محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826403581
پژوهشي در روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
پژوهشي در روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (3) نويسنده:ابوطالب سلطانيان(1) ميشل به طور شفاهي پذيرفت که ترتيبي بدهد تا کشتيهاي فرانسه به خليج فارس بيايند . بدين گونه او موفق شد نخستين قرار داد رسمي ايران و فرانسه را با وجود کارشکنيهاي مخالفان منعقد کند، هر چند امتيازهايي که به دست آورده بود به پاي امتيازهاي شرکتهاي کهنه کار انگليس و هلند نمي رسيد. ميشل موفق شده بود افزون بر نوعي قضاوت کنسولي، معافيت گمرکي پنج ساله و امکانات ديگري را براي تاجران فرانسوي در اين قرار داد بگنجاند. از لحاظ مذهبي نيز اسقفهاي فرانسوي و ديگر مبلغان، در انجام مراسم مذهبي خود آزاد بودند.البته اين قرار داد، بازرگانان فرانسوي را از لحاظ حقوق گمرکي با رقيبان انگليسي و هلندي که بابت آن چيزي پرداخت نمي کردند، يکسان نمي کرد و تنگناهايي را برحجم تجارت فرانسه تحميل مي کرد (نوائي،1366،ص3-402؛لاکهارت ،1368،ص513 با آنکه شاه سلطان حسين بي درنگ قرار داد 1708م را تأييد کرد، فرانسه همين عمل را با درنگ انجام داد. (2)(قائم مقامي،1348،ص80و69)اين درنگ چند علت داشت: نخست آنکه شرايط بازرگاني در اين قرار داد انگيزه چنداني دربازرگانان مارسي يا رؤساي شرکت هند شرقي فرانسه به وجود نياورده بود. دوم آنکه جنگهاي جانشيني اسپانيا و فرانسه، نيروي دريايي اين کشور را به خود مشغول کرده بو د و در نتيجه روابط دو کشور نه تنها به کندي پيش مي رفت، بلکه پر از خطر بود. سوم آنکه در داخل ايران شرکتهاي انگليسي و هلندي و تاجران ارمني ضمن مخالفت با قرار داد، شاه را براي لغو امتيازها زير فشار قرار داده بودند،. فرانسه تا سال 1711م/1123ق . قرار داد را تصويب نکرد و در پي امضاي قرار داد ياد شده يچ کالايي به ايران نفرستاد (شوشتر والسر،1364،ص95 پس از شنيدن خبر پيروزي فرانسه در جنگهاي اروپا و از سوي ديگر گسترش فعاليتهاي دامنه دار جديد اعراب مسقط در خليج فارس و همکاري نکردن شرکتهاي انگليسي و هلندي، شاه بران شد که براي اجراي قرار داد 1708م . سفيري به فرانسه بفرستد . اين سفير پرماجرا ولي بي کفايت، محمد رضا بيک از رجال درجه سوم منطقه ايروان بود که نامه سلطان حسين را به دربار لوئي چهاردهم برد. در اين نامه بر روابط بازرگاني و رفت و آمد بازرگانان ايراني و فرانسوي ميان دو کشور بر مبناي قرار داد مذکور تأکيد شده بود (هربرت،1348،ص137؛مهدوي،1364،ص137) بيگلربيگي ايروان نيز نامه مشابهي براي صدر اعظم فرانسه فرستاده و خواستار اجراي آن قرار داد شده بود (قائم مقامي،1348،ص5-83 پس از ورود محمد رضا بيک به دربار ورساي (نوائي،1366،ص12-404)رجال فرانسه به برخي مواد قرار داد 1708م. اعتراض کردند و سپس در ادامه مذاکرات خود بر سر مسائل بازرگاني ميان دو کشور، از همان گزارش معروف بيون دوکانسويل، تاجر صلاحيت دار مارسي، که حاوي اطالاعات جامعي درباره مزاياي تجارت با ايران بود استفاده کردند(لاکهارت،1368،ص520)فرانسويان پس از اطلاع از اين مزايا، حاضر بودند هر نوع امتيازي را به ايران بدهند جز کمک نظامي که هدف اصلي سفارت محمد رضا بيک بود. سرانجام، نتيجه مذاکرات آنان امضاي يک قرار داد بازرگاني تکميلي در 13اوت 1715بود که به شرح زير بر مواد قرار داد 1708م . افزوده شد 1فرانسويان يا افرادي که زير پرچم فرانسه با ايران تجرات دارند ، مي توانند آزادانه هر کالايي را به ايرانوارد و يا هر کالايي را بدون پرداخت حقوق گرمکي از ايران صادر کنند 2سفير و عمال فرانسه بايد در دربار ايران بر همه سفيران و عمال ديگر ملتها حق تقدم داشته باشند 3همه فرانسويان بايد از ماليات سرانه معاف باشند 4صدور اسب که به شاه تعلق دارد، بدون هيچ قيد و شرطي از سوي فرانسويان صورت گيرد 5افزون