۱۵ استان هنوز با خشكسالي دست و پنجه نرم مي كند

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ۱۵ استان هنوز با خشكسالي دست و پنجه نرم مي كند
مركز ملي خشكسالي سازمان هواشناسي كشور هشدار داد امسال هم نيمه جنوبي كشور دچار خشكسالي مي شود. با آن كه ۱۱سال پياپي اين مناطق دچار خشكسالي شدند و زمان بسياري از وقوع اين پديده در منطقه جنوبي كشور مي گذرد اما هنوز هم از بروز خشكسالي در اين مناطق خبر داده مي شود، عوامل عمده بروز خشكسالي در اين مناطق چيست و چه اقداماتي بايد انجام شود كه پديده خشكسالي را حداقل تعديل كند؟

خشكسالي هاي پياپي

مهندس «مصطفي نوري» كارشناس ارشد منابع طبيعي در تشريح وضعيت خشكسالي مناطق جنوبي كشور به ما مي گويد: زمستان امسال به علت بارندگي كمتر از حد طبيعي در نيمه جنوبي كشور بروز خشكسالي را خواهيم داشت و اين مسئله امر قطعي است.

وي مي افزايد: تجربه نشان داده است كه هر وقت زمستان زودهنگامي داشته باشيم در آن سال با خشكسالي مواجه مي شويم و امسال هم شاهد زمستان زودرس بوديم. پس قطعا با خشكسالي در اين مناطق مواجه خواهيم شد لذا بايد شرايطي را فراهم كنيم كه شدت خشكسالي در اين مناطق را كاهش دهيم.

يك كارشناس منابع طبيعي كه در زمينه خشكسالي منطقه كرمان تجربه دارد، نيز مي گويد: كاهش بارندگي در ۱۱سال گذشته، ميزان آب دهي چاه ها و قنات ها و چشمه هاي جنوب كرمان را به شدت كاهش داده به طوري كه بسياري از اين منابع آبي كاملا خشك شده است.

وي مي افزايد: استان كرمان دوسوم باغ هاي كشور را در خود جاي داده و جايگاه ويژه در توليد محصولات باغي كشور دارد. از اين رو خشكسالي و همچنين شروع زودرس فصل گرما و شيوع آفات كشاورزي در ۶شهرستان جنوبي كرمان، مزارع و باغ هاي كشاورزان را تهديد مي كند.

اين كارشناس منابع طبيعي يادآور مي شود: انتقال آب حوضه به حوضه يكي از مهم ترين راهكارهاي رفع مشكل كشاورزي جنوب كرمان است كه به تدبير مسئولان كشور نياز دارد از طرفي كم آبي و محدوديت منابع آب در جنوب كرمان در كنار برداشت بي رويه از منابع آبي موجود و وجود هزاران حلقه چاه غيرمجاز كشاورزي و عوامل جوي و اقليمي منطقه هم اكنون كشاورزي استان را با چالش جدي مواجه كرده است.

وي تاكيد مي كند: هر چند مسئولان سعي كرده اند با اجراي طرح آبياري مكانيزه اين مشكلات را به حداقل برسانند اما ضعف فرهنگ سازي لازم بين كشاورزان در مورد تغيير سيستم هاي آبياري و كندي انجام اين طرح ها موجب شده است، همچنان روند هدررفت آب در بخش كشاورزي ادامه يابد به گونه اي كه ۷۵درصد از ميزان آبي كه به كشاورزي كرمان اختصاص دارد همچنان به هدر مي رود كه اين مسئله به كاهش منابع آب زيرزميني و آب موجود اين منطقه آسيب مي رساند.

همچنين روابط عمومي شركت آب منطقه استان بوشهر در مورد وضعيت خشكسالي اين استان به نقل از مديرعامل شركت مذكور به خراسان مي گويد: در سال هاي گذشته متوسط تداوم خشكسالي ۲ساله بود اما اكنون به ۶سال رسيده و تا پايان سال هم به ۷سال مي رسد كه در ۴۰سال گذشته يك ركورد محسوب مي شود.

مديرعامل شركت آب منطقه استان بوشهر گفت: به دنبال خشكسالي هاي متوالي شاهد كاهش ۴۵تا۹۵ درصدي ورودي رودخانه ها در سرشاخه هاي اصلي هستيم.

به گفته وي در سال آبي ۹۰-۸۹ حدود ۲۶سيلاب در استان جاري شد كه بيشتر سيلاب ها نيز در شرايط خشكسالي بوده است.

