محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828777234
فردوسي پيامآور اسلام راستين
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
فردوسي پيامآور اسلام راستين در ميان شاعران ايران زمين حكيم ابوالقاسم فردوسي، جايگاهي خاص دارد. فردوسي در جايجاي شاهنامه يا «نامه باستان» انسان را به خداپرستي دعوت كرده، و آن را نشانه خردمندي و يگانه‌راه سعادت مي‌داند. حكيم توس چون با دانش عميق و ژرف انديشي به مذاهب و فرقه‌ها نظر افكنده، تشيع را آرماني انساني و تنها راه رستگاري مي‌شمارد. او خداپرستي توحيدگرا است و از شرك سخت گريزان:خداوند كيوان و گردان سپهر خداوند ناهيد و رخشنده مهرسخن هيچ بهتر ز توحيد نيستبه ناگفتن و گفتن ايزد يكي استاستاد فضل اللّه رضا در اين باره مي‌نويسد:ايمان و اعتقاد فردوسي به كردگار جهان و نيايش و ستايش او از بخش‌هاي برجسته شاهنامه است و تصور مي‌كنم مناسب باشد رساله‌اي جداگانه در اين باب تنظيم شود. سخنان زيباي فردوسي، مناجات‌هاي سحرگاهي و خطبه‌هاي بسيار بليغ و دعاهاي هيجان انگيز اسلامي را به خاطر مي‌آورد. در ستايش خداوند كه در آغاز شاهنامه آورده شده، فردوسي نكته‌هاي زير را چه نيكو بيان مي‌كند:الف. او است آفريننده كيهان اعظم؛ گسترنده زمان و مكان؛ فروزنده خورشيدها و ستارگان؛ فرازنده فلك‌ها و گرداننده اين گنبد تيز گرد. كيهان اعظم دستگاه آفريننده و متحرك است و هر روز نقش‌هاي تازه و نمودهاي نو مي‌آفريند؛ اين دستگاه عظيم فرسودگي نمي‌پذيرد و مانند آرمي زودگذر نيست؛ زيست ديرپاي او در برابر زيست ما جاويد است.پديد آمد اين گنبد تيزروشگفتي فزاينده نو به نونه گشتِ زمانه بفرسايدشنه اين رنج و تيمار بگزايدشنه از گردش آرام گيرد همينه چون ما تباهي پذيرد هميب . او است خداوند آفريننده جهان و خرد: رُستني‌ها را آفريد، سپس جُنبنده‌ها پديد آمدند و بر رُستني‌ها استوار شدند:وز آن پس چو جنبده آمد پديد همه رُستني زير خويش آوريداين‌ها موجوداتي بودند بدوي كه از دانش و خرد بهره‌اي نداشتند. سرانجام، انسان پديد آمد كه به نيروي سربرافراشت و رُستني‌ها و دد و دام را به فرمان خويش در آورد.سرش راست برشد چو سرو بلندبه گفتار خوب و خرد كار بند 1حكيم توس هر آن چيز را كه فاقد صبغه و رنگ و بوي خدايي است، اهريمني مي‌داند:هر آن چيز كان نز ره ايزدي استهمه راه اهريمن است و بديو يأس و نااميدي از رحمت الهي را سرآغاز بدبختي مي‌شمرد:چو نوميد گردد ز يزدان كسياز او نيكبختي نيابد بسياو ناسپاسي نسبت به خدا را هراس‌انگيز مي‌خواند:به يزدان هر آن كس كه شد ناسپاسبه دلش اندر آيد زهر سو هراسو از انسان مي‌خواهد كه در دشواري‌ها و سختي‌هاي زندگي به خدا پناه برد:به جايي كه تنگ اندر آمد سخُنپناهت به جز پاك يزدان مكناو نيكبختي و سعادت انسان را در خشنودي خدا مي‌بيند:كه تو نيكبختي ز يزدان شناسمدار از تن خويش هرگز سپاسو از انسان مي‌خواهد كه پيوسته به خشنودي خدا بينديشد:ز خشنودي ايزد انديشه كنخردمندي و راستي پيشه كنفردوسي انسان بدكيش را شايسته دوستي نمي‌داند و مي‌گويد:نشايد خور و خواب و با او نشستكه خستو