تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836257417
نبوغ شگرف صادق آل محمد (ع) / بررسي زواياي مکتب علمي امام جعفر صادق (ع)
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۰ مرداد ۱۳۹۴ (۹:۳۳ق.ظ)
به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع)؛ نبوغ شگرف صادق آل محمد (ع) / بررسي زواياي مکتب علمي امام جعفر صادق (ع) موج- بررسي برخي از زواياي نهضت علمي و جايگاه بي‌نظير امام جعفر صادق (ع) در دنياي اسلام مي تواند بسياري از ابهامات موجود دنياي کنوني را براي ما که از پيروان آن امام همام هستيم روشن کند.
به گزارش خبرگزاري موج، با نگاهي به سخنان و نوشته‌هاي علماي بزرگ مسلمان اعم از شيعه و سني مي‌توان نخست به عظمت شخصيت علمي آن حضرت و دوم به نهضت علمي و فرهنگي بي‌بديلي که امام صادق (ع) راه‌اندازي کرد، پي برد.
دوران امامت امام صادق (ع) را مي‌توان دوران شکوفايي علمي و فرهنگي جامعه اسلامي به‌ويژه جامعه شيعي ناميد. عوامل و زمينه‌هاي موجود در اين دوره شرايط مناسبي را براي ترويج و بسط و گسترش انواع علوم ديني و غيرديني در جامعه مسلمانان پديد آورد که در اين ميان امام صادق (ع) با ايجاد نهضتي علمي توانست حرکت عظيمي را در حيات اجتماعي مسلمانان آغاز و پايه‌ريزي کند. به‌واقع آن حضرت با تأسيس دانشگاهي بزرگ توانست آثار بزرگي را توليد و شاگردان معتبري را تربيت کند به‌نحوي‌که برکات آن از آن زمان تاکنون همواره در دنياي اسلام باقي‌مانده است
شيخ مفيد از علماي بزرگ شيعه درباره نهضت علمي امام صادق (ع) مي‌نويسد: «به‌قدري علوم از آن حضرت نقل‌شده که زبانزد مردم گشته و آوازه آن‌همه جا پخش‌شده است و از هيچ‌يک از افراد خاندان او، به‌اندازه او علم و دانش نقل نشده است.»
در مجالس درس آن حضرت علاوه بر پيشوايان مذاهب فقهي مانند ابوحنيفه و مالک، فلاسفه و طلاب علوم فلسفه از مناطق دوردست حاضر مي‌شدند و حسن بصري، مؤسس مکتب فلسفي بصره و واصل بن عطا مؤسس مذهب معتزله از شاگردان آن حضرت بودند. ابوحنيفه پيشواي مشهور فرقه حنفي که خود در محضر امام صادق (ع) تلمذ کرده درباره آن حضرت مي‌گويد: «من دانشمندتر از جعفربن‌محمد نديده‌ام.»
محمد شهرستاني صاحب کتاب معروف الملل و النحل که از فلاسفه و متکلمين بزرگ اهل سنت است، درباره عظمت و جايگاه علمي امام صادق‌ع مي‌گويد: «وي علمي جوشان و در حکمت ادبي کامل داشت، انساني فوق‌العاده زاهد و باتقوا بود و از شهوات پرهيز داشت و در مدينه بر دوستان خود اسرار علوم را افاضه مي‌کرد و غرق در بحر معرفت و علوم بود.»
ميرعلي هندي از علماي معاصر اهل سنت نيز درباره نقش امام صادق(ع) در نهضت علمي که آن دوره در جامعه اسلامي اتفاق افتاد، مي‌گويد: «انتشار علوم در آن زمان کمک کرد فکرها آزاد شوند و پابندها از فکرها گرفته شد. مناقشات فلسفي و تعقلي در تمام جوامع اسلامي عموميت پيدا کرد و نبايد فراموش کنيم آن‌کسي که اين حرکت فکري را در دنياي اسلام رهبري کرد، نواده علي‌بن‌ابيطالب (ع)، همان‌که به نام امام صادق معروف است، بود. او مردي بود که افق فکرش بسيار باز بود و فوق‌العاده به علوم زمان خودش توجه داشت و در حقيقت اول کسي است که مدارس علوم عقلي را در دنياي اسلام تأسيس کرد.»
بديهي است شرايط موجود در آن عصر، زمينه را براي فعاليت علمي و فرهنگي بيش‌ازپيش اهل‌بيت (ع) فراهم کرده و اوضاع سياسي و اجتماعي آن دوره در اين زمينه بسيار اثرگذار بود.