شاپور رجايي با بيان اين كه متوسط بارش بارندگي در استان بوشهر دراين مدت ۲۵۵ميلي متر بود كه نسبت به سال هاي گذشته كاهش داشته است، مي افزايد: ۸۵درصد منابع آب سطحي بوشهر، از خارج استان تامين مي شود و كاهش جريان رودخانه اي به استان بوشهر به علت بروز خشكسالي و توسعه برداشت هاي بالادست بوده است.

رجايي گفت: ۸۰درصد جريان هاي ورودي به استان بوشهر را به علت خشكسالي در ۷سال گذشته از دست داده ايم.

وي با تاكيد بر استفاده از ديپلماسي آب گفت: در آينده شاهد تشديد رقابت در بهره برداري جريان سيلابي رودخانه هاي «مند، شاپور و دالكي» استان بوشهر يا استان هاي هم جوار و شهرستان ها خواهيم بود.

مديرعامل شركت آب منطقه اي بوشهر با بيان اين كه اين استان جزو استان هايي است كه از نظر منابع آبي در بحران قرار دارد، متذكر شد: به علت مشكلات آبي ۵۰درصد نياز آبي باغ هاي استان را نتوانستيم تامين كنيم در حالي كه نياز آبي محدوده هاي آبي استان بوشهر ۵۲۰ميليون مترمكعب است.

رجايي يادآور شد: مهار نشدن سيلاب هاي فصلي و نابه هنگام، پايين بودن ظرفيت تنظيمي آب سدها و بندهاي استان، احتمال خشك شدن نخيلات و باغ ها، پيش از بهره برداري از سدهاي در دست مطالعه از جمله تبعات آماده نبودن زيرساخت هاي تامين آب استان بوشهر است.

«رجايي» ضعف نظام مديريت اطلاعات را از ديگر مشكلات در زمينه آب استان بوشهر ذكر كرد و گفت: اتخاذ تصميم بر اساس اطلاعات ناقص، نبود امكان تعيين اولويت ها و هدررفت منابع اعتباري و مالي از جمله مشكلات و تبعات نداشتن نظام مديريت اطلاعات آب است. از طرفي به منظور مديريت و نظارت بر فعاليت هاي بخش هاي مختلف در امور آب تشكيل كارگروه مديريت آب در بوشهر ضروري است.

به گفته وي افزايش بهره وري و بهينه سازي مصرف آب به ويژه در بخش كشاورزي با بهره گيري از الگوي كشت متناسب با شرايط منطقه و توسعه كشاورزي مكانيزه ضروري است.

در گزارش روابط عمومي آب منطقه اي بوشهر تصريح شد ۱۸۰ميليارد تومان اعتبار خشكسالي به استان بوشهر در سال۹۰ تخصيص يافته است.

هشداري براي مناطق جنوبي

زمستان امسال نيز به علت بارندگي كمتر از حد طبيعي در نيمه جنوبي كشور خشكسالي وجود دارد.

دكتر عباس رنجبر رئيس مركز ملي خشكسالي هواشناسي كشور در مورد خشكسالي در نيمه جنوبي كشور هشدار مي دهد و به خراسان مي گويد: بارش هاي مناسب اوايل پاييز موجب شد كه ميانگين بارندگي در كشور تا پايان آبان ماه حدود ۸۶ درصد نسبت به ميانگين حد طبيعي بيشتر باشد و اين امر به همراه شرايط دمايي مناسب سبب شد پوشش برفي خوبي در بخش هاي كوهستاني به ويژه رشته كوه هاي البرز داشته باشيم.

وي مي افزايد: طي پاييز ۹۰ ميانگين بارش كشور به 70.07ميلي متر رسيده است كه در پاييز سال گذشته اين ميزان 19.34ميلي متر بوده و شرايط طبيعي بارش هاي پاييزه كشورمان 62.22 ميلي متر است. بنابراين ميانگين بارش كشور در فصل پاييز امسال حدود ۱۴درصد بيش از شرايط معمول و نسبت به پاييز سال گذشته بيش از 3.5برابر است.

رئيس مركز ملي خشكسالي هواشناسي كشور با اشاره به كاهش ۷درصدي بارش ها از ميانگين طبيعي در سال جاري مي گويد: آمار نشان مي دهد استان هاي ايلام با ۶۵ درصد كاهش، كرمانشاه ۶۳ درصد، بوشهر۵۸ درصد، هرمزگان ۵۳درصد، خوزستان ۵۲ درصد، خراسان جنوبي ۵۰درصد، فارس۶۶درصد و يزد با ۳۵ درصد بيشترين آمار كاهش بارندگي را از ميانگين طبيعي در سال جاري به خود اختصاص داده اند.