نباشد به يزدان كه هستدلش كور باشد سرش بي‌خردخردمندش از مردمان نشمردفردوسي به‌شدت تحت تأثير آموزش‌هاي پيامبر اسلام، حضرت محمد (ص) و ائمه اطهار (ع) است. او عقيده دارد كه انسان بايد هميشه به عاقبت و فرجام اعمال خويش بينديشد و در مسير زندگي راه «بهي» و «نيكي» را بپيمايد و در اين راه دشوار از «دين» و «دانش» كمك گيرد:چو خوهي كه يابي ز هر بد رهاسراندر نياري به دام بلا،تو را دين و دانش رهاند درستدرِ رستگاري ببايدت جُستاز ديدگاه وي پرستش يزدان، فلسفه حيات آدمي است و او دانشي را ارزشمند مي‌داند كه به پرستش يزدان و سپس به خدمت مردم منتهي شود. از ديدگاه او خردمندي و دانش ابتدا انسان را به يزدان پرستي رهنمون مي‌شود و پس از آن انسان و منش انسان دوستي را پي مي‌گيرد و اين به راستي فرايند يك انديشه عرفاني است:گام اوّل، شناخت يزدان است:ز دانش نخستين به يزدان‌گرايكه او هست و باشد هميشه به جايبدو بگروي كام دل يافتيرسيدي به جايي كه بشتافتيگام دوم، شناخت خدا است كه به پرستش او منتهي مي‌گردد:چو يزدان پرستي، پسنديده‌ايجهان چون سرشك و تو چون ديده‌ايبسي از جهان آفرين ياد كنپرستش برين ياد بنياد كنگام سوم مردم‌خواهي و نوع دوستي است:چو زين بگذري مردم آمد پديدشد اين بند پا را سراسر كليدسرش راست بر شد چو سرو بلندبه گفتار خوب و خرد كار بندفردوسي، خداپرستي را تبليغ مي‌كند كه بر اساس توحيد باشد زيرا كه بسيارند انسان‌هايي كه خود را خداپرست مي‌دانند؛ در حالي كه نوعي از بت‌پرستي را خداپرستي پنداشته‌اند.فردوسي و انديشه‌هاي توحيدي : انديشه توحيدي فردوسي، براساس آموزه‌هاي شيعي است. از ديدگاه تشيع، پروردگار جهانيان خداي توانايي است كه انديشه انساني قادر به درك ذات او نيست؛ همچنان كه علي بن ابي طالب (ع) در اين باره فرموده است:«او است خداي توانايي كه اگر اوهام را هواي آن در سر افتد كه منتهاي قدرتش را دريابد، يا انديشه پاك از وسوسه شيطاني، بخواهد در غيب ملكوتش به او ره جويد، يا دل‌ها شيفته آن گردند كه به چگونگي صفاتش پي ببرند، يا آن‌جا كه عقول از درك صفات او باز مانند، سوداي رسيدن به كنه ذاتش را در سر پرورند، دست رد به سينه آنها زند و باز پسشان گرداند.2امام علي (ع) در بخش ديگري از اين خطبه شگفت به مردم عصر جاهليت اشاره مي‌كند كه بت‌ها را نمادي از خدا مي‌پنداشتند و به ستايش آن ها مي‌پرداختند. آنان براي اين خدا مانند انسان اعضايي چون دست و پا و سر تصور مي‌كردند. امام درباره آنان و انديشه‌هاي شرك آميزشان فرمود:شهادت مي‌دهم هر كه تو را به آفريدگانت تشبيه كند و چنان پندارد كه تو را اعضايي است جدا از يكديگر و مفصل‌هايي به هم پيوسته، پوشيده به پوست و گوشت همچون پيكر آفريده‌هايت، ضميرش به‌حقيقت تو را نشناخته و دلش به مرحله يقين نرسيده؛ زيرا تو را هيچ همتايي نيست... .دروغ مي‌گويند، آنان كه موجودي از موجودات عالم را با تو برابر دانند و تو را به بتانشان همانند سازند و به خيال خود بر تو جامه آفريدگان پوشانند. دروغ مي‌گويند، آنان كه از روي گمان تو را همانند انسان ، داراي اجزا دانند و براي تو پيكري با گونه گون قوا تصور كنند... .