تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833010309
صندوقچه اسـرار 164 سال تعلیم
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
ساعتی در میان قفسه‌های آرشیو کتاب‌های درسی آموزش و پرورش صندوقچه اسـرار 164 سال تعلیم دستم را که بردم لای برگه‌های پریشان کاهی‌اش، گوشه سمت چپش گرفت به ناخن انگشت اشاره‌ام و پودر شد کف دستم، بیچاره نای ورق خوردن را هم نداشت چه برسد به اینکه بخواهد تاریخ تعلیم و تربیت 164 سال قبل این مملکت را برایم بازگو کند؛ ادبیات پایه هفتم دارالفنون.
صورتم را بردم جلو و بینی ام را چسباندم به صفحه چهل و چهارش، آنجا که بوی عنبر و مشک ختن از دستان میرزا حلب خان دیوانی می چکید و سحر نامادری ظالم را باطل می کرد ولی آه و حسرت! علی نقی زیر پنجه های مردافکن دیو کینه جان به جان آفرین تسلیم کرد و....گوشه سمت راست کتاب به نوک بینی ام چسبید و پودر شد و چرخید و چرخید در هوا و زمین گیر شد.
هوا خشک است و فضا تاریک، قفسه های آهنی بزرگ آرام و بی صدا کنار هم پهلو گرفته اند و سر به تو دارند. انگار نه انگار که گنجینه ای حرف و سخن و تاریخ در دلشان نهفته است. میز گرد چوبی تنها و خسته وسط اتاق نشسته و به صندلی لهستانی که آن طرف تر پشتش را به او کرده، نگاه می کند. گاه گاهی صدای نازک پایی خسته که پله های سازمان پژوهش آموزش و پرورش را بالا و پایین گز می کند یا طناب ضخیم فلزی آسانسوری که هفتم را به همکف می چسباند در فضا می پیچد و پشت پنجره های کم نور اتاق می شکند. کسی اینجا در آرشیو کتاب های درسی کاری ندارد. تکنولوژی معتقد به ایستایی نیست، گذشته را باید در انتهای راهروی تنگ طبقه اول بایگانی کرد و به سرعت رد شد. آن بالاها در طبقه هفتم صحبت از کیف الکترونیکی، کتاب اینترنتی و تبلت آموزشی و لپ تاپ دانش آموزی است. از نقطه صفر مرزی آرشیو شروع می کنم، میله های آهنی گرد سیاه را که می چرخانم، کتابخانه روی ریل می چرخد و قفسه ها را از هم جدا می کند، «ممتاز التواریخ عمومی» میرزا ابوطالب گرکانی نشسته در کنار «جراثقال و حکمت طبیعی» میرزا زکی خان مازندرانی و «مجموعه فیزیک» مسیو اگوست کرشیش اتریشی. صدای دانش آموزان فخیم و مربیان فهیم مدرسه دارالفنون از لابه لای «تشریح بدن الانسان» پولاک و «جبر و مقابله» بهلر فرانسوی و «زبده الابدان» جان.ال.شلیمر فلمنکی می زند بیرون و پخش می شود در اتاق تاریک، صداها درهم برهم است، از صنیع الدوله و احتشام السلطنه که در دوره اول دارلفنون فارغ تحصیل شدند تا میرزا جهانگیرخان روزنامه نگار، شهریار و حسابی که آخرین کلاس های این مدرسه نشسته اند. کتاب های قطور با جزئیات فراوان، هندسه و اشکال جدا از ریاضی و محاسبات، علوم طبیعی و گیاه شناسی جدا از علوم انسانی و اجساد. حجم متون ترجمه شده از فرانسوی، آلمانی و بلژیکی هم آنقدر بالاست که در یکی دو قفسه نگنجیده اند با انبوهی از لغات پرطمطراق و پرکرشمه که در کاغذهای ضخیم کاهی صف کشیده اند با چاپی سنگی و صفحاتی بدون تصویر. «بیچاره دانش آموزان دارالفنون با این حجم از کتاب ها و مطالب نامفهوم ترجمه ای، نگارنده ها اصلا برای بچه ها شعور بصری قائل نبودند، هر چه بوده محتوای نوشتاری بوده و بس! خیلی باید قدرت تخیل و خوانش سریع می داشتند که این کتاب های حجیم و ثقیل را بخوانند.» خانم مسئول آرشیو این را می گوید و عینک نزدیک بین اش را که به بند مشکی آویزان است روی چشمش می گذارد و کتابی را ورق می زند. کتابخانه را روی ریل می چرخانم، 64 سال جلوتر پرت می شوم. کتاب ها وارد قرن 1300 شده اند.