در اين دوره با ظهور عباسيان و قيام بني‌عباس عليه امويان، شرايط به‌گونه‌اي رقم خورد که بني‌اميه به دليل گرفتاري‌هاي سياسي به وجود آمده فرصت ايجاد فشار و اختناق عليه امامان معصوم(ع) را از دست دادند و با آزادي محدود و کوتاه‌مدتي که به وجود آمد امام صادق(ع) از اين فرصت به بهترين شکل استفاده کرد و نهضتي علمي را بنيان نهاد. از ديگر عواملي که زمينه‌ساز ايجاد اين مکتب بزرگ علمي شد مي‌توان به ظهور مکاتب و فرقه‌هاي مختلف با آرا و انديشه‌هاي گوناگون نظير معتزله، مرجئه، جبريه، غلات، زنادقه، متصوفه و... اشاره کرد و در حقيقت، بازار جنگ عقايد در آن عصر داغ بود. محيط آن روز جامعه اسلامي، يک محيط صد درصد مذهبي بود و مردم تحت انگيزه‌هاي مذهبي بودند. ضمن اين‌که در آن عصر نژادهاي مختلف وارد دنياي اسلام شده بودند که اين‌ها سابقه فکري و علمي داشتند و اهل علم و دانش بودند و به ترويج آن نيز بسيار کمک کردند. علاوه بر اين، تسامح ديني يا همزيستي مسالمت‌آميز مسلمانان با اهل کتاب و پيروان اديان ديگر نيز از مهم‌ترين عوامل رشد و شکوفايي علم و دانش در آن دوره به شمار مي‌رود. در آن زمان اهل کتاب مردمي دانشمند و مطلع بودند و مسلمانان با آنان برخورد علمي داشتند و اين خود، جلسات بحث و بررسي و مناظره را به دنبال داشت.
امام صادق(ع) با استفاده از اين عوامل و زمينه‌ها، دانشگاه بزرگي را تأسيس کرد که در آن رشته‌هاي مختلف علوم عقلي و نقلي آن روز مانند فقه، حديث، تفسير، کلام، نجوم، منطق، رياضيات، طب و... داير بود و شاگردان برجسته‌اي همچون هشام بن حکم، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مفضل بن عمر، جابربن حيان و... در آن مکتب تربيت شدند که تعداد آن‌ها را بالغ‌بر ۴ هزار نفر ذکر کرده‌اند..
در دوره امام صادق(ع) بود که شيعيان اهتمام جدي نسبت به مسائل تعقلي پيدا کردند. نگاه به کتب حديثي شيعه که بخش عمده‌اي از احاديث آن در دوران امام صادق(ع) صادرشده است، نشان مي‌دهد شيعه در اين دوره به مسائل عقلي توجه زيادي داشته، به‌طوري‌که در بيشتر کتب حديثي يکي از مهم‌ترين ابواب، کتاب العقل و الجهل است. امام صادق(ع) با فرصتي که در اين دوره پيدا کرد با تمام تلاش ميراث اجداد خود را حفظ کرد و بر آن گنجينه نيز افزود. علاوه بر اين بحث، در کتب حديث شيعه مبحث توحيد نيز جايگاه خاصي دارد. صدها و بلکه هزارها بحث در باب و صفات خداوند و مسائل مربوط به شؤون الهي و قضا و قدر و جبر و اختيار و مسائل تعقلي در کتب حديث شيعه مطرح است که در کتب ديگر وجود ندارد. اين‌ها سبب شده بگويند اولين کسي که مدارس فلسفي را (مدارس عقلي را) در دنياي اسلام تأسيس کرد، امام جعفر صادق(ع) بود.
امام صادق(ع) هر يک از شاگردان خود را در رشته‌اي که باذوق و قريحه او سازگار بوده، تشويق و تعليم مي‌کرد و درنتيجه هرکدام از آن‌ها در يک يا دو رشته از علوم مانند حديث، تفسير، کلام و...تخصص پيدا مي‌کردند. گاهي امام دانشمنداني را که براي بحث و مناظره مراجعه مي‌کردند، راهنمايي مي‌کرد تا با يکي از شاگردان که در آن رشته تخصص داشت، مناظره کنند.
