تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837096792
اسلام و الگوي مصرف
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: اسلام و الگوي مصرف
درآمدي بر كم و كيف مصرف در عرصه هاي گوناگون بر اساس فقه و اخلاق اسلامي چيستي مصرف مصرف كه واژه اي عربي و از آن در زبان فارسي , به هزينه و تعبير consume و consumption در زبان انگليسي به مي شود , مصدر ميمي و اسم زمان و مكان است . از اين رو بايد آن را به معناي خرج كردن و زمان ومكان خرج نمودن دانست , ولي عرب زبانان براي رساندن اين مقصود , بيشتر از تعبير « استهلاك » استفاده مي كنند. و در اصطلاح اقتصادي , مصرف عبارت است از ارزش پولي كالاها و خدماتي كه توسط افراد خريداري وتهيه مي شود8. البته مقصود ما از مصرف در اين تحقيق , معنايي عام تر وشامل تخصيص بودجه و هزينه كردن امكانات و درآمدهاي عمومي از سوي دولت نيز مي شود. برخي ديگر براي تبيين مقوله مصرف گفته اند : ثروت , منبع درآمد است و درآمد خالص (در آمد منهاي استهلاك ) به دو منظور استفاده مي شود. بخشي از آن , به انباشتن ثروت و پس انداز اختصاص مي يابد و بخش ديگر , صرف تحصيل لذت مي شود. آن قسمت از درآمد كه صرف به دست آوردن لذت مي گردد , مصرف ناميده مي شود1. بر اين اساس پس انداز , مبلغي از درآمد است كه به مصرف نمي رسد و مصرف به علاوه پس انداز , مساوي درآمد خواهد بود2. به هر حال در دانش اقتصاد , مصرف , شامل دو گروه عمده خوراكي ها و غير خوراكي ها است . خوراكي ها , شامل آشاميدني ها , دخانيات , انواع نان , برنج , گوشت , لبنيات , روغن , ميوه و سبزي و غير خوراكي ها , شامل گروه هاي پوشاك و كفش , مسكن , اثاثيه منزل , بهداشت و درمان , حمل و نقل و ارتباطات , تفريحات و سرگرمي ها , خدمات فرهنگي و كالاها و خدمات متفرقه است 3. گفتني است از نگاه اقتصاد دانان , مهم ترين عامل تعيين كننده مصرف , در آمد است . اهميت اين امر , به حدي است كه از نگاه آنان , مصرف تابع در آمد است , به گونه اي كه هر چه درآمد بيشتر باشد , مصرف بيشتر خواهد بود و برعكس 12. عوامل تعيين كننده ديگر عبارتند از : داراييها , ماليات , قابل دسترس بودن و هزينه تحصيل اعتبار , انتظارات از آينده در مورد قيمت ها و در آمد4. از نظر ما , بايد اعتقادات و باورهاي ديني و به طور كلي سطح فكري و فرهنگي آحاد جامعه را نيز از عوامل تعيين كننده مصرف دانست و اين مهم با توضيحات بعدي روشن تر خواهد بود. همراه با مردم (گندم خانه مرا) روز به روز خريداري كن ! و افزود : قوت خانه مرا , نيمي از جو و نيمي از گندم قرار بده , خداوند مي داند كه من ميتوانم نان خانه خود را از گندم تامين كنم ولي دوست دارم خداوند مرا در حالي ببيند كه در معيشت خود , حسن تقدير دارمضرورت تدبير در امر مصرف مصرف , از نگاه اقتصادي , داراي اهميت به سزايي است تا جايي كه اقتصاد دانان , ابراز داشته اند مصرف , در عين اين كه هدف نهايي از توليد و توزيع است , از عوامل موثر در آن نيز ميباشد. بر همين اساس , آنان از اصلي به عنوان : حاكميت مصرف كننده » سخن گفته اند , يعني « اين مصرف كننده است كه به توليدات و چگونگي تخصيص منابع توليد و توزيع شكل مي دهد. » براي مثال , در يك جامعه مبتلا به جنگ , وقتي همه اولويت ها به امر جنگ و دفاع داده شود , توليدات و توزيع ثروت ها نيز در مسير جنگ قرار مي گيرد. بنابراين , مصرف , تنها تابعي از توليد و توزيع نيست , بلكه از سوي ديگر , توليد و توزيع هم تابع مصرف است . به ديگر سخن , ميان مصرف و توليد و توزيع , هم رابطه علي و معلولي وجود دارد و هم اين كه مصرف , ابزار مهمي در توجيه چگونگي توليد است 5. افزون بر اين , چنان كه اشاره گرديد , كم و كيف مصرف و مسائل جانبي آن , پيوندي وثيق با فرهنگ , آداب و رسوم و باورهاي آحاد جامعه دارد و به طور كلي نمي توان از تاثير فراوان اين امر در نيك بختي يا شور بختي آحاد جامعه چشم پوشيد. اهميت فراوان اين امر , سبب شده است