همانا تو آن خدايي كه در خردها نگنجي تا براي تو چگونگي و كيفيتي انگارند و در وهم‌ها در نيايي تا محدود و مركبت شمارند.3در مكتب تشيع كه الهام گرفته از انديشه امام علي (علیه السلام) و اهل بيت (علیهم السلام) است، خداوند با چشم سر قابل رؤيت نبوده و از محدوده زمان و مكان و كم و كيف و چند و چون بيرون است. هر كس وي را به اوصاف رايج مخلوقات (اوصاف زايد بر ذات) بستايد، در حقيقت از مسير توحيد دور افتاده و قائل به دوگانگي و تجزيه ذات الهي شده است.در قرن چهارم هجري، يعني در قرني كه حكيم توس در آن مي‌زيست، ميان متفكران شيعه و متكلمان غير شيعي نظير ابن خزيمه (متولد 311 هجري) پيكارهاي سنگين فكري آغاز شده بود و اين مجادلات در قرون بعد به اوج رسيد. علماي شيعه نظير ثقة الاسلام كليني (وفات 329 هـ. ق) و شيخ صدوق (متولد 381 هجري) و شيخ مفيد (متولد 413 هجري) و سيد رضي (متولد 406 هجري) و سيد مرتضي (متولد 436 هجري) و شيخ طوسي (385 ـ 460 هجري) تعاليم امام علي (ع) را در آثار خود، بازگويي و تكرار مي‌كردند. امّا علماي اهل تسنن، خصوصاً حنبليان به راهي ديگر رفتند. به عنوان مثال ابن خزيمه كه آثار و كتاب‌هايش مورد قبول بسياري از اهل تسنن و مخصوصاً حنبلي‌ها است، موجودي از خداوند ترسيم مي‌كند كه «داراي دست و پا و چشم و صورت و انگشت و آرنج است و بر عرش و كرسي مي‌نشيند و مي‌خندد و نفس مي‌كشد.» 4اكنون به سراغ شاهنامه فردوسي مي‌رويم. يك نگاه كوتاه به اشعار فردوسي نشان مي‌دهد كه اشعار توحيدي وي دقيقاً از كلمات مولاي متقيان (علیه السلام) و پيشوايان شيعه الهام گرفته است. فردوسي ستايش جهان آفرين را سرآغاز هر سخن مي‌داند:نخستين سخن چون گشايش كنيمجهان آفرين را ستايش كنيمفردوسي آن‌گاه درباره خداي واحد چنين مي‌سرايد:به نام خداوند جان و خردكزين برتر انديشه برنگذردز نام و نشان و گمان و برتر استنگارنده برشده گوهر استبه بينندگان، آفريننده رانبيني، مرنجان دو بيننده رانيابد برو نيز انديشه راهكه او برتر از نام و از جايگاهيقين دان كه هرگز نيايد پديدبه وهم اندر آن كس كه وهم آفريدسخن هر چه زين گوهران بگذردنيابد بدو راه جان و خردخرد گر سخن برگزيند هميهمان را گزيند كه بيند هميستودن نداند كس او را چو هستميان، بندگي را ببايدت بستخرد را و جان را همي سنجد اويدر انديشه سخته 5 كي گنجد اويبدين آلت راي و جان و زبان ستود آفريننده را كي توانبه هستيش بايد كه خستو 6 شديز گفتار پيكار يكسو شويپرستنده باشي و جوينده راهبه ژرفي به فرمانش كردن نگاهفردوسي در مقدمه داستان رستم و اكوان ديو بر اين نكته تأكيد مي‌كند كه خدا را بايد به يكتايي ـ و آن چنان كه قرآن كريم معرفي مي‌كند ـ شناخت و اين به‌خوبي نشان مي‌دهد كه در دوران وي، جدال متكلمان اهل تسنن و تشيع درباره ذات خداوند شديداً رواج داشته است:تو بر كردگار روان و خردستايش گزين تا چه اندر خوردببين اي خردمند روشن روانكه چون بايد او را ستودن توانتوخستو7 شوآن را كه هست و يكي استروان و خرد را جز اين راه نيستايا فلسفه‌دان بسيار گويمپويم به راهي كه گويي بپويترا هر چه بر چشم سر بگذردنگنجد همي در دلت با خردسخن هيچ بهتر ز توحيد نيستبه ناگفتن و گفتن او يكي استخداوند در شاهنامه، قدرتي مطلق و فراگير دارد و حكيم توس اين نگرش را از قرآن آموخته است: اِنّ اللّهَ عَلي كل شيءِ قَدير؛ «بدرستي كه خداوند بر انجام هر چيز توانا است.»