واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

نقادانه فكركنيد ! نويسنده: وحيد ضيايي ذهن نقاد هر چيزي را به راحتي نميپذيرد و يا رد نميكند، بلكه ابتدا در مورد آن موضوع سؤال و استدلال ميكند، سپس ميپذيرد يا رد ميكند. دانستن تفكر نقادانه به ما كمك ميكند تا هنگام تصميمگيري، مسئله را از جوانب مختلف خوب بررسي كنيم، زيرا تفكر نقادانه بر پايه پرسيدن، كسب اطلاعات و استدلال قرار دارد و از تعصب به دور است.كسي كه فريب ديگران را ميخورد يا به راحتي جذب گروهها و افراد خلاف ميشود، ياد نگرفته است كه سؤال كند و به عاقبت كار فكر كند، براي مثال يك نوجوان داراي تفكر نقاد هنگام دعوت به جايي يا مجلسي ابتدا ميپرسد:كي؟ كجا؟ چه كسي؟ چرا؟ چه مدت؟تفكر نقاد يكي از مهارتهاي زندگي است كه زمينهساز مهارت تصميمگيري و حل مسأله است. به ياد داشته باشيم كه تفكر نقاد، نقد و بررسي همه جوانب، نقاط مثبت و منفي موضوع و مقايسه آنها با يكديگر است، براي اين كه بتوانيم تصميمي درستتر و منطقيتر بگيريم. از آن جهت كه تفكر نقادانه جزء يكي از مهارتهاي زندگي است در اين مقاله به آن ميپردازيم.اگر هركس با تفكر در خود، بتواند به نقد و بررسي و كنكاش مسائل بپردازد، در مييابد كه كليد گشايش هر قفلي و مشكلي نزد خود اوست و بيجهت آن را در نزد ديگران ميجويد.تعريف تفكر نقادانهتفكر نقادانه يك فرآيند شناختي، فعال، هدفمند و سازمان يافته است كه شخص با استفاده از آن به بررسي افكار و عقايد خود و ديگران يا موقعيتهاي خاصي ميپردازد و با ارزيابي و تفسير ماهرانه خود به درك و فهم روشنتر و بهتري دست مييابد. اصول تفكر نقادانهتفكر نقادانه داراي اصولي به شرح زير است:1ـ پرسشگري: پرسيدن سؤالات مناسب از خود و ديگران براي فهميدن دقيقتر مطلب يا مسأله مطرح شده.2ـ اطلاعات: جمعآوري اطلاعات از منابع مختلف درباره مطلب يا مسأله مطرح شده.3ـ ارزيابي: بررسي و ارزيابي اطلاعات جمعآوري شده دربارة مطلب يا مسأله مطرح شده و ارزشگذاري آنها.4ـ نتيجهگيري: در نظر گرفتن و انتخاب بهترين و صحيحترين مفهوم يا راهحل براي مطلب يا مسأله مطرح شده.ويژگيهاي افرادي كه داراي تفكر نقادانه هستند، به شرح زير است:ـ روحيه پرسشگري دارند.ـ خود نقد پذيرند.ـ داوري و قضاوت آنها به دور از تعصب و لجبازي است.ـ هرچيزي را به سادگي و بدون تفكر، نه ميپذيرند و نه رد ميكنند.ـ از منابع مختلف اطلاعات مناسب و دقيقي درباره موضوع مورد نقد به دست ميآورند.ـ نسبت به مسائل ديد وسيع و دقيقي دارند.ـ به جنبههاي مثبت و منفي مسأله توجه دارند و يكسونگر نيستند.ـ قدرت تجزيه و تحليل و استنتاج موضوعات مختلف را دارند.ـ با ذهن باز و متفكرانه نسبت به مسائل اظهارنظر ميكنند.ـ معمولاً قدرت تشخيص درست از نادرست را دارند.ـ گويندهاي متفكر و منطقي و شنوندهاي فعال هستند.ـ در حين اين كه كل موضوع را در نظر ميگيرند، به جزئيات نيز توجه ميكنند.ـ به اين مسأله واقفند كه ممكن است حرف يا راهحل ديگران يا خودشان هميشه درست نباشد.ـ چون به عاقبت كار ميانديشند، معمولاً فريب وعدههاي ديگران را نميخورند.راهكارهاي پرورش تفكر نقادانهبه كار بردن راهكارهاي زير ميتواند به شما كمك كند تا به صورت نقادانه فكر كنيد و تصميم بگيريد.1ـ نسبت به امور و پديدههاي اطرافمان، حساسيت و دقت بيشتري داشته باشيم.2ـ ديدهها، شنيدهها و مطالعه خود را مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم و به سادگي آنها را رد نكنيم. 3ـ دربارة هر موضوعي با سؤالات مناسب و مرتبط اطلاعات بيشتري به دست آوريم.4ـ مسائل، معمولاً راهحلهاي متفاوتي دارند، تحميل راهحل خود يا تحمل راهحل ديگران به عنوان يك راهحل قطعي، منطقي به نظر نميآيد.5ـ درباره مسائل پيش آمده، فكر كنيم و دچار احساسات و هيجانهاي شديد و كاذب نشويم و قضاوت عجولانه، تعصب و خودرأيي درباره موضوعات مورد بحث بپرهيزيم.6ـ قبل از پاسخگويي به مسائل، فكر كرده سپس تصميمگيري و عمل كنيم.7ـ مشوق خوبي براي مسئولانه فكر كردن خود و ديگران به خصوص كودكان باشيم.8 ـ از عقايد و نظرات خود دفاع معقولانه و مقطعي كرده و زود تسليم نشويم.9ـ به ديگران اجازه بحث و اظهارنظر درباره موضوعات مختلف را بدهيم.10ـ جلسات گفتگو درباره مسائل اجتماعي يا روزمره در خانواده و مدرسه ترتيب داده همه را به شركت فعالانه در اين جلسات تشويق كنيم.11ـ براي رشته تفكر نقادانه در كودكان و نـوجـوانان، مـطالعه زنـدگينـامـه افـراد نقاد مفيد و مؤثر است.12ـ فرآيند تفكر كودكان و نوجوانان را بررسي و ارزيابي كنيم و در صورت نياز از راهنمايي آنان دريغ نورزيم.13ـ در جلسات بحث و تبادل افكار از برچسب زدن، دستور دادن، سرزنش، قضاوت و مسخره كردن فكر ديگران پرهيز كنيم.14ـ با برقراري امنيت و آرامش رواني و عاطفي و احترام به عقايد و نظرات كودكان و جوانان، آنان را به شركت در بحث و بيان اظهارنظر ترغيب و تشويق كنيم.15ـ با طرح سؤالات مناسب درباره موضوعات مختلف در خانه و مدرسه از نظرات ديگران جويا شده و آنها را نيز در بحث و گفتگو شركت دهيم. 16ـ با دقت و حوصله به نظرات ديگران در خانه و مدرسه گوش كنيم تا بتوانيم با سؤالات مناسب آنها را براي نتيجهگيري صحيحتر راهنمايي كنيم. 17ـ در صورت عدم مشاركت ديگران در بحث شايد آنها موضوع را درك نكردهاند، بيشتر توضيح دهيم كه بتوانند حضور فعالتري داشته باشند.تمرينهايي براي رشد تفكر نقادانه:تمرين 1در پايان هر جملهاي كه ميخوانيد علامت سؤال بگذاريد و پاسخ دهيد.تمرين 2دو جمله متفاوت مطرح كنيد و از گروه بخواهيد دلايلي را براي حمايت هر دو آنها بنويسند.تمرين 3 دو جمله متفاوت مطرح كنيد و از گروه بخواهيد نكات مثبت و منفي آن را بنويسند، پس از بررسي، با هم مقايسه كنيد.منبع: روزنامه اطلاعات/خ
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]