پيشوايان بزرگ دين , با سخن و سيره خود , بر تدبير در مصرف و تقدير معيشت تاكيد ورزند , شيخ طوسي , به سند خود از شخصي به نام حسين نقل مي كند : سمعت رجلا يقول لابي عبدالله (ع ) بلغني ان الاقتصاد و التدبير في المعيشه نصف الكسب , فقال ابوعبدالله (ع ) لا , بل هوالكسب كله ومن الدين التدبير في المعيشه 6. شنيدم شخصي به امام صادق (ع ) عرض ميكرد : به ما گفته اند : اقتصاد و تدبير در معيشت , نيمي از كسب است . حضرت فرمود : نه بلكه اين كار , همه كسب است و از جمله دين (و دين داري ) تدبير در معيشت است . و در حديثي كه آن را شيخ كليني به سند خود از امام باقر(ع ) نقل مي كند آمده است : الكمال كل الكمال التفقه في الدين و الصبر علي انائبه و تقدير المعيشه 7. همه كمال (انساني ) در سه چيز است : خوب فهميدن دين , صبر نمودن بر مصيبت و تقدير معيشت . و بنابر نقل ديگري از مرحوم كليني , شخصي به نام معتب مي گويد : در يكي از سال ها كه قيمت ها در شهر مدينه رو به افزايش نهاده بود , امام صادق (ع ) به من فرمود : موجودي گندم ما چقدر است عرض كردم : به قدري است كه براي چند ماه كفايت كند. حضرت فرمود : آن را بيرون برده بفروش ! عرض كردم در مدينه گندم يافت نمي شود! فرمود : آن را بفروش ! چون آن را فروختم , حضرت فرمود : همراه با مردم (گندم خانه مرا) روز به روز خريداري كن ! و افزود : قوت خانه مرا , نيمي از جو و نيمي از گندم قرار بده , خداوند مي داند كه من ميتوانم نان خانه خود را از گندم تامين كنم ولي دوست دارم خداوند مرا در حالي ببيند كه در معيشت خود , حسن تقدير دارم 8. از امام صادق (ع ) پرسيدم : حقيقت عبوديت چيست فرمود : سه چيز : (يكي اين كه ) بنده , در آن چه خدا به او عطا كرده است , مالكيتي براي خود نبيند , زيرا براي بندگان , مالكيتي نيست , ايشان مال خود را مال خدا مي دانند و آن را جايي قرار مي دهند كه خداوند بدان فرمان داده است و عبد , براي خود , هيچ گونه تدبيري نمي كند و تمام اشتغال او در مسيري قرار دارد كه خداوند وي را امر يا نهي كرده است . پس هرگاه بنده , در آن چه خداوند به او ارزاني داشته , مالكيتي براي خود نبيند , انفاق نموده در موردي كه خداوند دستور داده است , برايش آسان مي شود و هرگاه او تدبير خود را به خداوند واگذارد , سختي هاي دنيا بر او آسان مي گردددر ميان روايات , به سخني از امام صادق (ع ) بر مي خوريم كه ممكن است مضمون آن در نگاه بدوي , عدم ضرورت تدبير در امر مصرف و معيشت و شايد مطلوب بودن ترك آن باشد. بر حسب اين روايت كه آن را صاحب بحار از عنوان بصري نقل كرده است , وي مي گويد : قلت يا اباعبدالله ! ما حقيقه العبوديه قال : ثلاثه اشيا , ان لايري العبد لنفسه فيما خوله الله ملكا لان العبيد لايكون لهم ملك يرون المال مال الله يضعونه حيث امر هم الله به ولا يدبر العبد لنفسه تدبيرا و جمله اشتغاله فيما امره تعالي و نهاه عنه فاذا لم يرالعبد لنفسه فيما خوله الله تعالي ملكاهان عليه الانفاق فيما امره الله تعالي آن ينفق فيه و اذا فوض العبد تدبير نفسه علي مدبره هان عليه مصائب الدنيا9 از امام صادق (ع ) پرسيدم : حقيقت عبوديت چيست فرمود : سه چيز : (يكي اين كه ) بنده , در آن چه خدا به او عطا كرده است , مالكيتي براي خود نبيند , زيرا براي بندگان , مالكيتي نيست , ايشان مال خود را مال خدا مي دانند و آن را جايي قرار مي دهند كه خداوند بدان فرمان داده است و عبد , براي خود , هيچ گونه تدبيري نمي كند و تمام اشتغال او در مسيري قرار دارد كه خداوند وي را امر يا نهي كرده است . پس هرگاه بنده , در آن چه خداوند به او ارزاني داشته , مالكيتي براي خود نبيند , انفاق نموده در موردي كه خداوند دستور داده است , برايش آسان مي شود و هرگاه او تدبير خود را به خداوند واگذارد , سختي هاي دنيا بر او آسان مي گردد... ولي بايد اذعان داشت اين گفتار , هيچ گونه منافاتي با ديگر آموزه هاي ديني در باب ضرورت تدبير در امر مصرف و معيشت ندارد , زيرا در اين