(بقره / 20)فردوسي در اشعار بسيار اين دانايي و توانايي را به زيباترين شكلي نشان داده است:توانا و دانا و پاينده‌ايخداوند خورشيد تابنده‌اينخست آفرين كرد بر كردگارتوانا و دانا و پروردگارتوانا و دانا و دارنده اوستسپهر و زمين را نگارنده اوستجلوه‌هاي زيبا و شگفت انگيز آفرينش، حكيم توس را بر آن مي‌دارد كه بر آفريننده آن همه زيبايي و عظمت آفرين بگويد:نبيذ ز بُن ديده بر تيغ كوه هم از بر شدن مرد گردد ستوهبدان آفرين كان چنان آفريد ريا آشكارا نهان آفريداو زورآوري و قدرت رستم را نيز از قدرت خداوند مي‌داند و مي‌گويد:به رستم نگه كردم امروز من بر آن برز بالاي آن پيلتنستايش گرفتن به يزدان پاك كزويست اميد و زو بيم پاككه پروردگار آن چنان آفريد به آن آفرين كو جهان آفريدآفرين گفتن بر خداوند يادآور اين پيام الهي است كه در سوره مومنون (آيه 14) فرموده است:فَتَباركَ اللُّه اَحسنَ الخالقين؛ « در خور تعظيم است (آفرين باد بر خداوند) كه بهترين آفرينندگان است.»ستايش و آفرين گفتن حكيم توس همچنان ادامه مي‌يابد و همچنان از شگفتي‌هاي زمين و آسمان و جهان سخن مي‌گويد و بر اين امر اصرار مي‌ورزد كه همه ذرّات جهان هستي به وجود خداي يكتا اعتراف مي‌كنند:بر آن آفرين، كافرين آفريدمكان و زمان و زمين آفريدهم آرام از اويست و هم كام از اويهم انجام ازويست و فرجام از اويسپهر و زمين و زمان كرده استكم و بيش گيتي برآورده استز خاشاك ناچيز تا عرش راستسراسر به هستي يزدان گواستجز او را مخوان كردگار جهانشناسنده آشكار و نهانوزو بر روان محمد درودبه يارانش برتر يكي برفزودهمه پاك بودند و پرهيزكارسخن‌هايشان برگذشت از شماركنون بر سخنها فزايش كنيمجهان آفرين را نيايش كنيمپی نوشت:1. فضل الله رضا، نگاهي به شاهنامه، انتشارات انجمن آثار ملي، تهران، 1350، ص 13. 2. نهج البلاغه، خطبه 90، ترجمه عبدالمحمد آيتي، ص 185. 3. همان. ترجمه اين بخش از خطبه از ترجمه آقاي آيتي و دكتر شهيدي اخذ شد. امام علي (علیه السلام) در خطبه اوّل نهج البلاغه مشروحاً توحيد ناب و خالص را بيان كرده است. 4. اين اوصاف را ابن خزيمه به نقل از روايات متعدد كتاب «السنة» متعلق به احمد حنبل آورده است. ابن تيميه (وفات 728 هـ. ق) عالم مشهور حنبلي قرن اين مطالب فوق العاده عجيب را در كتاب‌هاي خويش آورده و آنها را پذيرفته است ابن تيميه رهبر فكري و با بيان امروزي است. انديشه هاي ابن خزيمه آن چنان ضد عقل و خرد انساني است كه فخر رازي با آنكه خود سني و اشعري مسلك است در تفسير مشهور خود ذيل آيه شريفه «ليس كمثله شي» نظرات او را به چالش كشانده است. 5. سخته: سنجيده. 6. خستو: مقر، معترف. منبع: سایت سراج/خ
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 346]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها