واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: دیروز عصر پسر شش ساله ام را برای تفریح به پارک بردم. دو سه ساعتی را با همسالانش بازی کرد و خوشحال بود. خوراکی های جورواجوری که دوست داشت برایش خریدم، اما در راه بازگشت پشت ویترین یکی از مغازه های اسباب بازی ایستاد و با اصرار از من خواست تا یک ماشین بزرگ کوکی برایش بخرم. ماه پیش شبیه همان ماشین را خریده بودم و او بعد از یک هفته خرابش کرد. هرچه اصرار کرد قبول نکردم و او با دیدن مخالفت من شروع به گریه کرد و مدام پا بر زمین می کوبید. دفعه اولش نیست؛ هر بار چیزی می خواهد و من به حرفش گوش نمی دهم همین رفتار را تکرار می کند.» اینها سخنان مادر جوانی است که نمی داند در برابر این مشکل رفتاری فرزندش چه کند. حتما شما هم در بین اطرافیان بچه هایی را دیده اید که به خاطر کوچکترین موضوع، داد و فریاد راه می اندازند. امروزه پرخاشگری بچه ها نسبت به گذشته بیشتر شده است که در وهله اول باید ببینیم پرخاشگری کودکان اصولا چیست؟ پرخاشگری در بچه ها یک اختلال رفتاری طبیعی و تقریبا شایع است و از آنجا که در سنین پایین کودک قدرت تجزیه و تحلیل بالایی ندارد، تنها با مشاهده این رفتارها به صورت تقلیدی، آن را تکرار می کند. پرخاشگری لفظی، غالبا در بین دختربچه ها و پرخاشگری بدنی در بین پسرها دیده می شود. بچه ها در سن خیلی پایین با نقاشی و داستان های نیمه کاره احساسات ناخوشایند خود را نشان می دهند. بد نیست بدانیم پرخاشگری انواع مختلف دارد. گاه این رفتار وسیله ای است که کودک قصد دارد به کمک آن به خواسته هایش برسد و والدین را تسلیم خود کند. پرخاشگری بیرونی حالتی است که کودک قصد صدمه زدن به دیگران را دارد. در مورد پرخاشگری درونی او از نوعی افسردگی رنج می برد و هرچه ناراحتی دارد در دل خود می ریزد که اگر این مشکل جدی تلقی نشود در آینده به خودزنی و حتی خودکشی منجر می شود. بچه های نازپرورده که همیشه خواسته هایشان برآورده شده است نیز وقتی به مدرسه می روند و با شکست در موارد مختلفی روبرو می شوند نیز گاه رفتارهای خشونت باری را بروز می دهند. ● مهم ترین عوامل زمینه ساز پرخاشگری گرچه پرخاشگری کودک امری طبیعی است، اما در صورتی جنبه بالینی پیدا می کند و باید با آن جدی برخورد کرد که به صورت الگویی رفتاری برای کودک ترسیم شود. در رابطه با علل زمینه ساز، الگوپذیری از والدین مهم ترین و نخستین عاملی است که بچه ها را به سمت رفتارهای خشونت آمیز پیش می برد. در خانواده هایی که والدین با عصبانیت صحبت می کنند، با یکدیگر نزاع دارند، برخوردهای فیزیکی وجود دارد و کودک با مشاهده این رفتارها به تقلید از پدر و مادر این کارها را تکرار می کند. همچنین وضعیت اقتصادی و تعداد زیاد اعضای خانواده هم می تواند در بروز این رفتار دخیل باشد چون مانع از رسیدگی صحیح والدین به فرزند می شود. مورد دوم ناکامی بچه در رسیدن به اهداف و خواسته هایش است. وقتی او اسباب بازی می خواهد، دوست دارد کاری مخالف نظر پدر و مادر انجام دهد و با داد و فریاد و برخوردهای تهاجمی سعی می کند تا حرف خود را به کرسی بنشاند و به عبارت بهتر از این حربه برای رسیدن به مقاصدش استفاده می کند. در علم تعلیم و تربیت، سبک های مختلفی برای فرزند پروری تعریف شده است. یکی از این شیوه های غلط، فرزندپروری دیکتاتوری است. در چنین خانواده هایی یک نفر که معمولا پدر است، همه تصمیم گیری های خانواده را عهده دار است. او نظرش را به دیگران تحمیل می کند. وظایف همه را مشخص می سازد، نظم خاصی در خانه حکمفرماست، هیچ کس حق اظهارنظر ندارد و در این شرایط ممکن است فرزندان به ظاهر اطاعت پذیری داشته باشند، اما در مواجهه با بچه های دیگر خصوصا بچه های کوچکتر از خودشان فحاشی، کتک زدن، عصبانیت و را نشان می دهند. پس می توان شیوه تربیت بچه ها را عامل دیگری دانست. در زندگی مدرن امروز تلویزیون و بازی های یارانه ای نیز رفتار خشونت بار بچه ها را تشدید می کند. بازی ها و صحنه های نمایشی خشن برای آنها جذابیت زیادی دارد. با مشاهده این صحنه ها کودک چنین حرکاتی را یاد می گیرد، حساسیت او نسبت به این صحنه ها کم می شود، اگر تا به حال از آنها می ترسیده کم کم برایش عادی می شود. حتی قید وبندهای خشونت نیز در نظرش کمرنگ می شود، چنانکه اگر تا به حال دوست نداشته تا وجهه اش به خاطر این رفتارها مقابل دیگران مخدوش شود، دیگر ابایی از انجام آنها ندارد. همچنین وقتی می بیند که قهرمان داستان به کمک این راهکار به هدفش رسیده، او هم تقلید می کند. در کنار الگوپذیری از بزرگترها گاه تلقین نامناسب والدین مثل «نکنه از بچه های دیگر کم بیاری»، «نباید تو سری خور باشی» و نظایر آن این احساس را در کودک تقویت می کند. ● برخورد مناسب پدر و مادر با کودکان پرخاشگر بهتر است با یک روانشناس مشورت داشته باشند و تحت نظر او رفتارهای فرزندشان را اصلاح کنند. عموما روانشناس قراردادی رفتاری بین والدین و کودک می بندد. در این صورت روی کاغذی خواسته های کودک و روی کاغذ دیگری خواسته های والدین نوشته می شود. هر بار که بچه رفتار صحیحی مطابق نظر پدر و مادر داشته باشد، می تواند به یکی ا ز خواسته هایش برسد. این شیوه را والدین می توانند در منزل هم با فرزند خود انجام دهند. در روانشناسی کودک شیوه تربیتی دیگری نیز به نام «اقتصاد ژتونی» در کنترل پرخاشگری کودک بسیار موثر است. در این روش همه رفتارهای بد کودک مانند داد زدن، فحش دادن، لگد زدن، خراب کردن وسایل و و از طرفی هم چیزهایی که دوست دارند مثل سینما، خرید اسباب بازی، پارک رفتن و نظیر آن لیست می شود. برای هر بار عدم تکرار رفتارهای بد هم امتیازی در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال اگر در روز ۰۱ بار دیگران را لگد می زده و حالا آن را به ۵ بار رسانده است، مطابق طرح، امتیازی معادل پارک رفتن را به دست آورده است. البته این برنامه باید با نظر یک روانشناس انجام شود. همچنین بد نیست یادآور شویم که این روش برای ایجاد، کنترل و تغییر برخی رفتارهای بچه ها کاربرد دارد. اگر کودک با روش های پاداشی هیچ تغییر رفتاری نداشت، باید به جریمه و محروم کردن متوسل شد. البته اگر او را مثلا از تماشای برنامه مورد علاقه اش محروم می کنید. شرایط طوری نباشد که به اتاق برود و با اسباب بازی هایش بازی کند. در واقع باید محروم شدن را درک کند. چون در غیر این صورت، حالت عادت گونه به خود می گیرد. البته نکته بسیار مهم دیگر این که اگر این شیوه را در پیش می گیرید، حتما قدرت انجام آن را به طور صحیح و کامل داشته باشد. بعضی والدین خصوصا مادر بعد از چند دقیقه حرف خود را نقض می کنند که این اشتباه بسیار بزرگی است. بار دیگر یادآور می شوم که تنبیه را به عنوان آخرین راهکار انتخاب کنید. ● عمده ترین راهکارهایی که مانع از بروز این رفتارها می شود در تربیت بچه ها حقیقتا نقش خانواده بسیار مهم و تاثیرگذار است. کیفیت رفتار والدین با یکدیگر و با دیگر اعضای خانواده، چگونگی برخورد آنها با نیازهای کودک و اطلاع از جنبه های مختلف رشد کودک بسیار مهم و حائز اهمیت است. به عنوان مثال اگر ندانند که در یک سن خاص، لجبازی بچه جنبه طبیعی دارد و مرتبا با او مقابله کنند روحیه مقابله و پرخاش در بچه شکل می گیرد. والدین باید بدانند که هر نوع رفتار کودک در هر مقطع سنی عادی است مگر آنکه در حد افراط باشد که در این صورت نیاز به توجه جدی خواهد داشت. مسئله بسیار مهم دیگر کنترل و دقت در تماشای تلویزیون است. تلویزیون تماشا کردن او را محدود کنید. اصلا اجازه ندهید فرزندتان فیلم های خشن را نگاه کند. اگر چنین صحنه هایی را دید برایش توضیح بدهید که این حرکات واقعی نیست، بازیگران فقط دارند نقش بازی می کنند و در واقع صدمه ای ندیده اند. از طریق قصه گویی و نمایش، درد و رنجی را که انسانها و حیوانات آزاردیده متحمل می شوند برایش بازگو کنید. این شیوه خصوصا برای کودکان خیلی کوچک بسیار تاثیرگذار است. سعی کنید رفتارهای متغایر با پرخاشگری مثل محبت، نوازش، کمک و را به او یاد دهید. شرایطی را برای بچه فراهم آورید که بتواند هیجاناتش را تخلیه کند. گاه کودکان به خاطر قرار گرفتن در محیط های بسته و عدم فضای کافی برای بازی ناراحت می شوند و به نوعی نمی دانند چطور خود را تخلیه روحی کنند. در منزل با فرزندتان مباحث گروهی داشته باشید. این گفت وگوها باعث ایجاد شخصیت در کودک شده و یک پرده حجب و حیا بین او و پدر و مادر شکل می گیرد. در این صورت او هربار که خواسته و نیازی داشته باشد در قالب صحبت و بدون ناراحتی آن را به والدین بروز می دهد. نکته مهم دیگری که باید در اینجا اشاره کرد این است که از تنبیه بدنی حتما اجتناب کنید؛ چرا که می تواند تاثیرات سویی را در آینده کودک در پی داشته باشد. روزنامه کیهان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 491]