«آریایی ها گروه گروه به کشور ما می آمدند و در آن مسکن می گزیدند. چون زمین حاصلخیز بود و آب و هوای خوبی داشت به کشاورزی نیز مشغول شدند و به این ترتیب خانه هایی از سنگ و گل در کنار کشتزارهای خود ساختند و دهکده هایی به وجود آوردند. مادها آتش را دوست داشتند و همیشه اجاق خود را روشن نگه می داشتند.» کتاب تاریخ سال 1310 زندگی پادشاهان ایرانی را حکایت می کند از کورش و خشایارشاه هخامنشی تا انوشیروان، یزدگرد و قباد ساسانی. ورق ها نازک تر شده و هر چند صفحه ای تصویری بر دل متن نشانده اند. نقاشی های رنگی که تلاش انسان برای زندگی بهتر از جنگل نشینی تا چادرنشینی را بازگو می کند. سبک و سیاق کتاب های این چند قفسه متحول شده، غریب هم نیست، خانی رفته و خانی آمده، قجر رخت بسته و پهلوی به تخت نشسته، از تکنولوژی و صنعت چاپ وارداتی آلمان و فرانسه هم نباید گذشت، تاثیرش آنقدر بین دو قرن چشمگیر هست که نتوان نادیده اش گرفت.
اول هر کتاب بچه ها برای سلامت شاه دعا می کنند. تصاویر جان گرفته اند، کتاب ها پر از دخترکان با موهای کوتاه و بلوزهای قرمز و دامن های سرمه ای و جوراب های سفید است که در دل طبیعت دنبال چگونگی بیرون آمدن کرم از دل خاکند و پسرانی با تیشرت و شلوارک های رنگی که می خواهند قانون جاذبه را با سنگی بزرگ که بر لبه پرتگاه معلقش کرده اند، ثابت کنند. پندهای تمام نشدنی سعدی، سیر و سیاحت ناصرخسرو، علوم شیمیایی ابوریحان بیرونی، طب ابوعلی سینا. کتاب ها لبریزند از قهرمانان ملی - میهنی که الگوی دانش آموزان نیم قرن اول اند. صدای انقلاب از کتابخانه بعدی بلند شده، عباس یمینی شریف؛ اول کتاب فارسی در حلقه زنجیره ای دخترکان روسری به سر و محجبه کُرد و فارس و ترک و بلوچ ایستاده و بلند ترانه می خواند «ما گل های خندانیم، فرزندان ایرانیم، ما سرزمین خود را، مانند جان می دانیم، ما باید دانا باشیم، هشیار و بینا باشیم، از بهر حفظ ایران، باید توانا باشیم، آباد باش ای ایران، آزاد باش ای ایران، از ما فرزندان خود، دلشاد باش ای ایران». آرم شیر و خورشید گوشه راست کتاب جایش را به نماد الله جمهوری اسلامی داده، اما تغییر عمده ای هنوز صورت نگرفته، تغییرات انقلاب هنوز به کتاب های درسی نرسیده و هنوز سارا با مادر به بازار می رود. «کتاب های درسی شما را طوری می نوشتند که بعد از سالیان دراز، بتدریج نسبت به فرهنگ اصیل خود بیگانه شوید. لابد برنامه های استعماری اردوها را فراموش نکرده اید و مطالب کتاب های درسی را به یاد دارید. تلویزیون های رنگی را در کلاس های بی بخاری با پنجره شکسته از یاد نبرده اید. امسال وقت کم بود و نرسیدیم در همه کتاب ها این کار را انجام دهیم ـ منظور ویرایش کتاب است ـ امیدوارم سال دیگر بتوانیم همه کتاب ها را درخور فکر و روح بلند شما بنویسیم.» آغاز هر کتابی به جای شاه این توضیح آمده و قول داده اند در اولین فرصت کتاب های درسی را هم منقلب کنند. گل های پنج پر قرمز درشت از ته مدادهای سبز روی کتاب جوانه زده، اولی ها یک گل دارند و دومی ها دو تا و به ترتیب سال های تحصیلی تعداد گل ها زیاد می شود. صفحات را باز می کنم، حالا بابا آمد، بابا با داس آمد، بابا با نان آمد، حالا بابا اتومبیلش را فروخته و با اسب می آید، احمد با مادرش به مدرسه می رود و هما جای دندان شیری افتاده اش را در آینه نگاه می کند، کوکب خانوم از مهمانان شهری اش با نان، پنیر، کره و تخم مرغ روستایی پذیرایی می کند و حسنک گوشش را سپرده به صدای ماغ الاغ و آواز خروس و نهیب گاو، زاغک بالای درخت فریب روباه مکار را می خورد و کبری با نگاهی مضطرب آخرین تصمیمش را می گیرد؛ سیم بانان درخت مغرور کاج را بعد از قطع ارتباط با تبر تکه تکه کرده اند و ریزعلی با پیرهن پاره پاره قطار را از کوه فروریخته دور می کند؛ فرهاد در هر درس علوم پیوسته از پدرش سوال های مهم می پرسد و کنجکاوی می کند و خانواده آقای هاشمی با یک کوله بار کوچک تمام ایران را از کازرون تا نیشابور می چرخند و می گردند. صفحات