واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: اوپک و نقش آن در بازار نفت تهران- ایرنا- سازمان کشورهای صادر کننده ی نفت با اتحاد و یکپارچگی سرزمین های نفت خیز و به منظور مبارزه با غول های فعال در این صنعت مهم، شکل گرفت و اینگونه توانست در بازار جهانی دارای نقشی تعیین کننده و تاثیر گذار باشد.
سازمان کشورهای صادر کننده نفت با نام اختصاری اوپک (OPEC)، نهادی بین المللی متشکل از اتحاد چند کشور نفت خیز جهان برای در دست گرفتن بازار نفت و ثبیت نرخ آن است. ونزوئلا نخستین کشوری بود که در 1949 میلادی تشکیل چنین سازمانی را به کشورهای ایران، عراق، کویت و عربستان سعودی پیشنهاد داد و در نهایت در نشستی که برای تبادل نظر درباره ی کاهش قیمت مواد خام تولید شده در بغداد تشکیل شده بود، شکل گیری اوپک در چهاردهم سپتامبر 1960 میلادی برابر بیست و سوم شهریور 1339 هجری خورشیدی به تصویب رسید. هدف از تشکیل اوپک در اساسنامه ی این سازمان، هماهنگی و یکپارچه سازی سیاست های نفتی کشورهای عضو و تعیین بهترین راه برای تامین منافع جمعی یا فردی آنها، طراحی شیوه هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت در بازار بین المللی به منظور از میان بردن نوسانات زیان آور و غیر ضروری محسوب می شود. توجه ویژه به کشورهای تولید کننده ی نفت و ضرورت فراهم کردن درآمد ثابت برای آن کشورها؛ تامین نفت کشورهای مصرف کننده به صورت کارآمد، مقرون به صرفه و همیشگی و بازده مناسب و منصفانه برای آنهایی که در صنعت نفت سرمایه گذاری می کنند، از دیگر هدف های این نهاد است. عوامل موثر در شکل گیری اوپک شامل اقدام شرکت های ترکیبی بزرگ نفتی در کاهش قیمت نفت، حرکت های ملی شدن صنعت نفت در کشورهای در حال توسعه، بحران کانال سوئز، آگاهی کشورهای خاورمیانه و ونزوئلا از وضعیت نفت و نقش آن در اقتصاد این کشورها، دگرگونی قراردادهای امتیاز به عهدنامه های 50-50 و سیاست های تحمیلی نفتی آمریکا و شوروی به کشورهای نفت خیز خاورمیانه و ونزوئلا می شود.اکنون اعضای اوپک را کشورهای آنگولا، اکوادور، الجزایر، امارات متحده عربی، ایران، عراق، عربستان سعودی، قطر، کویت، لیبی، نیجریه و ونزوئلا تشکیل می دهند و تنها کشورهای صادر کننده ی نفت می توانند با پرداخت حق عضویت به این سازمان بپیوندند. این 12 کشور، 2 سوم ذخیره های نفتی شناخته شده ی جهان را در اختیار دارند و بخش زیادی از نفت دنیا را تولید می کنند.مقر بین المللی اوپک در ابتدای تشکیل در ژنو سوئیس بود تا آن که پنج سال بعد در 1965 میلادی به وین پایتخت اتریش انتقال یافت. نماینده ی ایران در این نهاد، نخستین دبیرکل اوپک بود و در یکصد و پنجاه و هفتمین اجلاس وزارتی این سازمان در 2011 میلادی، ایران برای بار دوم، ریاست اوپک را به عهده گرفت.**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه ی سالروز تشکیل اوپک با «محمدعلی خطیبی» نماینده ی پیشین ایران در این سازمان و تحلیل گر بازار نفت به گفت و گو پرداخت. محمدعلی خطیبی بی عدالتی شرکت های بزرگ نفتی جهان نسبت به کشورهای نفت خیز را از دلیل های اصلی تشکیل اوپک برشمرد و گفت: شرکت های بزرگ نفتی از جمله هفت خواهران که از غول های نفتی آن زمان به شمار می آمدند با در اختیار گرفتن صنعت نفت دنیا، عمده ی منافع فروش این ماده ی حیاتی را در اختیار می گرفتند و درآمد ناچیزی را به صاحبان اصلی آن می دادند. این امر سبب شد تا چند کشور برای مبارزه با این بی عدالتی ها با تشکیل سازمانی با عضویت کشورهای نفتی به دریافت حقوق