بر امتيازهاي فعلي و قبلي ، فرانسويان بايد از همه امتيازهايي که به ملتهاي ديگر داده شده برخوردار باشند . اهم مواد تکيلي اين قرار داد نيز به شرح زير بوده است 1تاجران ايراني که به مارسي مي روند مشمول همان امتيازها و معافيتهاي ملتهاي ديگر خواهند شد، اما مجاز نيستند اجناس ممنوع الورود را به فرانسه وارد کنند 2کنسولي از طرف ايران در مارسي مقيم خواهد شد تا به دعاوي ايرانيان رسيدگي کند 3چنانچه تاجري ايراني در فرانسه فوت کند، اموال و اسناد وي تحويل کنسول ايران خواهد شد و چنانچه مقورض باشد، بدهي او از ماترکش پرداخت خواهد شد(لاکهارت،1368،ص3-522؛هربرت،1348،ص41-138 قرار داد جديد از لحاظ منافع فرانسه نسبت به قرار داد پيشين مزاياي بيشتري داشت. واردات و صادرات فرانسه از حقوق گمرکي معاف شده بود و از اين لحاظ بازرگاني فرانسه با انگليس و هلند داراي حقوق يکسان شد. افزون بر اين، در عرصه سياسي نيز سفير فرانسه بر همه مأموران ملتهاي ديگر حق تقدم داشت. گر چه ايران نيز از لحاظ تجارت در خاک فرانسه و داشتن کنسول در مارسي امتيازهايي به دست آورد، در قرار داد جديد از اتحاد نظامي عليه اعراب مسقط سخني به ميان نيامد و فقط به قول شفاهي اکتفا شد که آن هم عملي نشد. پس از بازگشت محمد رضا بيک، آنژودگاردان(3)به عنوان نماينده فرانسه در اصفهان و اتين پادري(4) به عنوان کنسول در شيراز منصوب شد پس از قرار دادي که محمد رضا بيک در اوت 1715/شعبان 1127با دربار فرانسه منعقد کرد، پادري، کنسول فرانسه در ايران، از شاه سلطان حسين خواست کالاهايي که از فرانسه وارد ايران مي شوند، از عشور و خروج و راهداري و ديگر ماليا ت ديواني معاف شوند. بر اين اساس شاه خطاب به تمام بيگلربيگيان و حکام سراسر کشور فرماني مبني بر ازادي کامل بازرگانان فرانسوي در ايران، انجام کمکهاي لازم و معافيت از تمام حقوق مرسوم صادر کرد(نوائي 1366،ص409؛ لاکهارت،1368،ص4-522)با وجود همه اين فرامين و امتيازهاي اعطايي به بازرگانان و عمال فرانسوي، در مجموع روابط سياسي،- اقتصادي آن کشور با ايران ضعيف بود و به دلايلي نتوانست همانند ديگر شرکتهاي اروپايي در ايران استحکام يابد. بازرگاني فرانسه در ايران به پيگيري مستمر و جدي تر نياز داشت ولي اغلب دچار وقفه و کندي مي شد نمايندگان و عمال سياسي - اقتصادي فرانسه با هم متحد نبودند و اختلاف سليقه عقيده آنان براي بازرگاني آن کشور بسيار زيانبار بود. براي مثال، اختلاف ميان آنژودوگاردان که پنهاني با اعراب مسقط سروسري داشت و اتين پادري که طرفدار کمک به ايران بر عليه آنان بود، به زيان منافع دو کشور بود. فرانسه به سبب جنگ با اسپانيا که سبب تضعيف نيروي دريايي اين کشور شده بود، ديگر مايل نبود در جنگ دريايي شرکت کند و دشمني اعراب مسقط را بر ضد خود برانگيزد . افزون بر اين، هر کشور به منافع خود مي انديشيد؛ فرانسه به منافع اقتصادي خود در ايران مي انديشيد و ايران در درجه اول خواهان به دست آوردن حمايت نظامي آن کشور عليه اعراب مسقط بود از ديگر عوامل تضعيف کننده موقعيت سياسي - اقتصادي فرانسه در ايران، کارشکنيهاي مستمر شرکتهاي انگليس و هلند، مخالفت تاجران ارمني در ايران و تا حدي مخالفت بازرگانان مارسي بود. اين بازرگانان که با عثماني و کمپاني لوانت در نواحي جنوبي درياي مديترانه روابط تجاري داشتند، گسترش روابط بازرگاني فرانسه را با ايران به زيان خود مي دانستند (لاکهارت،1367،ص3-532 در هنگام محاصره اصفهان ، گاردان خواستار حمايتهاي لازم از سوي محمد افغان شده بود. او نيز اوامري صادر کرد تا کسي مزاحم اموال ايشان نشود؛ اما با اشغال اصفهان ، بنا به نوشته گيلانتز ، فرانسويان نيز هماننند ديگر شرکتها خسارت ديدند و از ايشان مبلغ 60 تومان جرمانه دريافت شد (همو،1344،ص95 گاردان و برادرش فرانسوا، با رکود تجارت در دوران سلطه افاغنه بيکار ماندند و در اين مدت فقط از