سالمندان را از ياد نبريم

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سالمندان را از ياد نبريم

يكي از دگرگوني‌هاي مهم در طول زندگي انسان، رسيدن به دوران سالمندي است. سالمندي فرآيندي طبيعي و در عين حال گريزناپذير، در طول زندگي هر فرد است.

سالمندان از گروه‌هاي آسيب‌پذير جامعه‌اند كه به مراقبت‌هاي ويژه نياز دارند.

بسياري از آنان همسران خود را از دست داده‌اند و تنها زندگي مي‌كنند و به دلايل متعدد، توان تامين مخارج زندگي را ندارند. بعضي از آنان پس از بازنشستگي دچار انزوا شده‌اند و بسياري نيز صاحبان فرزنداني هستند، اما شرايط نامساعد اجتماعي و اقتصادي مانع از آن مي‌شود كه فرزندانشان بتوانند به ياري‌شان بشتابند و اين در حالي است كه شماري از سالمندان، بيمارند و به مراقبت‌هاي ويژه نياز دارند كه بايد در آسايشگاه‌هاي سالمندان بستري شوند، تا خدمات مورد نيازشان را دريافت دارند.

متاسفانه نبود فرهنگ‌سازي درست باعث شده است كه خانه سالمندان از مقبوليت اجتماعي مورد انتظار محروم باشد، در حالي كه زندگي ماشيني و روند سريع آن و نيز عدم رسيدگي فرزندان به سالمندان به دلايلي مانند كمبود وقت فرزندان، آنان را روانه آسايشگاه‌ها مي‌كند، و از اين رو بايد شرايط مساعدتري براي فعاليت خانه‌هاي سالمندان به وجود آيد، تا نزد افكار عمومي پذيرفتني‌تر باشند.

در شماره پيش اين گزارش به وضعيت سالمندان در كشور و شرايط آنان اشاره شد و خانه سالمندان و مراقبت از آنان، موضوع گزارش پيش‌رو است كه از نظر مي‌گذرانيد.

انگ خانه سالمندان!

دكتر پريسا طاهري ـ متخصص طب سالمندان و رئيس اداره سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: ما هم خانه سالمندان را قبول داريم و هم نداريم.

ما براساس شرايط فرد تصميم مي‌گيريم كه آيا سالمند بايد به خانه سالمندان سپرده يا نشود، به طور كلي شرايط سالمندان متفاوت است، اگر سالمندي درمنزل تنها باشد، نياز به خدمات مختلف دارد و به هيچ وجه نمي‌تواند از عهده كارهاي خودش برآيد و چون كسي را ندارد، ناگزير است به خانه سالمندان برود تا خدمات اوليه را دريافت كند. اما به طور كلي بديهي است كه بهترين جايگاه براي افراد سالمند، خانواده است. ولي اگر اين امكان فراهم نباشد، سالمندان ناگزير بايد به خانه سالمندان بروند.

او مي‌افزايد: بسياري از خانواده‌ها تصور مي‌كنند انتقال سالمند به خانه سالمندان، يك انگ اجتماعي است. اين در حالي است كه بعضي از خانواده‌ها نمي‌توانند خدمات مناسبي به سالمندان ارائه دهند و در چنين مواردي بهتر است سالمند به خانه سالمندان معرفي شود. البته اين موضوع حايز اهميت است كه سالمند خودش محل زندگي‌اش را انتخاب كند. زيرا براساس منشور حقوق سالمندان، اين خود سالمند است كه مي‌تواند محلي را براي زندگي‌اش برگزيند.

رئيس اداره سالمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در پاسخ به اين پرسش كه خانه‌هاي سالمندان تحت نظارت كدام سازمان فعالند، يادآوري مي‌كند: خانه‌هاي سالمندان تحت نظارت بهزيستي هستند و اين سازمان نحوه ارائه خدمات آنان به سالمندان را مشخص مي‌كند.

سالمندان مبتلا به آلزايمر

دكتر طاهري همچنين مي‌گويد: بعضي از خانواده‌ها امكان رسيدگي به سالمند به خصوص مبتلايان به آلزايمر را ندارند و به طور كلي امكان نگهداري از آنان در منزل وجود ندارد.

«دمانس» كه شايع‌ترين نوع آن «آلزايمر» است، يكي از بيماري‌هاي دوره سالمندي است كه 40 تا 50 درصد سالمندان بالاي 85 سال به اين بيماري مبتلا مي‌شوند كه متاسفانه آمار اين بيماري هم روز به روز در حال افزايش است.

ارائه خدمات به بيماران آلزايمري، بسيار وسيع و چند وجهي است، و از اين رو به ارائه خدمات گسترده‌اي نياز دارند كه از عهده بسياري خانواده‌ها بر نمي‌آيد.