خود اقدام کنند. به همین منظور پنج کشور نفت خیز جلسه ای تشکیل دادند و با رایزنی های صورت گرفته تصمیم به راه اندازی سازمانی گرفتند که با اتحاد کشورهای عضو بتواند از مواضع جمعی با این کنسرسیوم ها و غول های بزرگ نفتی رویارویی کند که در نهایت به تشکیل سازمان کشورهای صادرکننده ی نفت انجامید. وی درباره ی عمکرد اوپک اظهار داشت: کشورهای عضو در سایه ی تشکیل این سازمان پس از دستیابی به حق و حقوق خود، توانستند با تاثیرگذاری در بازار نفت و دریافت تصمیم هایی درباره ی کاهش و افزایش تولید و ثبات قیمت در بازار، روند تحولی و تکاملی داشته باشند و نقش خود را به خوبی ایفا کنند. اما این سازمان از چند سال پیش به دلیل رها کردن مسایل این حوزه و انتظار برای مدیریت بازار به وسیله ی غیراوپک، عملکرد قابل دفاعی ندارد، چرا که در این سال ها با رهبری برخی کشورها راهبرد تازه ای را در نظر گرفته اند و آن این نکته است که با تاکید بر اهمیت سهم بازار و جلوگیری از کاهش تولید، کشورهای غیراوپک تولید خود را پایین می آورند و به این ترتیب قیمت نفت حفظ می شود اما این هدف گذاری یا پیش بینی کشورهای عضو اوپک با موفقیت روبرو نشد و رقیبان تولید خود را پایین نیاوردند. در نهایت این امر سبب شد با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، درآمد اعضای اوپک نیز پایین بیاید و قیمت نفت ثبات نداشته باشد.نماینده ی پیشین ایران در اوپک درباره ی فعالیت کشورمان در این سازمان، گفت: ایران به عنوان کشوری که در سال های پیش رهبری جریان طرفدار قیمت و ثبات در بازار را به عهده داشت و توانسته بود با تبادل نظر با اعضای اوپک و حتی در برخی موارد اعضای غیر اوپک از قیمت نفت دفاع کند، نباید وارد بحث سهم بازار می شد. اکنون انتظار می رود نمایندگان کشور در این نهاد با فعالیت های گسترده ی دیپلماتیک، رایزنی های مشترکی را با کشورهای عضو صورت دهند و آنان را به ثبات بازار نفت و کسب درآمدهای منطقی و بازگشت به روش های پیشین این سازمان دعوت کنند تا تنها سهم بازار برای فعالیت های اوپک در نظر گرفته نشود.وی با اشاره به برگزاری اجلاس سران کشورهای صادرکننده ی گاز در تهران در پاییز سال جاری بیان داشت: این نشست فرصت مناسبی برای رایزنی و تبادل نظر اعضای اوپک است چرا که برخی از اعضای سازمان کشورهای صادر کننده ی نفت در این اجلاس نیز عضویت دارند و ایران می تواند با دعوت دیگر کشورهای مورد نظر، اعضای اوپک را کامل کند و با برپایی نشستی در تهران، چاره ای برای حل مشکلات حوزه ی نفت بیندیشد.محمدعلی خطیبی در پایان درباره ی شیوه ی ارتباط اعضای اوپک گفت: این تشکل در سه سطح با عضوهای خود ارتباط دارد. جلسه ها با حضور وزیران کشورهای عضو، از بالاترین سطح این نشست ها است که 2 بار در سال به صورت منظم برگزار می شوند، البته در برخی موردها نیز جلسه های مورد نظر این سازمان با حضور سران کشورهای عضو شکل می گیرد. در سطح دوم نمایندگان هیات عامل مانند اعضای هیات مدیره، با هدف بسترسازی و اخذ تصمیم هایی درباره ی مسایل اداری، حقوقی، مالی و سیاستگذاری های لازم برای ارایه به وزیران تشکیل جلسه می دهند. سطح سوم نیز مربوط به نمایندگان ملی است که به امور کارشناسی و تخصصی در زمینه ی نفت می پردازند.*منابع:- اوپک(سازمان کشورهای صادرکننده نفت)- سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و دیدگاه های آینده*گروه اطلاع رسانی(مرضیه دهقانی)پژوهشم**9165**2002**9131
23/06/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 16]