مبلغان کاتوليک اصفهان حمايت مي کردند. پس از سقوطافاغنه ، اين دو برادر توانستند همان امتيازهاي زمان شاه سلطان حسين را از طهماسب دوم بگيرند و پس از شانزده سال دوري به وطن خويش بازگردند (لاکهارت،1368،ص30-528 نتيجه در طول قرن شانزدهم تا اوايل قرن هفدهم، اگر چه دو کشور شناخت کافي و رابطه جدي با يکديگر نداشتند، حضور کشيشان،جهانگردان و بازرگانان فرانسوي در ايران زمينه هاي مناسب را براي ايجاد روابط ميان دو کشور به وجود آورده بود . در قرن هفدهم روابط دو کشور، با همه نشيب و فرازهاي خود، با جديت بيشتري از سوي دو دولت پيگيري شد در اين دوره دولت فرانسه که با علاقه مندي روابط ايران را پيگيري مي کرد، موفق شد در عرصه فرهنگ و مذهب بر رقباي خود پيشي گيرد، اما در اقتصاد و سياست نتوانست جاي پاي محکمي در منطقه بيابد . با تأسيس شرکت هند شرقي فرانسه در سال 1664م/1075ق ، دور جديدي از فعاليتهاي دو کشور براي ايجاد روابط سياسي -اقتصادي آغاز و اين کوششها به امضاي قراردادهايي منجر شد . هر قدر که از توان و انگيزه فرانسويان براي اجراي آنها افزوده مي شد؛ زيرا اين دولت نياز مبرمي به نيروي دريايي آن کشور براي سرکوبي اعراب مسقط در خليج فارس داشت دولت صفوي مي کوشيد تا با دادن امتياز فراوان، پاي آن کشور را به عرصه سياسي ، اقتصادي و به ويژه نظامي منطقه باز کند . با اين همه، در هر دوره اي علل و موانع متعددي، از ايجاد وتحکيم روابط دو کشور جلوگيري مي کرد دربار صفوي به سود آني خود مي انديشيد و دولت فرانسه نيز در پي به دست آوردن منافع تجاري خود بدون تحمل هزينه بود.دراين ميان، کارشکنيهاي عثمانيها و شرکتهاي اروپايي، مشکلات اروپايي دولت فرانسه، مخالفت بازرگانان مارسي که با ترکيه و نواحي شرقي مديترانه تجارت داشتند و روابط با ايران را به نفع خود نمي ديدند، مخالفت تاجران ارمنه ايراني، ساده انديشي دربار صفوي، دشواريهاي جغرافيايي و مسائل ديگر،همه مانع تحقق اهداف دو کشورمي شد پی نوشت ها : 1..استاديار گروه تاريخ دانشگاه اراک. email:[email protected] 2ـ پس از امضاي قرار داد 1708م شاه سلطان حسين و اعتماد الدوله، هر کدام نامه اي به ميشل دادند تا به دست لوئي چهاردهم برساند و خواستار تأکيد و تسريع در اجراي مواد ان شدند . 3.Ange de Gardanne 4.Etinne Padery کتابنامه 1تاورنيه، ژان باپتيست؛ سفرنامه تاورنيه ؛ برگردان :ابوتراب نوري به تصحيح شيرواني، چ2،تهران،سنايي 1336 2دولاندولن ، ش؛ تاريخ جهاني؛ ج2،برگردان: احمد بهمنش تهران :دانشگاه تهران،1364 3سانسون، مارتين،؛سفرنامه (وضع کشور شاهنشاهي ايران در زمان شاه سليمان صفوي )، برگردان: تقي تفضلي ، تهران: ابن سينا ،1364 4شاردن ، ژان؛ سياحت نامه شاردن؛ج3،برگردان : محمد عباسي ،تهران: اميرکبير 1336 5شوستر والسر، سيبيلا؛ ايران صفوي از ديدگاه سفرنامه هاي اروپاييان؛ برگردان : غلامرضا و رهرام، تهران : امير کبير ،1364 6قائم مقامي ، جهانگير، يکصد و پنجاه سند تاريخي از جلايريان تا پهلوي،؛ تهران:چاپخانه ارتش،1348 7گيلانتز، پطروس دي سرکيس؛ سقوط اصفهان؛ برگردان: محمد مهريار، اصفهان:شهريار1344 8لاکهارت، لارنس؛انقراض سلسله صفويه و ايام استيلاي افاغنه در ايران؛ برگردان : مصطفي قلي عماد؛چ3،تهران: مرورايد،1368 9مهدي عبدالرضا، هوشن؛ تاريخ روابط خارجي ايران ؛چ3، تهران : اميرکبير ،1364 10نوائي، عبدالحسين؛ ايران و جهان( از مغول تا قاجاريه)؛چ2،تهران:هما،1366 11اسناد و مکاتبات سياسي ايران؛تهران:مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي،1363 12هربرت، موريس؛ محمد رضا بيک سفير ايران در دربار لوئي چهاردهم برگردان :عبدالحسين وجداني، تهران: ترجمه و نشر کتاب، 1348 منيع :نشريه پايگاه نور، شماره 24. منبع:نشريه پايگاه نور، شماره 24. /ج
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1631]
-
گوناگون
پربازدیدترینها