عوامل خطرساز و راهكارهاي نجات درياچه اروميه كدامند؟

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: عوامل خطرساز و راهكارهاي نجات درياچه اروميه كدامند؟
محيط زيست - اگر درياچه اروميه از بين برود كشورهاي همسايه هم به لحاظ آب و هوايي دچار آسيب جدي خواهند شد.

درياچه اروميه يكي از بزرگترين منابع آبي كشور است كه حيات و آباداني بخش عمده‌اي از اين سرزمين در گروي زنده بودن و پرآبي اين درياچه است؛ اين در حالي است كه اين درياچه در شرف نابودي است. در همين رابطه ميزگردي در سال 90 با حضور دكتر جواد جهانگيرزاده نماينده مردم اروميه و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس، دكتر اسماعيل كهرم كارشناس محيط زيست، دكتر دلاور نجفي معاون سابق منابع طبيعي سازمان محيط زيست و باقرزاده كريمي كارشناس تالاب‌ها در سازمان محيط زيست برگزار شد كه بخش‌هاي مهم آن را مي‌خوانيد.

به نظر مي رسد هشدار براي از بين رفتن درياچه اروميه از زماني آغاز شد كه روي رودخانه‌هاي اين درياچه اقدام به سدسازي و جاده‌سازي شد و آسيب جدي و جبران‌ناپذير به اين درياچه از همان زمان زده شد؛ اما گاهي هم از سوي مسئولان محيط زيست مي‌شنويم كه عوامل طبيعي درياچه اروميه را دستخوش چنين تغييري كرده است. راهكارهاي متنوعي براي نجات اين درياچه داده شده است؛ به نظر شما چگونه مي‌توان از بروز اين فاجعه جلوگيري كرد؟

جواد جهانگيرزاده: نكته‌اي كه بايد به آن اشاره شود اين است كه اگر اين درياچه از بين برود بر اكوسيستم جهان تاثير مي‌گذارد. درياچه اروميه بزرگترين درياچه ايران است و بيستمين درياچه جهان و پس از بحرالميت شورترين درياچه جهان به شمار مي‌رود. اگر اين درياچه از بين برود كشورهاي همسايه هم به لحاظ آب و هوايي دچار آسيب جدي خواهند شد.

خشكسالي، گرم شدن كره زمين و كاهش بارش باران اين درياچه را به اين روز انداخته يا تصميمات نادرست؟

باقرزاده كريمي: من در سال 1380 مصاحبه‌اي داشتم با روزنامه همشهري و در آنجا هشدار داده بودم كه درياچه اروميه تا 20 سال آينده خواهد مرد. البته اين يك هشدار بود و خود من هم باور نمي‌كردم كه 10 سال زودتر وضعيت درياچه اروميه بحراني شود. به هرحال آن زمان هم بر اين باور بودم كه درياچه اروميه در بيست سال آينده كاركردهاي اكولوژيك خود را از دست خواهد داد. در سال 80 تنها به عوامل طبيعي فكر مي‌كرديم و با اين انديشه چنين هشداري داده شد. اما من مي‌خواهم يادآور شوم چطور در برنامه چهارم توسعه اقتصادي در بند الف ماده 67 مشخصا به مديريت توسعه زيست‌بوم‌ها اشاره كرديم. درواقع ما حساسيت داشتيم و به آن هم پرداخته‌ايم اما عادتا ما ايراني‌ها مرد بحرانيم و همواره منتظر هستيم تا مشكلي برايمان تبديل به بحران شود و نمي‌آييم براي رفع آن به برنامه‌‌ريزي بپردازيم. درياچه اروميه هم شامل همين ديدگاه شد.

جواد جهانگيرزاده: آيا شما هم معتقد هستيد كه بايد همان 1000 ميليارد تومان براي نجات درياچه بودجه تخصيص داده شود؟

باقرزاده كريمي: من به انتقال آب از رودخانه‌ها معتقد هستم و به نظر بنده اين راهكار مناسب‌ترين راهكار است و اكوسيستم هم سير طبيعي خود را طي خواهد كرد. متوسط حوضه آبريز درياچه اروميه 300 ميلي‌متر است و بالاي 1200 متر تبخير دارد. اين بالانس اگر اتفاق نيافتد طبيعتا دچار مشكل مي‌شويم. پس اگر رودخانه‌اي به آن وارد نشود طبيعتا آب پايين خواهد آمد. اتفاقي كه الان افتاده و با آن مواجه هستيم كه حدود 7 سانتي‌متر آب درياچه پايين آمده است. اين درياچه به حوضه آبخيزش وابسته است و رودخانه‌هاي بالا دست، نه به باران مستقيمي كه روي آن مي‌بارد. ما آنجا از 3 سال پيش تاكنون مشكل خشكسالي نداريم و بارش باران به حد كافي بوده است. خشكسالي تنها دليل خشك شدن اين درياچه نيست.

اسماعيل كهرم: درياچه اروميه آبي شور داشت اما در حال حاضر آب آن به تلخي مي‌زند و اين تاسف برانگيز است.

باقرزاده كريمي: ما آب رودخانه‌ها و منابع آبي اين بخش را صرف باغات و زمينهاي كشاورزي مي‌كنيم كه كسي محصول آن را نمي‌چيند و از محصولات باغات استفاده نمي‌شود. در بسياري از مواقع ملاحظه شده است در فصل برداشت محصولات تا هفته‌ها سيب‌ها روي درخت مي‌مانند.

جواد جهانگيرزاده: با انكه شما معتقد هستيد كه براي حل اين مشكل بايد از انتقال آب از رودخانه‌ها بهره جست اما با مخالفتهاي بسياري مواجه هستيم.

دلاورنجفي: نماينده مردم اردبيل گفته كه دغدغه نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي براي موضوع درياچه اروميه قابل قبول است اما بايد قبول كرد كه انتقال آب از سد ارس و عمارت به درياچه اروميه به صلاح نيست و متاسفانه به حق و حقوق مردم اردبيل در كشاورزي و آب شرب اشاره كرده است؛ در حالي كه اگر درياچه اروميه از بين برود حتي خطر براي مردم استان اردبيل و كشاورزي ايشان هم دور از ذهن نخواهد بود.

باقرزاده كريمي: ما در اين ميان هر چه قدرهم منابع آبي داشته باشيم بازهم متضرر هستيم چراكه در بخش كشاورزي و باغداري بيش ازحد با مصرف آب مواجه هستيم. من از وزارت نيرو استدعا دارم حالا كه خود به عدد 1/3 تخصيص منابع آبي رسيده است براي احقاق آن اقدام نمايد

آقاي دكتر كهرم شما نظريه آقايان نجفي و كريمي را مبني بر اينكه عاملي مانند تبخير باعث خشكسالي درياچه شده است را نمي‌پذيريد؟

اسماعيل كهرم: ببينيد ما داريم از يك نعمت بي‌انتها از يك درياچه عظيم حرف مي‌زنيم كه اگر به حال خود رها مي‌شد يقينا هم‌اكنون چنين مشكلي نداشتيم. اين درياچه از 100 درصد 64 درصد آن پايين است و 36 درصد آن بالاست. ما از يك مخزن عظيم حرف مي‌زنيم. اگر اين مخزن همان ميزان آبي را دريافت مي‌كرد كه سابقا دريافت مي‌كرد چرا بايد از بين مي‌رفت؟ جلوي ريزش آب را ما با ساخت سدها گرفتيم، ما عامل‌هاي انساني. چرا وزارت نيرو با اين حرف‌ها اتهام را به گردن وزارت راه مي‌اندازد و بحران را ناشي از احداث جاده شهيد كلانتري مي‌داند و بعد هم مي‌گويد كشاورزي ناپايدار و بعد عدم بارش باران؟ در انتها هم در گزارش خود27 درصد را ساخت سد عنوان مي‌كند.

جواد جهانگيرزاده: اين موضوع را در گزارش رسمي خود اعلام كرده است؟

اسماعيل كهرم: بله. من مي‌خواهم اتفاقا به آقاي نجفي كه اظهار مي‌كنند بايد نماز باران خواند و همه تقصيرها به گردن كاهش بارش باران است بگويم كه بياييم در برنامه‌ها تخريب سدها را قرار دهيم كه عملياتي‌تر هم هست و مي‌توانيم به نتيجه آن اطمينان داشته باشيم. خودمان آمده‌ايم خراب كرده‌ايم بعد از خدا مي‌خواهيم كه درستش كند؟! حق آب درياچه اروميه را بايد وزارت نيرو پرداخت كند. 7 ميليارد مترمكعب آب به درياچه ريزش مي‌شد و وزارت نيرو جلوي اين ريزش را گرفت.5/5 از رودخانه‌ها بوده است،5/0 ميليارد متر مكعب از چشمه‌ها و يك ميليارد از نزولات آسماني چراكه حوضه آبگير خيلي بزرگ است. سدهاي ما از آن 5/5 درصد ريزش آب به درياچه جلوگيري كرده‌اند يعني بخش عمده و بسزايي كه باروركردن ابرها يا بارش باران مي‌تواند تنها 1 ميليارد مترمكعب آن را جبران نمايد. وزارت جهاد كشاورزي پاسخ بدهد، چرا اينقدر چاه زدند براي كشاورزي و از درياچه آب كشيدند؟ جاده شهيد كلانتري هم گردش جريان آب و هوا را كه مانند عقربه‌هاي ساعت در درياچه دور مي‌زد دچار اختلال كرده است. وجود اين جاده هم در حد خود بسيار تاثيرگذار بوده و هست.

باقرزاده كريمي: اشتباهاتي را كه آمريكا و اروپا 30 سال پيش انجام دادند و جلوي آن را گرفتند ما الان انجام مي‌دهيم. ما هم اعتقاد داريم كه با ساخت سدها تمام شريانهاي حياتي از بين رفت و همه آبزيان هم با اين انقطاع ارتباط مجبور به هدايت در آب هاي بالادستي شدند كه البته به از بين رفتن آنها هم منجر شد. اصلا به مهاجرت آبزيان فكر نكرديم. بايد برگرديم به خودمان به قضاوت به دموكراسي و عدالت در توزيع منابع اينكه در همه اجزاء اتفاق بيافتد. وقتي در يكي از بندهاي قوانين حقوق بشر قيد شد كه حق بشر براي دسترسي به آب، بازهم نتوانستيم عدالت را در توزيع آب به بالادستي و پايين دستي برقرار نماييم درواقع هنوز در قوميت‌هاي ما اين اتفاق‌ها و اين بي‌عدالتي‌ها مرسوم است. چرا مي‌آييم و همه تقصيرها را به گردن دولت و وزارتخانه‌ها اعم از وزارتخانه نيرو مي‌اندازيم؟ ما هنوز در بين خودمان ضعف فرهنگي و انصاف اجتماعي داريم كه هيچ طرحي نمي‌تواند آن را محو كند.

اسماعيل كهرم: ما نيامده‌ايم كه وزارت كشاورزي را تحسين كنيم. ما مي‌گوييم عامل خشكي درياچه اروميه چيست؟ شايد صرف آب براي كشاورزي دليل عمده‌اش باشد.

باقرزاده كريمي: شما متوجه عرض بنده نشديد. بگذاريد من در ادامه بگويم كه با توجه به اينكه در درياچه خشكسالي ديده شده است اما ما براي ابقاي كشاورزي خود روي به منابع مي‌آوريم و منابع را تحت فشار مي‌گذاريم چاه 20 متري را مي‌كنيم 40 متر و بعد هم به آب شور مي‌رسيم. درواقع من با باز كردن سدها هم از اين رو مخالف هستم كه آب باز به درياچه نمي‌رسد و به باغات خواهد رفت.

اسماعيل كهرم: اما من بازهم يادآور مي‌شوم كه بارور كردن ابرها هم نمي‌تواند چاره‌ساز باشد براي انكه ما با گستره‌اي عظيم مواجه هستيم و من راه سدها را بهتر مي‌دانم.

دلاور نجفي: آقاي جهانگيرزاده به گزينه‌هاي نجات اين درياچه فكر كنيد و حتما در مجلس مطرح نماييد. ما در اين جلسه به اين نتيجه رسيديم كه چند راه نجات براي درياچه وجود دارد. باروركردن ابرها، انتقال آب از رودخانه و تخريب سدها يا تخصيص اعتبار 1000 ميليارد توماني. من معتقدم بايد به همه اين موارد فكر كرد و هر آنچه را كه باعث نجات درياچه مي‌شود بايد به كار گرفت. در بحث انتقال آب از خزر كه با اختلاف سطح مواجه هستيم و بسياري هم مخالف هستند اما انتقال آب از ارس را هم بايد به شرطي كه در راه صرف كشاورزي نشود پذيرفت و به كار گرفت. درمورد باروري ابرها هم بايد بگويم كه من هم معتقد هستم كه چندان كمك كننده نيست. به لحاظ دانستن در حال حاضر همه مي‌دانند كه بايد چه اقداماتي انجام داد مهم آن است كه اعتبار داده شود و دولت هم اراده كند. چرا دولت توانست مسكن مهر را با اين سرعت به سرانجام برساند؟ اما هنوز هيچ اعتباري به درياچه اختصاص داده نشده است.

جواد جهانگيرزاده: خيلي‌ها مي‌گويند تمام اين حرفهايي كه امروز در مورد درياچه اروميه مي‌زنيم، حرفهايي است كه ده سال پيش و چه بسا 15 سال پيش هم مي‌زديم. اما اينها تنها انتقال اطلاعات است. متاسفانه در طول اين سال‌ها نتوانسته‌ايم راهكار صحيح و كارشناسي‌شده‌اي ارائه دهيم و نه در پي آن راهكار ارائه شده مجلس توانسته است براي قانوني شدن آن تصميمي اتخاد نمايد. دولت در جلسه استاني درمورد همين مشكل و بسياري از مشكلات ديگر در اين استان قول دادن اعتبار كافي دادند اما كمك جدي براي حل مشكلات اختصاص داده نشد. بر همين اساس ما در جلسه علني مطرح كرديم گرچه بسياري از نمايندگان اظهار كردند كه چرا در مجلس مطرح مي‌كنيد اما پاسخ ما اين بود كه ما تاكنون براي حل اين معضلات از دولت كمكي نديده‌ايم. اين موضوع به نظر من نبايد امنيتي بشود و نبايد به آن نگاه سياسي انداخت. مسئله اجتماعي و مسئله زيست‌بومي است كه مي‌توان براي نجات آن اقدام كرد و به دست بشر هم قابل حل است.

47234

پنجشنبه|ا|10|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاين]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]