مجالس درس آن حضرت به ۲ صورت عمومي و خصوصي برگزار مي‌شد و وسعت زيادي داشت، در وسعت مجالس درس امام همين بس که حسن بن علي بن زياد وشاء از شاگردان امام رضاع و از محدثان بزرگ مي‌گويد: در مسجد کوفه ۹۰۰ نفر استاد حديث مشاهده کردم که همگي از جعفر بن محمد(ع) حديث نقل مي‌کردند.
يکي از مجالس درس عمومي امام صادق(ع) مسجد نبوي بوده است. بنا به قرائن تاريخي، در آن زمان محدثان و فقها در مسجد نبوي به تشکيل حلقه‌هاي درسي اقدام کرده و به نقل حديث يا صدور فتوي مي‌پرداخته‌اند. با توجه به اختناق حاکم بر ضد شيعيان، امام صادق (ع) نيز همانند ديگر مشايخ از آزادي براي تشکيل کلاس درس برخوردار نبودند، اما طبق پاره‌اي از شواهد، مسجد نبوي از مراکز اصلي ملاقات‌هاي امام صادق(ع) و پدرش امام باقر (ع) با عامه مردم و به‌ويژه شيعيان بوده است. علاوه بر اين، شواهد متعددي وجود دارد که نشان مي‌دهد حضرت به‌صورت جمعي و فردي در خانه خود پذيراي مراجعان بوده و ضمن ديدار با آن‌ها به پرسش‌ها يا اشکالاتشان پاسخ مي‌داده‌اند.
اصولاً رواياتي که مطلع آن‌ها عبارت «دخلت علي ابي‌عبدالله» است، همگي ورود افراد به محضر حضرت را در خانه آن بزرگوار بيان مي‌کنند. همچنين با مطالعه در سيره حضرت مشاهده مي‌شود که آن بزرگوار از حج و مواقف آن براي تماس با ياران خود و حتي ديدار با مخالفان مذهب استفاده زيادي مي‌کرد، چنان‌که اين مطلب در سيره امامان ديگر نيز مشاهده مي‌شود. فلسفه استفاده آن حضرت از اين ايام، علاوه بر درک فضيلت حج، کم شدن کنترل‌هاي حکومتي بوده است، چنان‌که شيخ مفيد از اجتماع گروهي از زنادقه در مسجدالحرام و برخورد و گفت‌وگوي امام صادق با آنان خبر داده است. امام صادق (ع) علاوه بر مجالس عمومي، جلسات خصوصي و ملاقات‌هايي را به‌طور فردي يا جمعي با شيعيان و خواص ياران خود داشته‌اند. اين‌گونه نشست‌ها اکثراً در خلوت‌ها و زوايا به‌صورت غيررسمي برگزار مي‌شد. با توجه به شواهد، بيشتر ملاقات‌هاي ياران حضرت با آن بزرگوار در ايام حج واقع مي‌شد که نگاهي به کتب حديثي و روايات مرتبط اين حقيقت را بيشتر روشن مي‌کند. آري در همين مجالس درس بود که شاگردان بزرگي تربيت شدند و توانستند در تاريخ اسلام آثار علمي مهمي را بر جاي گذارند. حرکت و نهضت علمي و فرهنگي امام صادق(ع) توانست به شکل عجيبي احياگر سنن و علوم اهل‌بيت (ع) باشد که تا آن زمان به دلايل مختلف بخش عظيمي از آن پنهان مانده بود به‌طوري‌که تحقيقاً مي‌توان گفت ريشه حرکت‌هاي علمي دنياي اسلام اعم از شيعه و سني مربوط به دوره امام صادق (ع) است. علاوه بر حوزه‌هاي ديني و علمي شيعه، حوزه‌هاي سني هم مولود مکتب امام صادق (ع) است، به‌طوري‌که جامع ازهر که هزار سال از تشکيل آن مي‌گذرد، توسط شيعيان فاطمي راه‌اندازي شد و از مکتب امام صادق(ع) انشعاب گرفت.
منابع:
1-الارشاد، شيخ مفيد، صص ۲۷۰ و ۲۷۱
2-سيره پيشوايان در آينه تاريخ، مهدي پيشوايي صص ۹۶ و ۹۷
3- سيري در سيره ائمه اطهار، شهيد مطهري، ص ۱۳۲
4- همان؛ ص ۱۳۵
5-همان؛ ص ۱۴۰
6-تاريخ عمومي حديث، دکتر مجيد معارف، صص ۲۳۴ و ۲۳۶
از: حامد اکبر زاده
ويراستاري، تنظيم و تلخيص از: اعظم رمضاني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[مشاهده در: www.mojnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها