سبك زندگي - نقدي كه به مشاجره ختم نمي‌شود

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: سبك زندگي - نقدي كه به مشاجره ختم نمي‌شود

سبك زندگي - نقدي كه به مشاجره ختم نمي‌شود

پري سفيديان: تعامل و نحوه ارتباط برقرار كردن در محيط‌هاي اجتماعي و حتي در خانه شايد اين روزها بزرگ‌ترين معضلي باشد كه در زندگي امروز شهري اغلب با آن درگير هستيم. آ‌ن‌قدر كه مدتهاست بسياري به اين جمله در روابط روزانه‌شان رو آورده‌اند كه: چيزي كه ما نامش را ارتباط مي‌گذاريم در حقيقت يك توهم است، كلمات فقط به درد مبادله اطلاعات مي‌خورند، در مواقع نادري هم كه آدم‌ها با هم ارتباط برقرار مي‌كنند كلمه‌ها ديگر زيادي‌اند. اما بايد قبول كرد كه اين شيوه نمي‌تواند در زندگي روزمره پاسخگو باشد، در زندگي اجتماعي اگر بخواهيم كه اطرافيان و محيط قابل تحملي برايمان به وجود بيايد، و در عين حال با آرامش يك روز كاري را در محل كار و چه خانه سپري كنيم بيش از هر چيز نياز به تعامل داريم، در واقع تا اطرافيان ما ندانند كه چه چيزهايي را نمي‌پسنديم و كدام يك از عادت‌هاي رفتاري آنها براي ما آزار‌دهنده است، هيچ تغييري رخ نمي‌دهد و همچنان همه چيز به روال گذشته‌اش ادامه مي‌يابد.

