تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1806612248
پژوهشي در روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (1)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
پژوهشي در روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (1) نويسنده : ابوطالب سلطانيان (1) چکيده در دوره ي صفويان، فصل جديدي در تاريخ روابط ايران با کشورهاي بزرگ اروپايي از جمله فرانسه گشوده شد .در اين دروه،اوضاع سياسي -اقتصادي خاص پادشاهي صفوي از يک سو و تحولاتي که در غرب پديده آمده بود از سوي ديگر، سبب شد دولتهاي بزرگ غربي مانند فرانسه رويکرد جديدي نسبت به قدرت نوظهورو بزرگ شرقي؛ يعني دولت صفوي داشته باشند.با وجود اين، فرانسويان به دليل اوضاع اروپا و مسائلي ديگر نتوانستند همانند رقباي اسپانيايي، انگليسي و هلندي خود روابط استوار و پايداري با ايران برقرار کنند و حضوري فعال در زمينه ي سياست و اقتصاد ايران داشته باشند، هر چند عر صه ي ديني و فرهنگي از رقيبان خود پيشي گرفته بودند .اين مقاله مي کوشد تا ضمن بازنگري اين روابط به تجزيه و تحليل علل و انگيزه هاي ايران و فرانسه براي ايجاد روابط بپردازدو ميزان کاميابي يا ناکامي و دلائل آن را بررسي کند.بدين منظور روابط دو کشور در اين دوره ، در قالب محورهاي کلي زير بررسي شده است: 1ـ چگونگي ارتباط دو کشور در قرن شانزدهم و اوايل قرن هفدهم 2ـ حضور جهانگردان، کشيشان و بازرگانان خصوصي فرانسه در ايران و نقش آنان در معرفي استعدادهاي دو کشور جهت فراهم نمودن زمينه هاي مناسب ارتباطي 3ـ علل و انگيزه هاي دو کشور در طول قرن هفدهم و به ويژه پس از تأسيس شرکت هند شرقي فرانسه در سال 1075ق/1664م . 4چگونگي روابط دو کشور پس از ظهور اعراب مسقط در خليج فارس تا سقوط اصفهان در سال 1135ق/1722م کليد واژ ه :ايران، فرانسه ، تجارت، نيروي دريايي ، اعراب مسقط ، اصفهان مقدمه فرانسه در ايجاد روابط سياسي -اقتصادي با ايران از پرتغال، انگليس و هلند عقب تر بود .در طول قرن شانزدهم که اين کشورها وارد حوزه ي تجاري اقيانوس هند و خليج فارس شده بودند، فرانسه همچنان به بازارهاي سنتي خود در عثماني و حوزه ي درياي مديرتانه توجه داشت .در اين دوره استعدادهاي دو کشور، به ويژه ايران، چندان براي فرانسه شناخته شده نبود و از سوي ديگر دشمني ايران و عثماني، متحد فرانسه، مانعي بر سر راه گسترش روابط دو کشور محسوب مي شد .با وجود کوششهاي جدي تر دو دولت در قرن هفدهم نيز روابط دو کشور با مشکلاتي فراوان روبه رو بود.همان گونه که نشان داده خواهد شد، بخشي از نشيب و فرازها و شکنندگي موجود در روابط دو کشور به اين دليل بود که استراتژي دولت فرانسه در زمينه ي سياست شرقي منسجم نبودودر بار صفوي نيز از روابط با دولتهاي اروپايي درک درستي نداشت .افزون بر اين، کارشکنيهاي مداوم کمپانيهاي هند شرقي انگليس و هلند، ضعفهاي ديپلماتيک و مسائل ديگر از مهم ترين دلائل ناپايداري روابط دو کشور به شمار مي رفت. روابط ايران و فرانسه از قرن شانزدهم تا اوايل قرن هفدهم در طول قرن شانزدهم که پادشاهان سلسله ي والوا در فرانسه سلطنت مي کردند،روابطي ميان دو کشور به وجود نيامد؛ زيرا اين پادشاهان با سلاطين عثماني متحد بودند و روابط بسيار صميمانه اي با بايعالي داشتند.صفويان که دشمن عثمانيها بودند نمي توانستند با فرانسه روابط دوستانه اي ايجاد کنند، تا اينکه در سال 1589م.سلسله ي والوا منقرض شد و هانري چهارم (1589-1610م)سلسله ي بوربن را تأ سيس کرد(مهدوي، 1364،ص122). در سال 1599م.شاه عباس اول (996-1038ق)نامه اي به سرآنتوني شرلي داد تا براي هانري چهارم ببرد که گويا پاسخ آن داده نشد (لاکهارت،1368،ص483)و چنانکه شوستر والسر نوشت، هانري چهارم نامه ي شاه عباس را برگردانده بود (همو،1364،ص3-92).اين امر نشان مي دهد که فرانسه نسبت به ايران چندان توجهي نداشته و همچنان در پي تقويت روابطش با عثماني و اتحاد با دولتهاي اروپايي بوده است. درسال 1610م.و در آخرين سال سلطنت هانري چهارم بود که کشيشي يسوعي (2)به نام پرژوست (3)به ايران آمد و شمه اي از عظمت و جلال هانري را به عرض شاه عباس اول رسانيد، به گونه اي که شاه به برقراري روابط دوستانه با پادشاه فرانسه علاقه مند شد.شاه عباس از طريق اين کشيش نامه اي براي هانري فرستاد، اما پرژوست وقتي به پاريس رسيد که هانري ترور شده و پايتخت در هرج و مرج فرو رفته بود،؛ از اين رو، کسي به فرستاده ي پادشاه ايران توجه نکرد و معلوم نيست که ان کشيش نامه را به چه کسي تسليم کرده است(مهدوي،1364،ص122). در اوايل قرن هفدهم رفت و امد بسياري از کشيشان و مبلغان مذهبي فرانسوي به ايران آغاز شد .گويي در اين مرحله فرانسويان تصميم داشتند ضمن نفوذ فرهنگي، به منابع اقتصادي و سياسي نيز دست يابند و اين گونه عقب ماندگي شان را نسبت به رقباي ديرين خود جبران کنند.در اين دوره کشيشان، به ويژه کشيشان فرقه کاپوشن (4)را بايد از پيشگامان برقراري روابط ميان دو کشور دانست.وقتي به سياست شرقي فرانسه در اوايل قرن هفدهم توجه مي کنيم با دو شخصيت ممتاز روبه رو مي شويم :نخست کشيشي از فرقه ي کاپوشن به نام پرژوزف دوپاري(5)معروف به عاليجناب خاکستري جامه و شخصيت برجسته ي ديگري به نام ژان باپتيست کلبر(6)كه وارث بسياري از تمايلات پرژوزف بود. پرژوزف در ايجاد رابطه ي مستقيم ميان فرانسه و ايران از کاردينال ريشيليو(7)(1624-1642م)، صدر اعظم هوشمند لويي سيزدهم(1610-1643م)نيز سهم بيشتري داشت.پرژوزف معتقد بود اگر فرانسه بخواهد در شمار دولتهاي بزرگ قرار گيرد، بايد در ماوراي درياها در پي کسب منافع تجاري و نظاير آن باشد؛ از اين رو، هندوستان هدف اصلي است، اما چون آن سرزمين بسيار دور افتاده است، فرانسه بايد جاي پايي در ايران بيابد(لاکهارت،1368،ص484). در پي افکار بلند پرژوزف ، ريشيليو در سال 1626م.لويي دهاي معروف به بارون دوکورمنن(8)را با اهداف سه گانه ؛ يعني اتحاد با ايران، حمايت از عيسويان ايران و برقراري روابط تجاري به عنوان سفير به ايران فرستاد، اما دوکورمنن به دليل اشکال تراشيهاي عثمانيها نتوانست از قسطنطنيه فراتر رود.