بررسي روش تفسيري اميرالمؤمنين(ع)/ 13مدير گروه ترجمه دارالحديث:روش تفسيري اميرالمؤمنين(ع)، اثري ـ اجتهادي است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي روش تفسيري اميرالمؤمنين(ع)/ 13مدير گروه ترجمه دارالحديث:روش تفسيري اميرالمؤمنين(ع)، اثري ـ اجتهادي است
گروه انديشه: اميرالمؤمنين(ع) در دو روش اثري و اجتهادي به تفسير قرآن كريم همت گمارده‌اند كه تفسير اجتهادي ايشان در چهار بخش؛ اجتهادي تطبيقي و تعيين مصاديق، توسعه مفهومي و القاي خصوصيت، تحليل مفاهيم و تبيين واقعيات صورت پذيرفته است.
«محمد مرادي»، مدير گروه ترجمه مؤسسه علمي ـ فرهنگي دارالحديث قم، در گفت‌وگو با سرويس انديشه خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در مورد موضوع «بررسي روش تفسيري اميرالمؤمنين(ع)» در پاسخ به اين سؤال كه قرآن كريم در نگاه اميرالمؤمنين(ع) چگونه بوده و ايشان چه تعريفي از اين كتاب آسماني داشتند؟، تصريح كرد: مجموعه سخناني كه از اميرالمؤمنين(ع) براي ما نقل شده است، نشان مي‌دهد كه ايشان براي قرآن كريم جايگاه ويژه‌اي قائل بوده كه به نظر مي‌شود آن‌ها را در مجموعه‌اي خاص يادآوري كرد.

مرادي در تبيين كلام فوق اظهار كرد: اميرالمؤمنين(ع) معتقدند كه قرآن كريم حاوي همه آن چيزي است كه يك مؤمن به آن احتياج دارد. به اصطلاح، كتابي جامع است كه همه نيازمندي‌هاي انسان مؤمن در آن موجود است. ايشان تعابير بلندي هم در اين زمينه دارند و تقريبا مي‌توان گفت: تفصيل آن آيه‌اي است كه در قرآن كريم آمده است كه مي‌فرمايد: «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ» (سوره مباركه النحل، آيه شريفه 89) خود خداوند متعال در قرآن كريم فرموده كه اين كتاب بيان كننده و تفصيل همه چيز است.

مدير گروه ترجمه دارالحديث قم با بيان اين مطلب كه از اميرالمؤمنين(ع) هم سخناني رسيده كه نشان مي‌دهد، ايشان هم قرآن را كتاب جامع همه آن چيزي مي‌‌دانستند كه مؤمن به آن نياز دارد، اظهار كرد: اميرالمؤمنين(ع) قرآن كريم را، كتاب معرفت مي‌دانستند و معتقد بودند كسي كه با اين كتاب آشنا مي‌شود، مي‌تواند نسبت به گذشته، آينده و آنچه را كه در زمان خودش وجود دارد، اطلاع و معرفت پيدا كند. در واقع قرآن كريم، كتاب معرفت است.

نويسنده كتاب «امام علي(ع) و قرآن» با تأكيد بر اين مضمون كه اميرالمؤمنين(ع) قرآن كريم را كتابي مي‌داند كه ملاك رفتار مؤمنانه است، عنوان كرد: اگر كسي بخواهد مؤمنانه زندگي كند، ملاك رفتار مؤمنانه‌اش اين كتاب است و طبيعتا چنين كتابي كه ملاك رفتار مؤمنانه است، حاوي دستورات خداوند متعال است؛ امر و نهي، آيين و رسوم و سنت‌هايي كه انسان مؤمن بايد مراعات كند و خداوند آن‌ها را مد نظر داشته و حاوي آن دستورات است، بنابراين قرآن كريم كتاب زندگي است و چون كتاب زندگي است و آن زندگي مرضي خدواند متعال است، بنابراين كتاب نجات هم هست.

مرادي در ادامه سخنانش افزود: اميرالمؤمنين(ع) معتقدند كه قرآن نجات‌بخش هر انساني است و اگر كسي به اين كتاب چنگ زند، سرانجام به رستگاري و فلاح مي‌رسد. اين كتاب حجت خداوند است و انسجام دروني دارد و بخش‌هايي از آن بخش‌هاي ديگر را نقض نمي‌كند، بلكه يكپارچه است. آيات قرآن كريم ناظر به يكديگر هستند و همه آنچه را كه انسان در طول زندگي و براي پس از زندگي لازم دارد در خود به همراه دارد و خداوند متعال به آن اشاره كرده است.