دكتر رنجبر با اشاره به اين كه بارش در بخش هاي جنوبي كشور از اواسط پاييز آغاز مي شود، يادآور مي شود: آمار نشان مي دهد، ميزان بارندگي در كشور تا اواسط پاييز بسيار كمتر از شرايط طبيعي بوده است و به طور كلي بارش در دي ماه در نيمه جنوبي كشور كمتر از حد طبيعي است و استان هاي بوشهر، ايلام، يزد، كرمان و فارس كمترين بارش را داشته اند. از طرفي با توجه به اين كه فصل بارش در اين نواحي به احتمال زياد مانند سال گذشته باشد لذا در نيمه جنوبي كشور دوباره خشكسالي رخ مي دهد و قطعا شرايط نگران كننده اي دارد.به گفته وي اين پيش بيني براي مناطق جنوب كشور بايد به عنوان هشداري تلقي شود تا اگر برنامه اي براي مديريت ريسك در اين مناطق وجود دارد مانند آب گيري سدها از هم اكنون آغاز شود.

كاهش ۷درصدي بارش

دكتر رنجبر در ادامه اظهار مي دارد: دما در نيمه جنوبي كشور زمستان بين نيم يا يك درجه سانتي گراد افزايش مي يابد كه همين مسئله موجب افزايش تبخير و تشديد خشكسالي مي شود. اين مقام مسئول مي گويد: تداوم كاهش بارندگي سبب شد تا اواسط دي ماه ميانگين بارش ها در كشور به كمتر از شرايط طبيعي برسد به طوري كه تا اواخر دي ماه ميانگين بارش در كشور ۷ درصد از شرايط طبيعي كمتر بوده است.

وي به وضعيت خشكسالي كشور اشاره مي كند و مي گويد: وضعيت خشكسالي كشور بر اساس شاخص هاي محاسبه شده در مركز ملي خشكسالي، طي پاييز ۹۰ بدين شرح است: به طور متوسط طي پاييز امسال حدود ۴۵درصد از مساحت كشور، شامل دامنه هاي رشته كوه هاي زاگرس و مناطق جنوبي، مركز، شرقي و نوار غربي (بخش هايي از استان هاي فارس، كرمان، بوشهر، يزد، اصفهان، چهارمحال و بختياري، كهگيلويه و بويراحمد، هرمزگان، خراسان رضوي و جنوبي، ايلام، آذربايجان غربي و شرقي، كردستان و كرمانشاه) به طور متناوب تحت تاثير موج هاي مختلف خشكسالي قرار داشته اند كه در مجموع اين دوره ميانگين مساحت تحت تاثير موج هاي مختلف خشكسالي در كشور به صورت ۱۷درصد خشكسالي متوسط، ۲۱درصد خشكسالي ملايم و ۷درصد خشكسالي شديد مي باشد.

رئيس مركز ملي خشكسالي هواشناسي كشور مي گويد: بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد امسال ۱۵ استان كشور با خشكسالي مواجه مي شوند كه شدت خشكسالي در استان هاي ايلام، خوزستان، فارس، بوشهر، كرمان و بخش هايي از يزد و خراسان جنوبي بيشتر خواهد بود.

به گفته وي براي ۲ ماه آينده نيز بارش بيش از حد طبيعي در كشور پيش بيني نمي شود، از سوي ديگر انتظار داريم دماي هوا در كشور نيم تا يك درجه نيز نسبت به ميانگين طبيعي افزايش يابد.

دكتر رنجبر اظهار مي دارد: استان هاي ايلام، خوزستان، كرمان، بوشهر و استان فارس با كمبود بارش مواجه هستند و ميزان بارش در اين مناطق بين ۴۰تا۷۰ درصد است و ديگر انتظار نداريم كه اين استان ها بارش داشته باشند، اما ديگر استان ها با توجه به بارش هاي اخير از وضعيت نسبتا خوبي برخوردارند.

مديريت ريسك

خشكسالي معضلي است كه اگر با آن مبارزه نشود، آثار مخربي را به همراه دارد. مهندس مصطفي نوري كارشناس ارشد منابع طبيعي و محيط زيست در اين باره مي گويد: وقوع خشكسالي تاثيرات نامناسبي بر مراتع و پوشش گياهي در منطقه دارد و متاسفانه تاثير اين معضل بر مناطق جنوبي كشور بيشتر خواهد بود. لذا بايد چاره انديشي كنيم تا شرايط خشكسالي را تعديل كنيم.

وي مي افزايد: يكي از راهكارهاي مهم كاهش تبخير و تعريق و از دست رفتن آب موجود در خاك و پوشش گياهي منطقه است پس بايد پوشش گياهي را در مناطق جنوبي و خشك كشورمان حفظ كنيم و از هم اكنون به دنبال جايگزيني تغذيه براي دام هاي اين مناطق باشيم تا بتوانيم فشار وارد شده از سوي دام ها بر چراگاه ها و پوشش گياهي را كم كنيم.