شمشير را از رو نبنديد
اغلب اوقات مشكل ما و اطرافيانمان از همين‌جا آغاز مي‌شود، درست از لحظه‌اي كه مي‌خواهيم به رفتار آنها نقدي وارد كنيم، ماجرا بغرنج‌تر مي‌شود. در واقع انتقاد نقش عمده‌اي را در روابط اجتماعي ما بازي مي‌كند. انتقاد مي‌تواند بهترين روش براي ايجاد آرامش و مطلوب شدن محيط اطراف باشد، اما كليد اصلي در پيروزي و تعامل در اين بين نحوه گفتار است.
به عنوان نمونه همه ما نمونه‌هاي اينچنيني را در زندگي‌مان تجربه كرده‌ايم و دست آخر هم هيچ نتيجه‌اي جز كلافگي و بغرنج‌تر شدن شرايط به بار نياورده است:
زن: چرا تو هميشه توي خانه، مثل ولگردها لباس مي‌پوشي؟
شوهر: مي‌فرماييد چه كار كنم؟ كت و شلوار بپوشم، سركار عليه؟
اگر غرض از انتقاد تغيير شرايط و بهتر شدن روابط است، با چنين گفتاري هرگز به نتيجه مطلوب دست نمي‌يابيم. هر كدام از ما ممكن است به خاطر برخي از رفتارهاي اطرافيانمان ناراحت باشيم، در اين صورت تنها راه براي رسيدن به نتيجه مطلوب لحن و آهنگ كلام است. با اين حال اغلب مردم در گفت‌وگوهاي روزمره شان سه راه را در پيش مي‌گيرند يا آنقدر سكوت مي‌كنند كه دست‌آخر مجبور مي‌شوند براي نجات از آزردگي‌شان آن محيط را ترك كنند و دسته دوم بر اين عقيده‌اند كه براي يك انتقاد موثر بايد از لحني گزنده استفاده كرد و يا دسته سوم پيش از هر چيز خطاب به طرف مقابلشان مي‌گويند: «مي‌دانم كه از اين حرف ناراحت مي‌شوي.» و به اين ترتيب پيش از آغاز هر گفتماني طرف مقابل را در لاك دفاعي فرو مي‌برند. اما گر قرار است كه از انتقاد و بيان آن به نتيجه مطلوبي برسيم، چه دليلي دارد كه متوسل به چنين روش‌هايي شويم. روشن است كه انتقاد‌كننده و انتقادشونده هر دو شريك و قرباني اثرات مخرب چنين روش‌هايي خواهند شد، اما اين حقيقت تلخ بر اغلب روابط ما حكمفرماست و دست‌آخر معناي نقد براي يك كدورت و دعواست.
كليد صلح
اولين روش براي اينكه نقدي سازنده صورت بگيرد و دست‌آخر شرايط را براي هر دو طرف آسان‌تر كند برمي‌گردد به پاسخي كه به يك پرسش كليدي بايد داد: چطور اطلاعاتي را كه مي‌خواهيم به طرف مقابلمان بدهيم، بيان كنيم و در نهايت از اين گفت‌وگو سودي حاصل شود و روابط بهبود پيدا كنند. براي حصول اين شرايط بيش از هر چيز بايد ديد كه انتقاد‌كننده با چه انگيزه‌اي مي‌خواهد انتقاد كند، آيا امكانات لازم براي تغيير و اصلاح رفتار طرف مقابل ما وجود دارد؟، علاوه بر اين بايد روي اين نكته تاكيد شود كه اين نقد و تاثير آن در محيط هر دوسوي ماجرا خواهد بود. در تعيين محتواي خاص يك انتقاد، ابتدا بايد از خود پرسيد: دقيقا از چه رفتاري مي‌خواهيد انتقاد كنيد؟ اگر قبل از اينكه دهان به نقد بگشاييد به پاسخ اين پرسش فكر كنيد، به راحتي متوجه مي‌شوي كه دقيقا كدام رفتارهاست كه سبب آزار شما مي‌شوند. در واقع انگشت گذاشتن روي رفتاري كه مي‌خواهيد آن را نقد كنيد از چند جهت به شما كمك مي‌كند. اول از گسترش انتقاد و از آن شاخه به اين شاخه پريدن در حين گفت‌وگو جلوگيري مي‌كند و از تبديل يك گفت‌وگوي عادي به يك مشاجره جلوگيري مي‌كند. در واقع كلي‌گويي دشمن اصلي نقد سالم است.
پس از در نظر گرفتن اين مرحله، بايد در نظر گرفت كه تا چه حد مي‌توان رفتار مورد انتقاد را تغيير داد، آيا واقعا شرايط براي تغيير آن رفتار مهياست.
حكم صادر نكنيد
تقريبا هر كدام از ما يك بار طعم تلخ شكست را در حين بيان يك انتقاد چشيده‌ايم، حتي شايد بارها رنجش را به عنوان انتقادشونده در خاطر داشته باشيم. انتقادي كه به صورت حكم و بيان يك حقيقت مطرح شود حتما و بي‌هيچ ترديدي طرف مقابل را در موضع دفاعي فرو مي‌برد و او را وادار مي‌كند كه در قالب يك گفت‌وگوي منفي، آن نظر را رد كند. در حالي كه اگر از موضع بالا به سراغ طرف مقابلتان نرويد حتما پاسخي درخور دريافت مي‌كنيد. اگر انتقاد را تنها به عنوان نگرش شخصي خود از يك وضعيت بيان كنيد، ديگران اشتياق بيشتري به شنيدن آن نشان مي‌دهند و حتي ممكن است نسبت به نحوه نگرش شما كنجكاوي به خرج دهند.
با چنين روشي به انتقادشونده فرصت مي‌دهيد تا عقايد و احساسات خودش را با شما مقايسه كند، نتيجه اين روش به احتمال زياد به جاي رد و بدل كردن كلمات بيهوده و حمله و دفاع، گفت‌وگويي با نتيجه مطلوب خواهد شد. در اين بخش از گفت‌وگو هيچ چيز به اندازه تاكيد روي كلمه «من» موثر نخواهد بود، يعني اينكه در تمام طول گفت‌وگو تاكيد كنيد كه اين نظر شخصي شماست، نه اينكه به عنوان نماينده يك گروه وارد بحث شويد زيرا در اين صورت اين شما هستيد كه براي هميشه در اين رابطه به عنوان يك انسان خودخواه معرفي خواهيد شد.
آينه شكستن خطاست
پيش از اينكه طرف مقابلتان را روبه‌روي خود بنشانيد، كمي با خود فكر كنيد! آيا همين انتقاد بر شما وارد نيست؟ اگر چنين شرايطي داشتيد دست نگه داريد زيرا كه در اين صورت شما مضحكه اين گفت‌وگو قرار مي‌گيريد. گاهي وقت‌ها پيش مي‌آيد كه از كسي انتقاد مي‌كنيم و در ميانه اين گفت‌وگو فراموش مي‌كنيم كه چه گفته‌ايم، اين رفتار باعث مي‌شود كه طرف مقابل ما كاملا سردرگم شود و احساس بازيچه شدن به او دست دهد. در ادامه براي اينكه طرف مقابل شما گيج و گمراه نشود بهترين روش اين است كه پس از بيان نقدتان به رفتار او خيلي سريع سراغ توضيح و پيشنهاد سريع و دقيقي برويد. اين شيوه برخورد براي اينكه مراحل انتقاد را يكي پس از ديگري با موفقيت طي كنيد امري ضروري است. زيرا بيش از هر عمل ديگري نشان مي‌دهد نيت شما تنها كمك به طرف مقابلتان و داشتن تعاملي سازنده و صميمانه است. در عين حال اگر هنگام انتقاد حسي از خصومت، اضطراب و يا لحن سرزنش‌آميز داشته باشيد، انتقاد شما ناخودآگاه به همان لحن در خواهد آمد. پوشاندن طرز فكر منفي بسيار دشوار است. معمولا انگيزه را با توجه به شرايطي كه انتقاد را پيش آورده است مي‌توان حدس زد... پس بايد شرايط را سنجيد.
10 نكته كليدي نقد سازنده
1- رفتار مورد انتقاد را مشخص كنيد.
2- انتقاد را تا حد ممكن واضح بيان كنيد.
3- درباره قابل تغيير بودن رفتار مورد انتقاد اطمينان حاصل كنيد.
4- حكم صادر نكنيد و روي اين نكته كه مسئله مورد بحث نظر شخصي شماست تاكيد كنيد.
5- واضح و شمرده بحث كنيد.
6- انتقاد را به سخنراني تبديل نكنيد.
7- خود را در حل معضل طرف مقابلتان شريك نشان دهيد.
8- با كينه‌توزي و انگيزه منفي هرگز پاي ميز گفت‌وگوي نقادانه ننشينيد.
9- همدلي نكته كليدي اين ماجرا خواهد بود.
10- منتظر زمان مناسب باشد، در هر محيطي نمي‌توان نقدي سازنده ارائه كرد.
جمعه 10 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]