مدرس دانشگاه قم در ارائه تقسيم‌بندي خود از تفسير اميرالمؤمنين(ع) آن را به دو بخش تقسيم كرده و گفت: بر اساس تحقيقي كه درباره تفسير اثري از تفسير اميرالمؤمنين(ع) بعمل آوردم، سخنان اميرالمؤمنين(ع) در تفسير آيات قرآن كريم را مي‌توانيم به دو بخش كلي تقسيم كنيم. در واقع اميرالمؤمنين(ع) وقتي كه آيات قرآن كريم را تفسير كردند، خود ايشان بخشي از تفسيرشان، تفسير اثري است.

مرادي در توضيح بيشتر اين كلام تشريح كرد: يعني اميرالمؤمنين(ع) آيات قرآن كريم را با «اثر» تفسير كرده كه در اين تفسير اثري يا آيات قرآن كريم را با آيات ديگري تفسير كرده يا با سخناني از پيامبر اكرم(ص) و يا آياتي را با توجه و اشاره به كاربرد زبان عربي و استفاده از لغت و الفاظ عربي تفسير كرده‌اند كه اين بخش را اصطلاحا تفسير «اثري» مي‌گويند؛ يعني خود اميرالمؤمنين(ع) در تفسيرشان نوعي تفسير اثري دارند و با استفاده از آيات قرآن كريم، سخنان پيامبر اكرم(ص) و لغت عرب، قرآن كريم را تفسير كرده‌اند. در واقع خود ايشان به عنوان بنيانگذار ادبيات عرب و آشناي به اين زبان، پاره‌اي از آيات قرآن كريم را با استفاده از واژگان و لغت عرب معنا كرده است.

مدرس دانشگاه مفيد در توضيح بخش ديگر از تفسير اميرالمؤمنين(ع) افزود: بخش ديگر از تفسير اميرالمؤمنين(ع)، تفسير به اصطلاح «اجتهادي» و «عقلي» است. تفسير اجتهادي و عقلي؛ يعني هرگونه تلاش عقلاني براي فهم آيات قرآن كريم و تبيين، توضيح و شرح آن‌ها به گونه‌اي كه براي شنونده قابل هضم و درك باشد. به تعبيري تحليل آيات قرآن كريم براي فهماندن دقيق به مخاطب است. در اين تفسير اميرالمؤمنين(ع) سعي كرده‌اند كه براي آياتي از قرآن كريم، مصاديقي را روشن كنند كه نوعي تلاش عقلاني است.

وي اذعان كرد: در واقع دستوراتي خداوند متعال داده و اين دستورات بايد اجرا مي‌شد، در نتيجه اجرايش نياز به مشخص كردن مصداق خارجي و عيني دارد و يا اين‌كه قرآن كريم از گذشته سخن گفته است و اميرالؤمنين(ع) آيه قرآن كريم را با حادثه‌اي از گذشته يا حادثه‌اي كه در عصر خودشان اتفاق افتاده است، تطبيق كرده‌اند و گاهي اميرالمؤمنين(ع) در تفسير اجتهادي توسعه مفهومي داده و الفاظي را كه در آيات قرآن كريم آمده و قيود و خصوصياتي كه در كلام بوده است، آن‌ها را به اصطلاح اصولي‌ها، القاء كرده‌اند و فراتر از خصوصياتي كه در آن آيه آمده است، برداشت و آن را تفسير كرده و مفاهيمي را كه در آيات قرآن كريم آمده است به تحليل نشسته است و گاهي به تفصيل، مفهومي را تحليل مي‌كند كه اگر آن تحليل صورت نمي‌پذيرفت، فهم درستي از آن آيه يا مفهوم صورت نمي‌گرفت و سرانجام در نوع تفسير اجتهادي، اميرالمؤمنين(ع) واقعيت‌هايي كه در آيات قرآن كريم به آن اشاره شده است را تبيين و تفصيل كرده‌اند.

مرادي در پايان سخنانش اظهار كرد: در واقع به نظر من تفسير اميرالمؤمنين(ع) در دو روش كلي بكار گرفته شده است؛ روش نخست تفسير اثري اميرالمؤمنين(ع) است و روش دوم، تفسير اجتهادي است كه خودش در چهار بخش؛ تفسير اجتهادي تطبيقي و تعيين مصاديق، تفسير توسعه مفهومي و القاي خصوصيت، تفسير تحليل مفاهيم و تفسير تبيين واقعيات صورت پذيرفته است.

چهارشنبه|ا|23|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 213]