نقد را حتی می توان به بزرگان ادبیات معاصر روا داشت که چرا چون سهراب سپهری سفر را مقدس ندانستند . مجموعه شعر «در کوچه های کرایوا» از جمله آثاری است که شاعرش شعر به شعر، شهر عوض کرده و پا به کشوری دیگر نهاده است. سفرهایی برون مرزی از مرداد سال 1362 تا دی ماه 1390 است . اولین شعر ها در اربیل عراق است. زمانی که شاعر لباس رزم به تن داشته است و تفنگ بر دوش . و آخرین شعر های مجموعه در شهر دوشنبه و حصار قلعه است که گویا سفری کارمندی محسوب بوده است. این مجموعه 109 شعر در 152 صفحه است که از درگاه انتشارات امرود در سال شعری 91 وارد بازار کتاب شد و توانست داستان زندگی شاعر را (در شعر بزرگسال) عاقبت بخیر کند و او را همراه با دوستان دوران جوانی اش (قیصر و سید حسن ) بر سکوی شعر بنشاند. از ویژگی های بارز این مجموعه سفر است. موضوعی که او را در هر بار جا به جایی به نوشتن مشاهدات وا می داشت. جواد محقق از معدود شاعرانی است که در سینه خاطرات و تاریخچه ناگفتنی بسیاری دارد . هر چند یک کتاب برای این همه خاطرات و مشاهدات شوخی محسوب می شود، گویی شاعر معتقد به فرشته وحی است تا کنارش بنشیند و با او این همه خاطره و مشاهده را به شعر بدل کند. ز خاک سوخته بوی سقوط بر می خواست و باد حادثه تاریخ را ورق می زد و آفتاب درخشان عمود می تابید نبرد بود و صفیر گلوله دشمن و سرب داغ که می ریخت از دهان تفنگ و داس مرگ که ایثار را درو می کرد(پادگان حاج عمران مرداد62) همانطور که از چهره شعر بر می آید شاعر در خاک دشمن، زیر باران آتش به سرایش پرداخته است و سقوط را برای دشمن که خاک سوخته است پیشبینی می کند. شعر دوم مجموعه نیز غزلی است با عنوان «بوریای غریبی» که همزمان با شعر اول مجموعه سروده شده است و سرزمین وحی آن ارتفاعات کودو می باشد . شاعر این ارتفاعات را به هیمالیای غریبی تشبیه کرده است و در جریان روایت شعر لحظاتی از جنگ و غریبی سربازان نمایان می کند. سحر نوبت ماست بر خاک غربت نشستن/ به نوبت بچرخد اگر آسیای غریبی شش شعر بعدی مجموعه «در کوچه های کرایوا» در کراچی و اطراف آن رقم می خورد، و هنوز حال و هوای جنگ وجود دارد و دو سالی تا قطع نامه 598 مانده است. پس از آن شعر ها اغلب در استانبول، قونیه ، آنکارا و دمشق است . البته تا سال 76 که غزلی با عنوان «ای صاحب گنبد سبز» در شهر مقدس مدینه خلق شد . از این پس شعرها حال و هوای دیگری دارند و محل آفرینش متفاوت تری همچون پکن،کیوتو، توکیو، لاهور، فرانکفورت، دیوار وجنگل های اطراف چین، فلسطین و ... . جواد محقق مشاهدات خود را در لباس شعر نشانده است. لباسی که نه بلند است و نه کوتاه، نه تنگ است و نه افتاده، بلکه برای هر مزمون، قالبی نزدیک به فضای پیدا کرده است و ما در مجموعه قوالب گوناگون شعری را مرور می کنیم . به عنوان نمونه شعر «هول و هراس و غریبی» که در جنگل های اطراف دیوار چین سروده شده است بیان ترس و مخاطرات آن سفر را دارد : راه از کدام سو و کجا آشیان امن؟ وقتی خطر لباس تن تو هول و هراس و غریبی همراه و همسفرت باشد!؟ یا در نمونه ای دیگر شاعر با شعر «در قلعه های قدیمی» که در شهریور 83 در استان حلب نوشته است بیان می کند که آنچه تا کنون شنیده است کجا ؟ و آنچه در حال دیدن است کجا؟ ای کوچه های گمشده در وادی طلب ای شهر، ای حلب نامت خطور خاطره هایی خطیر بود در خاطرات من بسیار خوانده بودمت اما ندیده...های...! حالا منم که خاک خیابان هات پابوس کفش های مرا سکه می زند! می جویمت هنوز در کوچه های صمیمی در قلعه های قدیمی در پایان گفتنی است که جواد محقق حدود بیست و هشت سال زمان برای نوشتن این مجموعه گذاشته است . و شاید بارز ترین شاخصه آن صبر کردن وی برای تکمیل شدن این مجموعه است. البته که همین صبر را می توان بازخورد تجربی همین سفرهای شاعر دانست . یادداشت مجید سعدآبادی
94/07/08 - 12:49
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]