را دوباره ورق می زنم؛ انتگرال، حساب دیفرانسیل، فیزیک و شیمی حجیم تر شده و زبان انگلیسی و عربی و هنر باریک تر. قلمی لرزان پاسخ سوال های ریاضی را در هر صفحه کمرنگ و بی رمق نوشته و جابه جا دایره ها و اضلاع متساوی مثلث قائم الزاویه را پاک کرده و دوباره کشیده است، پنج رقم زیر جذری پناه گرفته اند و سوزن پرگاری صفحه کاغذ را سوراخ کرده، صفحات ورق می خورند، «باز باران با ترانه می خورد بر بام خانه توی جنگل های گیلان کودکی 10 ساله بودم» مسئول کتابخانه عینکش را برداشته و دارد جا باز می کند برای اخلاق ناصری، می گوید اینجا اتاق نوستالژی بازهاست، همه را می برد به سال های دور و نزدیک کودکی اما من ذهنم پیش خانواده آقای هاشمی مانده که چطور با حقوق کارمندی اداره پست این همه سفر کردند و تمام نقاط دیدنی ایران را رفتند، دوست دارم کتاب را ببرم به مسئولان گردشگری نشان بدهم و بگویم با این حقوق کارمندی حالا چطور می توان سفر کرد؟ به کلمه و ترکیب های تازه که می رسم و پرسش های آخر درس یاد تمام چرت های موقع روخوانی درس می افتم، آخر صدای معلم هایی که کلاس هایشان از فرط دانش آموز در حال انفجار بود، همیشه زیر و بی حال می نمود و جذابیت نداشت، چقدر استرس می کشیدیم وقتی پرسش های آخر هر درس را می خواست بپرسد. عربی سال سوم رشته علوم انسانی را روبه او باز می کنم و می گویم که نوستالژی ها همیشه زیبا نیستند، باید همه این وزن های سخت و ثقیل را هر دو روز یکبار حفظ می کردیم و پای تخته از حفظ برای معلم تکرار می کردیم یا اسم و تاریخ تولد و کتاب تمام ادیبان و شعرا و فلاسفه ای را که در یک صفحه به زور در کنار هم گنجانده شده بودند برای کنکور از بر می کردیم. کجای این نوستالژی ها قشنگ است وقتی حتی راه حل این مساله ریاضی یادت نمانده و تای کتاب خوشنویسی و هنرت باز نشده. یک غم عجیبی من را می گیرد وقتی می بینم از فیزیک و شیمی چیزی یادم نمانده و حتی یک بار هم در زندگی به کارم نیامده، کتاب ها را تا می کنم و دستم را فرو می کنم در قفسه بعدی. کتاب ها تر و تازه اند، بوی کاغذ و رنگ درهم شده و لابه لای شعرهای جدید مصطفی رحماندوست و ناصر کشاورز می پیچد، دهقان فداکار و پطروس هلندی جایشان را با بهنام محمدی و معلم فداکار ایلامی داده اند و کتا ب ها بخوانیم از بنویسیم جدا شده، بچه ها حالا داستان ها را از بر نمی کنند و به جایش برای تصاویر قصه می سازند. خانواده آقای هاشمی هم از کتاب اجتماعی سال سوم کوچ کرده اند، حالا حتما آقای هاشمی فوت شده یا در خانه سالمندان منتظر دیدن دختر و پسرش لب پنجره خیره شده، از حسنک هم خبری نیست، مسئول کتابخانه با طعنه می گوید گاو و گوسفندهایش را فروخته و بی ام دبلیو خریده در خیابان های تهران ویراژ می دهد. لابد هما هم تا به حال جای دندان های شیری اش را یکی دو باری ارتدونسی کرده و کبری بالاخره تصمیم بزرگش را گرفته و با فرهاد کنجکاو و دانشمند ازدواج کرده، کتاب ها را می بندم، صدای شخصیت ها در صفحات می خشکد، مساله ها هم با نیش و کنایه راهشان را می گیرند و لای صفحات بسته شده لبخندشان محو می شود، سمفونی وزن ها و قصیدها آرام می گیرد و کتاب ها روی قفسه های آهنی دوباره به خواب می روند. آنها تاریخ مشترک میلیون ها دانش آموز این کشورند، مرز مشترک فکری کودکان و نوجوانان چند نسل و چندین دهه. هوا روبه تاریکی است، هیچ صدایی از راهروی باریک منتهی به گنجینه کتاب های درسی نمی آید، قدم هایم روی موزاییک های لق شده سر می خورد، آسانسور خودش را به سرعت به پایین می رساند، دو نفر از مدیران آموزش و پرورش سر در تبلتی دارند و از آخرین متدهای تدریس در حرفه و فن صحبت می کنند. صدای خرناسه کتاب های پیر در انتهای راهرو در فضا می پیچد. فهیمه سادات طباطبایی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)
شنبه 27 تیر 1394 ساعت 18:31
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 75]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها