واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش خبرنگار علمي ايرنا، بهاء الدين محمدبن حسين عاملي معروف به شيخ بهايي، در 17 ذيحجه سال 953 قمري در بعلبک در منطقه اي که امروزه به نام لبنان شناخته مي شود، چشم به جهان گشود. زادگاه او همواره يکي از مراکز مهم مذهب تشيع بوده و دانشمندان شيعي بسياري از اين ناحيه برخاسته اند. "عزالدین"، پدر شیخ بهايی ناچار شد همراه پسر سیزده ساله اش به ایران بیاید و در شهر قزوین که در آن زمان پایتخت شاه طهماسب صفوی بود سکنی گزید و چون در آن زمان شاه طهماسب صفوی شیعیان را می پذیرفت، مقدم او را گرامی داشت و او را تحت حمایت خود قرار داد . پدر شیخ بهايی که از نویسندگان و محققان و اهل مطالعه بود کتاب" عقد الطهماسبی " را در همان زمان نوشت . این خانواده مدتي در قزوین بودند و هنگامی که شاه عباس پایتختش را به اصفهان منتقل کرد، شیخ بهايی به همراه پدرش به اصفهان رفتند . وي با سعی و مجاهدت بسیار در شبانه روز مدام تعلیم می گرفت . عربی و تفسیر و حدیث را در نزد پدر فرا گرفت و حکمت و کلام و قسمتی از علوم منقول را از ملا عبدالله یزدی صاحب کتاب " حاشیه در منطق " و ریاضی را از مولانا فضل بن محمد قائینی در مشهد مقدس آموخت . وی در جوانی به سیر و سیاحت پرداخت و با مردم شهرهای افغانستان، دمشق، فلسطین و مصر درآمیخت و توشه پربار دانش و معرفت را از خرمن هر قوم و ملیت و قبیله ای برداشت . شیخ بهايی در سال 984 هجری قمری برای حج به مکه سفر کرد و درسال 992 سفر دوم خود را به حجاز آغاز نمود و سپس در سال 1008(ه .ق ) به همراه شاه عباس صفوی با پای پیاده و بدون آنکه سوار بر مرکبی شود عازم مشهد مقدس شد. هوش و ذکاوت و اطلاعات عمیق او مورد توجه دانشمندان و علمای وقت قرار گرفت و در نتیجه روز به روز به شهرتش افزوده شد، به طوری که فقیهی به نام شیخ منشار که شیخ الاسلام وقت بود او را به جانشینی خود انتخاب کرد و دخترش را به عقد شیخ بهايی درآورد و پس از در گذشت شیخ منشار شیخ بهايی به جانشینی او منصوب شد. شیخ بهايي، حکیمي عارف، فقیه، ادیب، ریاضیدان و مهندسی برجسته بود و چون از قدرت سخنوری بهره کافی داشت در محافل و مجالس ادبی و سیاسی و علمی طرفداران زیادی را کسب کرد تا آنجا که با توجه به معلومات و محبوبیتش به مقام وزارت منصوب شد . اين دانشمند برجسته علاوه بر معماري در فلسفه، منطق، هيات و رياضيات نيز تبحر داشت و در حدود 95 کتاب رساله در سياست، حديث ، اخلاق، نجوم، عرفان فقه، مهندسي، هنر و فيزيک از او به جاي مانده است. شهرت شيخ بهايي بيش از همه درخصوص آثار او در حوزه معماري است چرا که بسياري از بناهاي مشهور و ماندني دوره صفويه نتيجه طراحي و تدبير اين هنرمند ايراني است. معماري مسجد امام اصفهان، مهندسي حصار نجف، شاخص براي تعيين اوقات شبانه روز از روي سايه آفتاب در غرب مسجد امام، تقسيم عادلانه آب زاينده رود به محلات اصفهان، طرح قنات زرين کمر در نجف آباد، منارجنبان از جمله کارهاي شيخ است. همچنين بسياري از بناهاي کم نظير اصفهان که معماران در ساخت و ساز آن از همفکري شيخ بهايي بهره مند شده اند، نيز از ديگر کارهاي مهندسي آن شيخ اجل است. از جمله کتيبه هاي مساجد اصفهان ، پل الله وردي خان (سي وسه پل)، پل خواجو، چهارباغ، ميدان نقش جهان و مسجد شيخ لطف الله از جمله اين موارد است. اما آنچه که بيش از همه نام شيخ بهايي را در هنر معماري ماندگار کرده است ، طراحي و ساخت گلخن گرمابه اي در اصفهان مشهور به حمام شيخ بهايي است که به روايتي آب اين حمام سالها با شعله يک شمع گرم نگه داشته مي شد و گفته مي شود سوخت اين شمع از پساب حمام تامين مي شد. طراحي و نحوه گرم شدن اين حمام که مهندسان از جمله شاهکارهاي معماري ايران و جهان دانسته اند، تا سالها جزو رازهاي ناشناخته معماران قرار داشت. در تحقيقات بدست آمده اين حمام با سيستم "دم و گاز" يعني از گاز متان فاضلاب مسجد جامع و چکيدن روغن عصارخانه شيخ بهايي که در مجاورت حمام قرار دارد، روشن ميشده است. "عصارخانه" محلي براي تهيه روغن از دانههاي روغن بوده است. اين حمام با استفاده از اين سيستم پيچيده مهندسي به مدت طولاني تنها با يک شمع روشن ميشده است. نحوه نگهداري و مرمت اين بناي شگفت انگيز مدتها مورد بحث و مناقشه طرفداران ميراث فرهنگي قرار داشت.در حال حاضر نيز اين مکان تاريخي در وضعيت نامناسبي بسر مي برد که نيازمند توجه بيشتر از سوي مسوولان امر است. تمام اين نمونه ها باعث شده است که لقب "معمار اصفهان" برازنده اين دانشمند ايراني باشد. شيخ بهايي سال هاي دراز به تدريس اشتغال داشت. انديشه وران بسياري در دامان درس او تربيت يافتند که به نوبه خود از بزرگترين مفاخر علم و ادب ايران بوده اند، مانند فيلسوف و حکيم الهي "ملاصدراي شيرازي" و "ملاحسن حنيفي کاشاني" و عده اي ديگر که در فلسفه و حکمت الهي و فقه و اصول و رياضي و نجوم سرآمد بوده و ستارگان درخشاني در آسمان علم و ادب ايران شدند. از کتب و آثار بزرگ علمی و ادبی شیخ بهایی علاوه بر غزلیات و رباعیات دو مثنوی است بوده که یکی به نام مثنوی "نان و حلوا" و دیگری "شیر و شکر" است . آثار علمی او عبارتند از "جامع عباسی، کشکول، بحرالحساب و مفتاح الفلاح والاربعین و شرع القلاف، اسرارالبلاغه والوجیزه". سایر تالیفات شیخ بهایی که بالغ بر هشتاد و هشت کتاب و رساله می شود همواره کتب مورد نیاز طالبان علم و ادب بوده است. شيخ بهايي دوازدهم شوال 1031 قمري به ديار باقي شتافت. در تاريخ آمده است بيش از 50 هزار نفر از مردم اصفهان در تشييع جنازه او شرکت داشتند. به گونه اي که گويي اصفهان پايتخت صفويه غرق در ماتم بود. بنا بر وصيت او پيکر اين دانشمند بزرگ در مشهد مقدس و در صحن حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شده است. علمي**9023**1544
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 331]