مهندس نوري اظهار مي دارد: همچنين نظام آبياري را در اين مناطق مديريت كنيم زيرا از اواخر اسفند ماه در مناطق جنوبي و خشك كشور تا نيمه دوم شهريور ماه بايد مزارع و باغ ها چندين مرحله آبياري شوند كه اين آبياري بيشتر به صورت برداشت از منابع زيرزميني است كه پيامدهاي آن فرونشست دشت ها مي باشد كه اين مسئله خشكسالي را تشديد خواهد كرد.

به گفته اين كارشناس ارشد منابع طبيعي و آبخيزداري بايد مديريت نظام مند آبياري را در دستور كار قرار دهيم تا بتوانيم ميزان مصرف آبياري را در بخش كشاورزي كاهش دهيم زيرا ۹۲ درصد مصرف آب كشور در بخش كشاورزي است و اين ميزان مصرف در مناطق جنوبي بيشتر است زيرا كشت به صورت ديم در جنوب بسيار كم انجام مي شود.

مهندس نوري به آبياري قطره اي اشاره مي كند و مي گويد: شايد در كوتاه مدت آبياري قطره اي بتواند خشكسالي را تعديل كند و آب مورد نياز را به مزارع و باغ ها برساند كه مي تواند در كوتاه مدت موثر باشد و از طرفي بايد دوره هاي آبياري را در اين مناطق كاهش دهيم به عبارتي دوره هاي آبياري را از ۲۵ روز به ۱۰ تا ۱۵ روز كاهش دهيم تا آب كمتر تبخير شود و به هدر رود.

اما دكتر عباس رنجبر رئيس مركز ملي خشكسالي هواشناسي كشور نظري ديگر دارد و مي گويد: بيشتر كشور بر حسب مديريت ريسك برنامه ريزي و برنامه هاي توسعه كشور را براساس اين مديريت پايه گذاري مي كنند.

وي مي افزايد: نخستين گامي كه در مديريت ريسك مطرح مي شود بحث پيش آگاهي است به فرض اگر از اول سال نيمه جنوبي كشور درگير خشكسالي است بايد مديريت هم زمان با اين پيش آگاهي كار خود را آغاز كند.

وي مي افزايد: متاسفانه در كشور ما كمتر به اين مسئله توجه مي شود و منتظر هستيم تا خشكسالي رخ دهد بعد اقدامات جبراني انجام دهيم تا بتوانيم آثار آن را از بين ببريم كه تقريبا غيرممكن است چون تاثير آن زياد است و خسارات زيادي هم به مناطق وارد مي شود و متاسفانه هر ساله فقط بخشي از خسارات جبران مي شود.

اقليم گرم و خشك ايران و تداوم خشكسالي هاي متوالي در بيشتر نقاط آن مي طلبد كه متوليان با تدبير لازم به مديريت ريسك در اين موضوع مهم روي آورند چرا كه علاج واقعه را به بعد از وقوع آن محول كردن خسارت ها و هزينه ها را چند برابر خواهد كرد.

چكيده گزارش

مركز ملي خشكسالي سازمان هواشناسي كشور هشدار داد زمستان امسال نيز به علت بارندگي كمتر از حد طبيعي در نيمه جنوبي كشور احتمال بروز خشكسالي وجود دارد و ۱۵استان كشور با خشكسالي مواجه مي شوند كه شدت خشكسالي استان هاي ايلام، خوزستان، فارس، بوشهر، كرمان و بخش هايي از يزد و خراسان جنوبي بيشتر از ديگر استان هاست.تجربه نشان داده هر وقت زمستان زودهنگام داشته باشيم در آن سال با خشكسالي مواجه مي شويم و خشكسالي در مناطق جنوبي كشور قطعي است.اما با راهكارهايي مي توان اثرات خشكسالي را كم كرد كه حفظ پوشش گياهي و تامين تغذيه دام و مديريت نظام آبياري از جمله آن هاست، اما علاوه بر اين موارد كارشناسان هواشناسي لزوم اعمال مديريت ريسك را عنوان مي كنند كه بيشتر كشورها برنامه هاي توسعه خود را بر اساس آن پايه گذاري مي كنند. پيش آگاهي نخستين گام در مديريت ريسك است اما در كشور ما كمتر به اين مسئله توجه مي شود و منتظر هستيم تا با وقوع خشكسالي پس از آن اقدامات جبراني انجام دهيم و هرساله فقط بخشي از خسارات وارده را جبران مي كنيم.

دوشنبه|ا|10|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 341]