تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837577755
واج آرايي و واج زدايي در شعر (2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
واج آرايي و واج زدايي در شعر (2) التزام واج براي القاء و تداعي حالت يا موضوعي خاص در ذهن خواننده و شنونده ؛ به عبارت ديگر منظور شاعر علاوه بر آفرينش موسيقي دروني و ايجاد حالت گوش نوازي ، تداعي موضوعي يا القاي حالتي بر گرفته از فضاي شعري و روح عاطفي کلام در ذهن مخاطب و خواننده به وسيله ي تکرار واج يا واج هايي است که در شعرش به کار گرفته است . در اين نوع واج آرايي شاعر مي تواند التزامي در جايگاه واج يا واج هاي مورد نظر نداشته باشد و يا اينکه عمداً و آگاهانه جايگاه آن را نيز التزام نمايد . هنري ترين و زيباترين شيوه ي واج آرايي همين قسم اخير است ؛ زيرا شاعر علاوه بر آهنگ آفريني ، التزامي نيز در جايگاه واج داشته و در ضمن آن با هنرمندي تمام مطالب يا حالتي را نيز به ذهن خواننده و شنونده القا مي کند که با اوضاع و احوال و فضاي کلي شعر کاملاً تناسب دارد . به نمونه هاي زير از چنين کاربردي از شاعران متقدم و متاخر اشاره مي شود : لبش مي بوسم و در مي کشم مي به آب زندگاني برده ام پي چشمم از آينه داران خط و خالش باد لبم از بوسه ربايان بر و دوشش باد (حافظ ) تکرار صامت « ب » و « م » نوعي موسيقي ايجاد کرده که در القاي مفهوم مورد نظر شاعر تاثير فراوان دارد . « ب » و « م » در بيت اول و « ب » در بيت دوم چندان تکرار مي شود که مرتب لب ها روي هم قرار مي گيرند و درست حالت بوسيدن را تداعي مي کنند . بگذار تا بگريم چون ابر در بهاران کز سنگ ناله خيزد روز وداع ياران ( سعدي ) تکرار مصوت بلند « آ» در مثال فوق که مطلع غزل مشهوري از سعدي است ، حالت گريستن را کاملا تداعي مي کند که با حال و هواي فضاي عاطفي شعر سازگاري تمام دارد . (1) تو کمان کشيده و در کمين که زني به تيرم و من غمين همه ي غم بود از همين که خدا نکرده خطا کني تکرار صامت هاي «ن » و «ک » در اين بيت علاوه بر گوش نواز کردن آن ، فعل امر « نکن » را به ذهن القا مي کند که برخاسته از فضاي عاطفي شعر است ؛ زيرا شاعر ممدوح را از کمين کردن و تيرانداختن به وسيله ي کمان ابرو و تير مژه بر حذر داشته است . نه من ز بي عملي در جهان ملولم و بس ملالت علما هم ز علم بي عمل است ( حافظ ) تکرار صامت « ل » و مصوت بلند « آ » تداعي کننده ي « لا »ي نفي عربي است . شاعر هنرمند با زبان هنري و با استفاده از واج آرايي نفي علم بي عمل را وجهه ي کار خود کرده است . زهر سو زبانه همي بر کشيد کسي خود و اسب سياوش نديد ( فردوسي) در اين بيت سخن سراي بي بديل توس ، حکيم فردوسي با تکرار دو واج « س » و « ش » کاملاً صداي برخاسته از سوختن هيزم ها و بر افروختن شعله هاي آتش را تصوير نموده است . گر فوت شد سحور چه نقصان ؟ صبوح هست از مي کنند روزه گشا طاليان يار ( حافظ ) مصوت «آ» چهار بار در بخش پاياني مصراع دوم آمده است که تأييد و تاکيدي است براي ايجاد تداعي تصوير دهان باز هنگام افطار و تناول غذا . دهاني که تا هنگام افطار بسته بوده است . (2) ز رقيب ديو سيرت به خداي خود پناهيم مگر آن شهاب ثاقب مددي دهد خدا را ( حافظ ) تکرار مصوت «آ» حالت و شکل دهان باز فرياد خواهنده و طالب کمک را تداعي مي کند . (3) حالتي که با جو عاطفي و احساس شعر هم خواني کامل دارد . « من از گفتن مي مانم / اما زبان گنجشکان / زبان زندگي جمله هاي جاري جشن طبيعت است » ( فروغ ) مصوت « ي » و صامت هاي « ج » و « گ » چندان در اين بند از شعر فروغ فرخزاد تکرار شده اند که صداي « جيگ جيگ » گنجشکان را که برخاسته از فضاي کلي بند است ، به ذهن متبادر مي سازند . « نه صدايي جز صداي رازهاي شب / و آب و نرماي نسيم و جيرجيرک ها / پاسداران حريم خفتگان باغ / و صداي حيرت بيدار من ( من مست بودم ، مست ) » (4) ( م . اميد ) تکرار صامت هاي « ص » و « س » ، آرامش و سکوت فضا را به زيبايي تمام تصوير کرده است . «دلم شکسته تر از شيشه هاي شهر شماست شکسته باد کسي کاين چنينمان مي خواست» ( سهيل محمودي) تکرار دو واج « ش » و « ک » در بيت بالا ، کاملاً صداي حاصل از شکستن و شکسته شدن را فرياد مي آورد . « اي تکيه گاه و پناه / زيباترين لحظه هاي / پر عصمت و پر شکوه / تنهايي و خلوت من ! / اي شط شيرين شوکت من » ( اخوان ثالث ) «کشتي شکستگانيم اي باد شرطه بر خيز شايد که باز بينيم ديدار آشنا را» ( حافظ ) در امثال فوق دو واج « ش » و « ر » علاوه بر گوش نوازي شعر و غنا بخشيدن به آهنگ دروني آن ، صداي حاصل از به هم خوردن امواج آب را در ذهن تداعي مي کند . «يکي شادماني بد اندر جهان ميان کهان و ميان مهان» ( فردوسي ) تکرار صامت « ن » و مصوت هاي بلند « آ » و « ي » در بيت بالا صداي ترنم شادي ( ناناناي ) را در ذهن مخاطب و خواننده مجسم مي کند که در فضاي صحنه يعني هنگام تن درست بيرون آمدن سياوش از آتش ( وَرگرم ) طنين انداز بود . ختم بيان از حافظ شيرين کلام که در آن تکرار واج « س » با لطافت تمام دعوت به سکوت و آرامش مي کند . «رشته ي تسبيح اگر بگسست معذورم بدار دستم اندر ساعد ساقي سيمين ساق بود ( حافظ ) ذکر اين نکته ضروري مي نمايد که گاهي تداعي و القاي موضوعي يا تصوير حالتي به ذهن سامع از راه التزام واج نيست بلکه از طريق التزام واژه است . به عنوان مثال در غزل سعدي با مطلع : «اي چشم تو دل فريب و جادو در چشم تو خيره چشم آهو» که در همين مقال ذکر گرديد ، تکرار واژه ي « چشم » در تمامي مصراع ها ، حالت تسليم محض عاشق در مقابل معشوق را به صورت بديع و زيبا در فضاي عاطفي غزل به ذهن القا مي کند ؛ زيرا عاشق مخلص در برابر هر اراده اي معشوق جوابي به غير از « چشم » ندارد که تقديم کند . پي نوشت ها : 1. ر. ک. «زبان طناز، گويشوران طناز، آرايه هاي ناشناس»، محمدرضا سنگري، آموزش زبان و ادب فارسي، س شانزدهم، 1380، ش 59، ص 5. 2. «از شعر و زبان حافظ، بيان برخي ويژگي هاي زباني- دستوري»، سيد جواد مرتضايي، آموزش زبان و ادب فارسي، س شانزدهم، 1381، ش 61، صص، 43-40. 3. همان ، ص 40. 4. به نقل از کتاب «ادوار شعر فارسي» همان، صفحه123. منبع:نشريه پايگاه نور شماره 4 /ن
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 5700]
-
گوناگون
پربازدیدترینها