پس از آن کوششهاي ديگري براي برقراري ارتباط با ايران با اهداف مذهبي و سياسي به عمل آمد که از آن جمله استقرار فرقه ي مذهبي کاپوشن با رنگ و بوي فرانسوي در اصفهان بود.در سال 1627م.يکي ديگر از کشيشان همين فرقه به نام پرپاسيفيک دوپروون (9)با نامه هايي از لويي سيزدهم (1610-1643م)براي شاه عباس اول رهسپار ايران شد(ناورنيه،1336،ص26)دوپروون در سال 1628م.وارد اصفهان شد و همانند سفيران از او استقبال کردند؛ سپس شاه عباس اول او را در قزوين با احترام پذيرفت و اجازه داد تا در اصفهان و بغداد مراکز تبليغي خود را داير کند .او بعدها رئيس مبلغان اصفهان و به عنوان نماينده ي پادشاه فرانسه در ايران شناخته شد (لاکهارت،1368،ص485). کوششهاي پرژزف و ريشيليو در سالهاي 1626-1629م.در سي سال بعد به نتيجه رسيد، دليل اين امر را بايد در اوضاع سياسي اروپا جستجو کرد. در اين دوره جنگهاي داخلي فرانسه ميان هواداران سلطنت و طرفداران پارلمان موسوم به فروند(10)مسائل خارجي را بي اهميت کرده بود.ديگر آنکه جنگ فرانسه با اسپانيا مانع توجه آن کشور به شرق مي شد؛ از اين رو، پس ازآرامشي که بار ديگر از سال 1661م.با غلبه ي لويي چهاردهم بر اوضاع برقرار شد،(دولاندولن،1364،ص84به بعد )اين پادشاه با کمک کلبر، وزير ماليه ي کاردان خود،به موضوع تجارت در آن سوي آبها توجه کرد و در اين مدت همانند گذشته تاجران فرانسوي همراه گروههايي از کشيشان و جهانگردان فعاليت خود را در ايران ادامه دادند. فرانسويان در ايران همچنان که اشاره شد ،گذشته از کوششهاي دو دولت براي برقراري روابط سياسي، اقتصادي، رفت و امد تاجران ، صنعتگران، کشيشان و جهانگردان فرانسوي در ايران ادامه داشت.براي مثال، يکي از نامدارترين راهبان فرقه ي کاپوشن در ايران، پررافائيل دومان،(11)بود که در سال 1664م/1051ق.همراه ژان باپتيست تاورنيه، (12)جهانگرد و تاجر معروف فرانسوي، به اصفهان امد .او در آنجا به فرقه ي کاپوشن پيوست و بعدها به رياست آن منصوب شد (نوائي، 1363،ص27). دومان که رياضيداني ماهر بود، در دربار ايران به گرمي پذيرفته شد و شاه عباس دوم(1052-1077ق)و شاه سليمان(1077-1105ق)به او توجه داشتند.او با فراگيري زبان فارسي، مترجم فرانسوياني بود که به دربار راه مي يافتند.دومان نه تنها به هموطنان خود مانند تاورنيه، شاردو، تونو(13)و ديگران کمک مي کرد تا آثار خود را درباره ي ايران کامل کنند بلکه به ديگر شهروندان اروپايي نيز ياري مي رساند تا از عهده ي امور خود برآيند .دومان خود نويسنده ي توانايي بود.هنگامي که کلبر، وزير دارايي لويي چهاردهم، براي تأسيس شرکت هند شرقي فرانسه اطلاعاتي درباره ي ايران نياز داشت، دومان کتابي با عنوان وضع ايران در سال 1660(14)نگاشت تا اين نياز برطرف شود(لاکهارت، 1368،ص7-485). از ميان فرقه هاي کاتوليک که ديرتر از همه در ايران مستقر شد، فرقه ي يسوعيان بود که فردي فرانسوي به نام پرريگوردي (15)ان را در سال 1653م .در اصفهان بنيان گذاشت.فرانسويان نه تنها نقش تبليغي مهمي در ايران داشتند ، بلکه مي کوشيدند تا مناسبات خود را با ايران بهبود بخشندوبر حجم تجارت مملکت خود بيفزايند.