يكي از خدماتي كه مي‌توانيم به سالمندان ارائه دهيم، در خانه‌هايشان است. يعني اگر سالمندي در منزل نياز به خدمات وسيع داشته باشد و خانواده‌اش از عهده آن برنيايند، اين خدمات در منزل به سالمند داده مي‌شود كه مي‌تواند گره‌گشاي بسياري از مشكلات‌اش باشد.

البته مراكزي هم فعالند كه سالمندان مي‌توانند به طور روزانه به آنجا مراجعه كنند و از خدمات آنها بهره‌مند شوند. سالمنداني كه مبتلا به بيماري آلزايمر هستند، به مجموعه‌اي از اين خدمات نياز دارند كه سعي مي‌كنيم در اختيارشان بگذاريم.

خانواده‌هاي گسترده

دكتر طاهري در پاسخ به اين پرسش كه در حال حاضر چه تعداد خانه سالمندان در كشور وجود دارد، يادآوري مي‌كند: تعداد دقيق را نمي‌دانم، اما ارزيابي‌ها نشان مي‌دهد كه تعداد خانه‌هاي سالمندان در ايران، بسيار كمتر از خانه‌هاي سالمنداني است كه در اروپا و آمريكا فعالند. اين موضوع نشان مي‌ دهد كه افراد جامعه ما هنوز به خانواده‌هاي گسترده اهميت مي‌دهند و معتقد به ضرورت حضور پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها در نهاد خانواده هستند.

دكتر طاهري با تاكيد بر اين كه هيچ ديني مانند دين مبين اسلام، سالمندان را تكريم نكرده است مي‌افزايد: سالمندان همواره در جامعه ما به عنوان پيشكسوتان مطرح بوده‌اند و جامعه براي آنان ارزش زيادي قايل بوده است.

زيرا آنان در گذشته به جامعه خدمات زيادي ارائه كرده‌اند و به عنوان افرادي فعال،‌چرخ‌هاي جامعه را چرخانده‌اند. بنابراين، حالا كه به دوران سالمندي رسيده‌اند بايد مورد مراقبت قرار گيرند و نيازهايشان به نحو مطلوب، برطرف شود.

خانه‌هاي سالمندان

دكتر طاهري سپس در مورد خانه‌هاي سالمندان مي‌گويد: خانه سالمندان بايد ويژگي‌هاي خود را داشته باشد، به اين معنا كه بايد براساس اصول خاصي ساخته شوند، در تك تك اتاق‌ها بايد تجهيزات مورد نياز سالمند وجود داشته باشد، اتاق‌ها نبايد كوچك باشند و بايد از استانداردهاي ساختماني تبعيت كنند.

از نظر علمي بهترين محل براي نگهداري سالمند، منزل شخصي و در كنار اعضاي خانواده‌است، اما اگر سالمند به ناچار بايد به خانه سالمندان منتقل شود، بايد براساس توانمندي و شرايط جسمي،طبقه‌بندي شوند تا افرادي كه نياز به ارائه خدمات بيشتري دارند در يك گروه و افرادي كه به ارائه خدمات كمتري نيازمندند در گروه ديگري قرار گيرند.

ولي به‌طور كلي اتاق سالمند در خانه سالمندان بايد شبيه اتاقي باشد كه در محيط خانواده در آن زندگي مي‌كرده است. به عنوان مثال دكور آن شبيه اتاقش باشد، تا محيط جديد كمتر در او ايجاد تضاد كند.

اين متخصص طب سالمندان با بيان اين مطلب كه سپرده شدن سالمند به خانه سالمندان در روزهاي اول آن بسيار سخت است، يادآوري مي‌كند: اگر به هر دليلي سالمند از طرف خانواده به خانه سالمندان سپرده شود، بايد اعضاي خانواده مدام به او سر بزنند و نبايد اين تصور برايشان پيش بيايد كه چون سالمند را به خانه سالمندان فرستاده‌اند، ديگر نبايد از او حالي بپرسند و او را به حال خود رها كنند.

حتي خانواده‌هايي كه سالمند آلزايمري دارند، بايد به ملاقات او بروند و تصور نكنند چون سالمند فراموشي دارد و كسي را نمي‌شناسد، پس نيازي نيست كه به ديدار او بروند. بررسي‌هاي علمي نشان داده است كه رسيدگي و سر زدن به سالمندان آلزايمري، حتي در مرحله‌اي كه دچار فراموشي شده‌اند، لازم و ضروري است و به هيچ وجه نبايد ارتباط كلامي واحساسي افراد خانواده با فرد سالمند قطع شود.