حديث , حضرت , در مقام رد تدبير عوامانه كساني است كه فارغ از مشيت و تقدير الهي و صرفا براساس توهمات و تخيلات خود , خط مشي انتخاب مي كنند و در جمع آوري و هزينه نمودن مال و ثروت براي خود استقلال قائل اند و براي تدبير الهي , حسابي باز نمي كنند. به ديگر سخن , حضرت با اين گفتار , « توحيد در تدبير » را آموزش مي دهد , آموزه اي كه با تدبير بندگان در چهار چوب تدبير الهي هيچ منافاتي ندارد , همان طور كه اعتقاد به « توحيد افعالي » (كه از اعتقادات مسلم است ) هيچ گونه تضادي با افعال اختياري بشر ندارد , تضاد وقتي پيش مي آيد كه بشر را در تدبير و فعل خود , مستقل و كار او را در عرض اراده و مشيت الهي ارزيابي كنيم . به تعبير ديگر , رهنمود امام صادق (ع ) در اين روايت , ناظر به مضموني است كه در برخي دعاها وارد شده است , مانند : لااله الا الله لايقضي في الامور الاانت و لايدبر مقاديرها غيرك و لايتم شي منها دونك 10... و مانند آن چه در زيارت نامه امام رضا(ع ) به نقل از امام جواد (ع ) آمده است : يا من لايدبر الامر الاهو يا من لايغفر الذنب الا هو يا من لايخلق الخلق لاهو11... فشرده سخن آن كه نمي توان پذيرفت اين روايت , مومنان را بر خلاف دستورات صريح قرآن كه مي فرمايد : « ولاتبسطها كل البسط » « و لاتسرفوا » به زياده روي و اسراف و ريخت و پاش اموال , فرمان مي دهد , به يقين چنين نيست . مصرف , تنها تابعي از توليد و توزيع نيست , بلكه از سوي ديگر , توليد و توزيع هم تابع مصرف است . ميان مصرف و توليد و توزيع , هم رابطه علت و معولي وجود دارد و هم اين كه مصرف , ابزار مهمي در توجيه چگونگي توليد است مصرف , عبارت است از ارزش پولي كالاها و خدماتي كه توسط افراد خريداري و تهيه مي شود. مصرف در معنايي عام تر و شامل تخصيص بودجه و هزينه كردن امكانات و درآمدهاي عمومي از سوي دولت نيز مي شود از نگاه اقتصاددانان , مهم ترين عامل تعيين كننده مصرف , « درآمد » است . اهميت اين امر به حدي است كه از نگاه آنان , مصرف , تابع درآمد مي باشد , به گونه اي كه هرچه درآمد بيشتر باشد , مصرف بيشتر خواهد بود و برعكس مي توان مضامين روايت مورد بحث و روايات پيشين را با عنايت به دو بعد و جنبه انسان , يعني بعد طبيعي و حيواني و بعد فطري و الهي او نيز تحليل كرد و گفت انسان ها , در زندگي خود , با دو قسم تدبير , يكي ممدوح و ديگري مذموم , سرو كار دارند قسم نخست , تدبيري است كه در امتداد تسليم خداوند بودن , تفويض امور به او , معرفت و اعتراف به مبدا و هماهنگي با او قرار دارد و مبتني بر عزم , استواري , توكل , پيش بيني و بهره گيري از همه امكانات است و قسم دوم , تدبيري است مبتني بر توهمات , خيال بافي ها , بلند پروازي ها و بي برنامه گي ها و با اموري مانند شيطنت و تزوير و ضعف و عجز سر و كار دارد. بدين ترتيب , مي توان گفت روايت اخير , در مقام نفي تدبير حيواني و شيطاني و روايات پيشين , در پي تشويق به تدبير فطري و الهي اند. از اين رو , تعارضي ميان آن ها متصور نيست . تنظيم شده توسط موسوياثر حجت الاسلام والمسلمين دكتر علي اكبر كلانتري بخش دين وانديشه تبيان پاورقي : .................................1ـ ر . ك : باقر قديري اصلي , كليات علم اقتصاد , ص 274 2 ـ ر . ك : طهماسب محتشم دولتشاهي , مباني علم اقتصاد , ص 190 3 ـ ر . ك : همو , نظريه ها و سياست ها در اقتصاد كلان , ص 145 ـ146 4 ـ ر . ك : همو , مباني علم اقتصاد , ص 189 5 ـ ر . ك : همو , نظريه ها و سياست ها در اقتصاد كلان , ص 145 ـ146 6 ـ ر . ك : دفتر همكاري حوزه و دانشگاه , مباني اقتصاد اسلامي , ص 285 7 ـ محمد بن حسن طوسي , امالي , ص 666 8 ـ حر عاملي , وسائل الشيعه , ج 17 , ص 65 9 ـ همان , ص 436 10 ـ مجلسي , بحارالانوار , ج 1 , ص 225 , ابوالفضل طبرسي , مشكاه الانوار , ص 325 11ـ مجلسي , بحارالانوار , ج 97 , ص 272 ,
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 331]
-
گوناگون
پربازدیدترینها