همچنين جهانگردان ومسافران فرانسوي، با حضور پيوسته در ايران و با نوشته ها و آثار خود اطلاعاتي ارزشمند درباره ي ايران آن روزگار در اختيار هموطنانشان قرار دادند.از سوي ديگر، آنان با سفر و اقامت در ايران، ايرانيان را با نام و اعتبار فرانسه آشنا ساختند و از اين راه در ايجاد روابط ميان دو کشور بسيار مؤثر بودند. گر چه در برخي دوره ها ارتباط دو دولت قطع مي شد، تاجران خصوصي همواره براي انجام معامله هاي تجاري به ايران رفت و آمد مي کردند. بازرگاناني که به طور فردي در ايران به تجارت مي پرداختند، هر نوع خطر احتمالي را در سراسر کشور با مسئوليت خود مي پذيرفتند .اين بازرگانان براي ادامه ي داد و ستد در شهرهاي ايران از شاه ، فرمان يا دست خط مي گرفتند تا کالاي خود را از گمرک معاف و از كمك حکام و خانهاي ايالات استفاده کنند.بنابر اظهار برخي منابع، تجارت در داخل ايران و عبور از مرزهاي ان که متضمن گرمکات زيادي بود بدون معافيت، سود چنداني نداشت(شوستر والسر،1364،ص98).افزون بر اين، ممکن بود مأموران گمرک در هر نقطه، قطعه به قطعه کالاها را کنترل کنند و اين امر موجب اتلاف وقت مي شد. از ميان بازرگانان فرانسوي که به طور انفرادي در ايران تجارت مي کردند، بايد از دو تاجر معروف به نامهاي تاورنيه و ژان شاردن نام برد که ضمن گردش و تجارت در ايران ، نوشته هاي با ارزشي نيز درباره ي اوضاع ايران دوره ي صفوي بر جاي گذاشته اند .آنان هم با شاه و درباريان و هم با حکام ايالات ،معامله هاي عمده اي انجام مي دادند و با فروش جواهر و کالاهاي نفيس، سود سرشاري به دست مي آوردند.اين بازرگانان مي کوشيدند کالاهاي خود را شخصاً به شاه ارائه دهند و به فروش رسانند؛ زيرا اين نوع معامله افزون بر سود سرشاري که داشت، سبب ايجاد تسهيلاتي از جانب شاه براي فروشنده مي شد.تاورنيه در مسافرتهاي خود به ايران و هندوستان، افزون بر تجارت جواهر و کالاهاي گوناگون، مقدار زيادي از کرک و پشم کرمان را به فرانسه صادر مي کرد.او دوباره به دربار شاه عباس دوم آمد و هر بار جواهرات زيادي به وي فروخت.شاه نيز با صدور فرماني او را از پرداخت حقوق گمرکي و راهداري معاف کرده بود(16)(تاورنيه، 1336،ص60-259). پی نوشت ها : 1.استاديار گروه تاريخ دانشگاه اراک. email:[email protected] 2.يسوعيان (Jesuit) فرقه اي از مسيحيان اند که به اصل تقوي ، فقر و اطاعت از پاپ معتقدند 3.Pere Just 4.Capucin 5.Pere Joseph de paris 6.Jean Baptist Colbert 7.Cardinal Richilieu 8.Louis des Hayes=Baron de Courmenin 9.Pere Pacifique de Provins 10.Fronde 11.Pere Raphael du Mans 12.Jean Baptiste Tavernier 13.Thevenot 14.Etat de La Perse en 1660. 15.Pere Rigordi 16.فرامين شاه عباس دوم در مورد تاورنيه در صفحه هاي 492-493سفرنامه ي وي آمده است . منبع:نشريه پايگاه نور، شماره 24. ادامه دارد... /ج
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1402]
-
گوناگون
پربازدیدترینها