وي همچنين مي‌گويد: در بسياري از خانواده‌ها، سالمندان در خانه حبس مي‌شوند، نيازهايشان را ناديده مي‌گيرند و با مشكلات و كمبودهاي زيادي روبرو مي‌شوند، درحالي‌كه اگر آنان را به خانه سالمندان بسپارند، حداقل نيازهايشان برآورده مي‌شود.

واقعيت‌هاي خانه سالمندان

مدير داخلي يكي از سراهاي سالمندان به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: در حال حاضر فرهنگ‌پذيري صحيحي در مورد خانه سالمندان در جامعه ما انجام نشده است، از اين رو سالمندان و خانواده‌هايشان با اكراه به خانه‌هاي سالمندان قدم مي‌گذارند.

درحالي كه افراد سالمندي كه به خانه سالمندان مي‌روند، در اغلب موارد از امكانات نسبتاً مناسبي بهره‌مند مي‌شوند، اما نبود فرهنگ‌سازي مناسب كاركرد مثبت خانه‌هاي سالمندان را زير سؤال مي‌برد.

وي مي‌افزايد: سالمندي در كشور ما از 60 تا 65 سالگي انسان شروع مي‌شود، و اين درحالي است كه اكثريت آنان علاوه بر مشكلات سالمندي، به بيماري‌هايي هم مبتلا هستند و از اين رو نگهداري از آنان ساده نيست.

مدير داخلي سراي سالمندان با بيان اينكه نگهداري و حمايت از سالمندان در فرهنگ ما جزو كارهاي بسيار نيك و شايسته است، مي‌افزايد: در شرايط اجتماعي امروزي ما كه بسياري از زنان و مردان هر دو شامل هستند، امكان رسيدگي به سالمندان را ندارند و هرچند كه وجدانشان اجازه ندهد، باز هم نمي‌توانند چنان كه بايد و شايد به سالمند رسيدگي كنند و همه اين مسائل به نبود فرهنگ‌سازي صحيح برمي‌گردد. خانواده و سالمند چون توجيه نشده‌اند، فكر مي‌كنند با فرستادن پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به خانه سالمندان، كار زشتي در حق آنان انجام مي‌دهند.

از اين رو احساس گناه مي‌كنند و مورد سرزنش برخي از اطرافيان هم واقع مي‌شوند. خود سالمند هم مي‌انديشد كه فرزندانش دوستش ندارند و مي‌خواهند طردش كنند و در نتيجه زحماتي كه براي بچه‌هايش كشيده، بي‌خود بوده و جواب نداده است.

از اين رو سالمند را بدون امكانات، درحالي كه خودشان هم در منزل نيستند، به حال خود رها مي‌كنند كه باعث مي‌شود سلامت سالمند به خطر بيفتد و چون قادر به نگهداري از خود نيست بر مشكلاتش افزوده شود.

وي همچنين يادآوري مي‌كند: معمولاً در جامعه ما سالمندان بيمار به خانه سالمندان فرستاده مي‌شوند و از اين رو به‌ندرت مي‌توان در سراي سالمندان سالمند سالم پيدا كرد. اين موضوع در جامعه ما جا افتاده است كه صرفاً سالمندان بيمار بايد به اين خانه‌ها بيايد، كه اين فرهنگ و باور بايد تغيير كند.

سالمندان و افسردگي

مدير داخلي خانه سالمندان با بيان اينكه سالمندان بيمار بايد حتماً تحت نظر پزشك باشند، مي‌گويد: سالمندي كه به بيماري ديابت مبتلا است، بايد حتماً تحت نظر مراقبت‌هاي خاص پزشكي باشد زيرا در غير اين صورت دچار عوارض بسيار شديد و دردناكي مي‌شود. سالمندان معمولاً دچار افسردگي، تنهايي و مسائل روان تني مي‌شوند، فشار روحي بر آنان وارد مي‌شود، غصه مي‌خورند، اكثراً معده درد دارند و تغذيه‌شان هم در بسياري از موارد مناسب نيست، در حالي كه در ‌آسايشگاه‌ها توجه زيادي به سالمندان مي‌شود، تغذيه، بيماري‌هايي كه به آن مبتلا هستند و شرايط روحي و رواني‌شان به دقت بررسي مي‌شود.

با اين حال، برخي از خانواده‌ها از مراكز خاصي اقدام به استخدام پرستار مي‌كنند، درحالي كه آنان، پرستاران تحصيل‌كرده و دوره ديده نيستند و عملاً نمي‌توانند از سالمند به خوبي نگهداري كنند كه اين وضع باعث مي‌شود مشكلات زيادي براي سالمنداني كه در خانه توسط پرستاران اين چنيني نگهداري مي‌شوند، به‌وجود آيد.

