واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: «نهنگ عنبر» تخدير مخاطب و سوداي فتح گيشه
در «نهنگ عنبر» دنياي كنوني ما بهترين جهان ممكن است فقط تنها مشكل خودشيفتگي و خودخواهي افراد آن است كه آن هم با ديدن «نهنگ عنبر» حل خواهد شد و اين امر اوج ماهيت ايدئولوژيك اين فيلم است.
نویسنده : مسعود قديمي
در «نهنگ عنبر» دنياي كنوني ما بهترين جهان ممكن است فقط تنها مشكل خودشيفتگي و خودخواهي افراد آن است كه آن هم با ديدن «نهنگ عنبر» حل خواهد شد و اين امر اوج ماهيت ايدئولوژيك اين فيلم است.
«نهنگ عنبر» داراي چندين ويژگي است. اول آنكه نگارش فيلمنامه آن بر عهده نويسنده جواني بود (ماني باغباني) كه دو فيلم پيشين آن (مهموني كامي و مادر قلب اتمي) هنوز اجازه نمايش عمومي نيافتند و از اين ميان «نهنگ عنبر» كه كمدي رومانتيكي خام دستانه و مبتذل است، اكران عمومي شد و اين ناشي از نگاه در عين حال مبتذل حاكم بر شرايط و ضوابط اكران فيلم است. جريان اكران فيلم در ايران، سينما را مبدل به پديدهاي كرده كه يا بايد تن به ابتذالي اينچنين دهد يا اصلاً منزوي شود و اين فيالنفسه ويژگي بسيار مهم و در عين حال تعيينكننده است.
دوم آنكه «نهنگ عنبر» برآمده از ماهيت غير ژانري سينماي ايران است و اين يك ويژگي تاريخي است كه نگارنده متن فيلم با آن روبهرو بود. تلاش او براي ايجاد قواعد ژانري جملگي ابتر مانده است و فيلم را تنها مبدل به كنشهاي از هم گسيخته و روايتي نامرتب از يك سرنوشت نموده است. مشخصاً تأثيرپذيري از سينماي ژان پير ژونه در آن مشهود است و فيلم در عين تأثير پذيري از كمديهاي متأخر سينماي جهان نسبتي تاريخي با سينماي ايران برقرار ميكند. در اين نسبت مشخصاً رد پاي آثار شبه ملودرام دهه 60 و 70 ايران و جريان كمدي برآمده از سينماي دفاع مقدس نيز در آن ديده ميشود و «نهنگ عنبر» ملغمهاي از جملگي اين روندهاست.
سوم آنكه منظورمان از ابتذال ساده انگارانه و سطحي نگر «نهنگ عنبر» چيست؟ البته بايد دانست كه ماهيت ايدئولوژيك سينما و ژانر از فيلم يك پديده انتزاعي و ناواقع خواهد ساخت و واقعيت فريبنده نهفته در آن را بنا بر مصالح ايدئولوژيك خود بنا خواهد نهاد. كمدي رومانتيك در اوج بحران اقتصادي امريكا در دهه 30 ميلادي و نزاع ايدئولوژيك آن با قطب بلشويك، ظهور نمود و نوعي خوشبيني، تخدير و تحميق را به مخاطبان خود القا كرد، لذا ماهيت اين ژانر در نسبتي تاريخي و اجتماعي آن قرار دارد.
شخصيت اصلي «نهنگ عنبر» در كانون اين برداشت تحميق آميز از سير تاريخي يك جامعه قرار دارد، هيچ جبر تاريخي و طبقاتي در مسير زندگي او نيست، تنها قرباني يك خودشيفتگي احمقانهاي است كه اجازه ابراز عشق به شخصيت زن داستان را به او نميدهد، تنها نقطه چالش برانگيز فيلم همين نكته است و پيام اخلاقي آن نيز خلاصه در همين ويژگي است. در «نهنگ عنبر» دنياي كنوني ما بهترين جهان ممكن است فقط تنها مشكل خودشيفتگي و خودخواهي افراد آن است كه آن هم با ديدن «نهنگ عنبر» حل خواهد شد و اين امر اوج ماهيت ايدئولوژيك اين فيلم است.
در دوراني كه سينماي ايران با عارضه بيمخاطبي روبهرو شده است شايد توسل به اين ويژگي ماهوي سينما، بتواند آن را نجات دهد، اما بايد دانست كه احياي قواعد ژانري - ايدئولوژيك سينما و پناه جستن به آن يعني ناديده گرفتن جملگي رويكردهاي سلبي و انتقادي به ماهيت اين پديده.
شايد اين احياگري بتواند فروش فيلم را افزايش دهد اما سينمايي نيست كه بتوان توسط آن آگاهيبخشي تاريخي را مورد نظر داشت.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۶:۵۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 201]