يك خانواده كه از سالمند نگهداري مي‌كند، هر چند هم كه بخواهد نمي‌تواند پزشك و پرستار دوره ديده برايش مهيا سازد.

معمولاً تجربه نشان داده است كه نگهداري از سالمند كه توسط چند نفر از فرزندان انجام شود، باعث از هم‌پاشيدگي كانون زندگيشان مي‌شود و نمي‌توانند نيازهاي سالمند را برطرف كنند، تا آنجا كه بسياري از سالمندان بر اثر عدم نگهداري صحيح دچار بيماري‌هايي مي‌شوند و جانشان را از دست مي‌دهند.

درحالي كه اگر فرهنگ‌سازي درستي انجام و به سالمند توضيح داده شود كه خانواده شما را ترك نمي‌كند، بلكه مي‌خواهد كيفيت زندگي‌تان را بالا ببرد و به شما بيشتر و بهتر رسيدگي شود، قطعاً خودشان داوطلب رفتن به خانه سالمندان مي‌شوند.

وي مي‌افزايد: در حال حاضر فرزنداني كه والدينشان را به خانه‌هاي سالمندان مي‌آورند، از دوري او گريه مي‌كنند. خود سالمنداني هم كه قرار است در اينجا بمانند، گريه و بي‌قراري مي‌كنند، اما بعد كه متوجه مراقبت‌ها و نگهداري‌هاي صحيح مي‌شوند، احساس مي‌كنند كه چه كار درستي انجام داده‌اند. زيرا كه در اين مراكز تمامي اعمال حياتي سالمندان تحت نظر پزشك و پرستاران قرار دارد و اين وضع براي سلامت آنان ضروري است.

ويژگي‌هاي خانه سالمندان

اين مدير داخلي در مورد ويژگي‌هاي مورد نياز خانه سالمندان مي‌گويد: اتاق‌هاي سالمندان بايد نورگير باشد و فضاي كافي را براي رفت‌وآمدشان داشته باشد، از لحظ بهداشتي بايد فاصله تختها رعايت شود و اتاق‌ها بايد داراي تهويه مطبوع باشد تا در زمستان و تابستان، سالمندان بيمار نشوند.

همچنين بهداشت خانه سالمندان بسيار حائز اهميت است، آنان بايد از رژيم غذايي مطلوب بهره‌مند شوند و آشپزخانه بايد دور از محل نگهداري‌شان باشد. كف زمين و سالن بايد به طور مرتب ضدعفوني شود،‌ افراد متفرقه‌اي كه براي سرزدن به اين عزيزان مي‌آيند، بايد بهداشت را رعايت كنند و كفش‌هاي مخصوص براي سالمندان را بپوشند.

سالمندان را فراموش نكنيم

او در پاسخ به اين پرسش كه خانواده‌ها به سالمندانشان سر مي‌زنند يا خير، يادآوري مي‌كند: رابطه خانواده با سالمند براي ما بسيار اهميت دارد. بيشتر خانواده‌ها به عزيزانشان سر مي‌زنند، مگر مواردي كه فرزندان در مسافرت باشند.

از سوي ديگر ما وضعيت روحي و رواني سالمندان را تحت نظر داريم. بعضي از آنان كه خانواده‌هايشان دير به سراغشان مي‌آيند، افسرده مي‌شوند كه در اين صورت خانواده‌ها را در جريان امر مي‌گذاريم.

بعضي از خانواده‌ها مي‌انديشند چون هزينه نگهداري و داروي سالمند را مي‌پردازند، پس ديگر نيازي به ملاقات آنان نيست، اين درحالي است كه سالمندان بر اثر سر نزدن دچار بيماري‌هاي روحي و رواني مي‌شوند.

خانواده‌ها بايد عزيز سالمندشان را به صورت مرتب ببيند و با او ارتباط برقرار كنند و در مناسبت‌ها، با آمدن به خانه سالمندان، به يادشان باشند.

كاركنان خانه سالمندان هم بايد صبور و مهربان باشند و با احترام با سالمندان برخورد و كرامت انساني‌شان را حفظ كنند.

اين مدير داخلي خانه سالمندان با بيان اين مطلب كه در حال حاضر 45 سالمند در مركز تحت مديريت او نگهداري مي‌شوند، مي‌گويد: اكثر آسايشگاه‌ها براي سالمندان برنامه‌هاي متنوعي دارند و در اعياد و مناسبت‌ها، دور هم جمع مي‌شوند و برنامه‌هاي شادي را اجرا مي‌كنند.

وي مي‌افزايد: حداقل هزينه نگهداري در خانه سالمندان از ماهانه 300 هزار تومان شروع مي‌شود و تا 3 ميليون تومان در ماه افزايش مي‌يابد.

بيتا مهدوي

يکشنبه|ا|27|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 198]