نامهرباني‌هاي فراواني در حق رهبري

واضح آرشیو وب فارسی:جهان نیوز: نامهرباني‌هاي فراواني در حق رهبري
موج قانون: علي رضا پناهيان نام آشنايي است كه به خوبي توانسته سياست را در ظرف دين بريزد. او كه منبرهايش را جوانان پر مي‌كنند به معناي واقعي مدلي جديد از تلفيق سياست و ديانت را به نسل امروز ارائه مي‌دهد. مصاحبه ما با او را كه به مناسبت ايام سوگواري امام حسين(ع) تهيه شده است را در ادامه بخوانيد:

نقش هيئت هاي مذهبي در فضاي سياسي جامعه را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

بسم الله الرحمن الرحيم. از قبل از انقلاب هيئت هاي مذهبي حتي زمان خرداد ۴۲ نقش بسيار كليدي در فضاي سياسي جامعه داشتند. در انقلاب اين هيئت هاي مذهبي بودند كه موجب شكل گيري پرشورترين تظاهرات منجر به پيروزي انقلاب يعني تظاهرات عاشوراي ۵۷ شدند. بعد از انقلاب در دوران تثبيت نظام هم هيئت ها و هيئتي ها نقش كليدي در حفظ نظام جمهوري اسلامي در دفاع مقدس داشتند. بعد از آن هم در دوراني كه خيلي ها اميدوار بودند بتوانند يك فضاي ليبرالي و سكولاري بر جامعه حاكم كنند باز اين هيئتي ها بودند كه با تثبيت معنويت ناب ولايي، انقلاب اسلامي را در مسير خويش حفظ كردند. آب رفته را به جوي برگرداندند. نقش هيئت ها كماكان در حفظ ثبات سياسي نظام و ارتقاء سطح فرهنگ سياسي جامعه نقشي بي نظير و درجه اولي است. خصوصا امروزه كه در آستانه ي انتخابات بسيار مهم مجلس قرار داريم. پس از طي دوران هاي بسيار حساس گذشته، هيئت ها نقش بسيار كليدي تري نسبت به قبل بر عهده دارند و مي توانند با نوع فعاليت هاي خودشان، با نوع سخنراني ها و مداحي ها در اين محرم، نقش كليدي خودشان را ايفا كنند.

نقش ويژه ي هيئت ها در زمان كنوني در فضاي سياسي جامعه چيست؟

بنده خدمت شما عرض كنم كه امروزه ما بيش از هر چيزي نياز به توجه به رهنمودهاي مقام معظم رهبري داريم. رهنمودهايي كه در اين چند ماه اخير بر آن تاكيد ورزيدند. هيئت ها محل پيگيري رهنمودهاي مقام معظم رهبري هستند كه اولا اين رهنمودها را در ميان مردم به ويژه لايه هاي مذهبي جامعه تبيين كنند؛ ثانيا به نهادينه كردن ارزش هايي كه در رهنمودهاي مقام معظم رهبري به آن تاكيد شده در فضاي سياسي جامعه بپردازند. اگر مقام معظم رهبري بر اخلاق سياسي تاكيد ورزيدند، در هيئت ها بايد اين اخلاق سياسي هم تبيين شود و هم نهادينه شود.

منظور از نهادينه شدن اين است كه وقتي ما امري را در فرهنگ يك جامعه نهادينه ببينيم يعني مردم به شدت بر ارزش آن تاكيد مي ورزند و آن را عميقا از دست اندركاران مطالبه مي كنند. نهادينه شدن به اين معناست كه جامعه بهاي لازم و ارزش لازم را به آن محورها، مفاهيم و ارزش ها بدهد و اجازه ندهد كسي در جامعه از آن ها تخطي كند. اگر مقام معظم رهبري با سخنانشان در عيد فطر بر ثبات سياسي جامعه تاكيد مي ورزند و پرهيز از اينكه ما در فضاي انتخابات فرصت به دشمن ندهيم كه جامعه را به تشنج بكشاند، اين رهنمود مقام معظم رهبري بايد در هيئت ها تبيين و نهادينه شود. اگر مقام معظم رهبري براي جلوگيري از هرگونه انحراف در بنيان هاي فكري انقلاب، مكتب امام را توضيح مي دهند و تبيين مي كنند، اين هيئت ها هستند كه بايد بر تبيين ابعاد مكتب حضرت امام و نهادينه كردن آن در فرهنگ جامعه و دل ها و جان ها اقدام كنند. گاهي اوقات ممكن است اين رهنمودها در لابلاي اشعار و نوحه ها جاري بشود؛ گاهي اوقات در روضه ها و ذكر نمونه هاي تاريخي جريان پيدا كند؛ گاهي اوقات در سخنراني ها اين رهنمود ها تبيين گردد. به هر حال هيئت ها به هيچ وجه نمي توانند يك مجموعه هاي غير سياسي باشند و نسبت به اوضاع سياسي جامعه بي تفاوت باشند. اگر هيئتي نسبت به وضع سياسي جامعه بي تفاوت باشد اين خودش يك نوع موضع گيري سياسي است. يك نوع موضع گيري سياسي مطلوب استكبار است.

بايد پرسيد چرا اين هيئت، طرفدار انديشه ي استكباري شده است. آن هيئت نمي تواند بگويد كه من سياسي نيستم. او سياسي است و دارد از اسلام آمريكايي دفاع مي كند. البته سخت است در يك هيئت از اسلام آمريكايي دفاع كرد و در جامعه ما چنين امري پذيرفته شده نيست؛ ولي اگر هيئت هايي خواستند هيئت را غير سياسي كنند، يعني سياسي كنند مبتني بر انديشه ي اسلام آمريكايي، مردم بايد مقابل آن بايستند.

البته بايد توجه داشت كه سخنراني در يك هيئت بايد متفاوت با سخنراني هايي كه در نماز جمعه بيان مي شود باشد. بايد متفاوت با سخنراني هاي انتخاباتي باشد. متفاوت با سخنراني هاي سياسي مسئولان باشد. مسلما سخنراني ها در هيئت با اين نوع سخنراني هايي كه عرض كردم بايد متفاوت باشد. اما اين سخنراني ها نمي توانند براي داشتن تفاوت با سخنراني سياسي محض، اينقدر از سياست فاصله بگيرند كه هيچ بهره ي سياسي نداشته باشند.

ما اگر در منابر در مباحث اخلاق خانواده وارد بشويم مي توانيم به سهولت ضمن تبيين مفاهيم مربوط به اخلاق خانواده و گره گشايي از زندگي افرادي كه مشكلات خانوادگي دارند و نياز به رهنمودهاي اسلامي دارند، به نحوه ي اداره ي يك خانواده ي بزرگتر يعني كشور اشاره كنيم و با مثال ها و حاشيه هايي كه به بحث مي زنيم درباره ي وضع سياسي جامعه هم اظهارنظر هاي لازم را انجام دهيم. اگر احترام به پدرها در اخلاق خانواده مطرح مي گردد، به سهولت مي توانيم از احترام به پدر و مادر به مفهوم ولايت بپردازيم و همچنانكه در يك خانواده احترام به پدر و مادر شكننده شود ديگر امكان تربيت بچه ها نخواهد بود، در يك جامعه هم احترام ولايت فقيه اگر شكسته شود امكان ايجاد ثبات در جامعه نخواهد بود و دشمنان نفوذ خواهند كرد. به سهولت مي شود در كنار هر مطلب معرفتي، به تبيين مفاهيم سياسي پرداخت و آنجايي كه احيانا لازم است مصاديق خاص گفته شود. ولي در هيئت ها مي شود تا جايي كه لازم نيست حتي بدون ذكر مصاديق به تبيين مواضع سياسي ديني بپردازيم. يادمان باشد حضرت امام مي فرمودند اسلام سياسياتش از معنوياتش بيشتر است.

لذا هر سخن معنوي مخفوف است به سخنان فراواني در موضوعات سياسي كه بايد اين ها بيان شود و اساسا روضه ي اباعبدالله الحسين مي تواند به گونه اي بيان شود كه سياسي ترين روضه ها باشد. ما براي حفظ ثبات جامعه مهمترين اقدامي كه بايد بكنيم حفظ حرمت ولايت در جامعه است و فقط حرمت ولايت در جامعه در تمام روضه هاي ما جاري است. شما كافي است به جاي اينكه بگوييد برادر زينب در مقابل ديدگان او محاصره شد، با عبارت دقيق تري بگوييد امام زمان زينب در مقابل زينب محاصره شد؛ يا ولي زمان زينب در مقابل زينب محاصره شد. خوب اين كاملا بار سياسي خود را به مخاطب منتقل مي كند و حتي صحيح تر هم هست. چون حضرت زينب تعلق خاطرش به اباعبدالله الحسين صرفا به دليل برادر بودن نبود. اين دون شان حضرت زينب است. وقتي روضه ي حضرت رباب را مي خوانيم، بايد اينجا بگوييم كه رباب خوشحال بود از اين كه فرزندش فدايي امام زمانش شده است. بحث را نبايد در سطح روابط زن و شوهري يا مادر و فرزندي تقليل بدهيم. اين بي احترامي به حضرت رباب است. يا وقتي كه از شهادت حضرت علي اكبر صحبت مي كنيم بايد بگوييم كه علي اكبر بيش از اين كه بخواهد فداي پدرش بشود، داشت فداي امام زمانش مي شد. وقتي پدر او امام زمان اوست، بحث پدري در سايه قرار مي گيرد. خوب اين ها دقيق ترين روضه هايي است كه از سياست فاصله ندارد.

البته باز هم بايد تاكيد كرد كه بنا به رهنمود مقام معظم رهبري به كسي نبايد تعرض كرد. اگر ما به بسياري از مصاديق تعرض نكنيم و به سهولت فتواي تفسيق و تكفير به اين و آن ندهيم و بر سر ديگران نكوبيم و صبر و تحمل و مداراي خودمان را افزايش بدهيم در مقابل آن هايي كه آن ها را در وادي و مسير غلط راهي مي بينيم طبيعتا بسياري از اين مطالب رعايت خواهد شد. ما بايد تمرين كنيم كه با سعه ي صدر بيشتري به تبيين مواضع انقلاب اسلامي بپردازيم. هميشه انقلاب ما با سعه ي صدر جلو آمده و با سعه ي صدر هم پيش خواهد رفت. ما از اين سعه ي صدر هيچ وقت ضرر نمي كنيم و بايد به هوش مردم هم احترام بگذاريم و بدانيم ما مخاطبان هوشمندي داريم كه قدرت تطبيق دارند. نبايد فكر كنيم كه آيا اين ها مي فهمند يا نه. آيا لازم است ما مصاديق را ذكر كنيم يا نه. فقط بايد به ذكر مصاديقي پرداخت كه پا را از مرزها فراتر گذاشته اند و آن جاست كه بايد با ذكر مصاديق، مرزبندي ها را مشخص بكنيم.

نقش وعاظ و منبري هاي ما با توجه به مطالبي كه عرض كرديد و برهه اي كه در آن حضور داريم در بصيرت آفريني در جامعه ي اسلامي چيست؟

نمونه هاي بسيار زيبا و فراواني وجود دارد كه اگر وعاظ محترم به تاريخ اسلام و خصوصا گوشه و كنار تاريخ اسلام مراجعه كنند با ذكر آن نمونه ها مي توانند راه امروز را براي مردم مشخص نمايند. من يك مثال براي شما بزنم. وقتي كه اميرالمومنين علي (ع) با آن شش هزار نفر خوارج در بيرون شهر كوفه گفتگو كرد كه ببينيد خواسته ي آن ها چيست؟ بلكه به تشتت در جامعه و خروج آن ها منتهي نشود. آن ها در نهايت گفتند كه يا علي ما توبه كرديم تو هم توبه كن. ما با تو متحد مي شويم. حضرت به صورت كلي استغفار فرمودند. حضرت فرمود من از هر گناهي توبه مي كنم. من هميشه توبه و استغفار مي كنم. آن ها همين استغفار كلي حضرت را به مثابه ي استغفار از اين كه حكميت را پذيرفته تلقي كردند و آمدند به شهر و جامعه رو به آرامش پيش رفت. اشعث آمد و گفت يا علي اين ها مي گويند تو توبه كردي. حضرت را به نوعي با پرسش خودش و جوي كه ايجاد كرد وادار به موضع گيري كرد. حضرت وقتي موضع گيري شفافي را بيان كردند اشعث شروع كرد به پراكنده كردن اين حرف كه علي بن ابيطالب به هيچ وجه آن استغفاري كه خوارج مي خواستند انجام نداده است. شايد حضرت مي خواستند به اجمال از كنار اين قصه بگذرند. ولي اين شفاف سازي اشعث موجب شروع جنگ نهروان گرديد. پس ما بايد دقت بكنيم كه اهميت حفظ ثبات جامعه را با مثل هاي تاريخي ذكر كنيم تا آن كساني كه دوست دارند در جامعه تشنج آفريني كنند رسوا شوند و توسط مردم شناخته و طرد گردند. اين يكي از راه هايي است كه مي توان از اين مثال هاي تاريخي استفاده كرد. ضمن اين كه در مفاهيم ديني به غير از تاريخ اسلام در آيات و روايات مفاهيم بسياري وجود دارد كه بصيرت افزا هستند و ما مي توانيم اين بصيرت ها را در منبرها به مردم هديه دهيم.

از خلال صحبت هاي شما معلوم مي گردد كه سخنرانان محترم بايد محورهاي سخنراني هاي خود را از توصيه ها و راهبردهاي مقام معظم رهبري انتخاب كنند. چرا؟

بنده عرض مي كنم به دو دليل. يكي به اين دليل كه ما مقام معظم رهبري را جدا از مسئله ي رهبري، به عنوان يك عالم ديني كه از درايت بسيار بالايي و از درك بسيار عميقي در معارف ديني برخوردار هستند مي شناسيم. يكي از علمايي كه واقعا ديدگاه هايشان درباره ي دين و جامعه ي ديني قابل اتكا هست ايشان هستند و حتي در اين زمينه از نوعي جامعيت برخوردار هستند كه جايگاه كم نظيري به ايشان مي دهد.. دليل دوم بنده اين است كه جدا از اين كه ايشان عالم بر دين هستند و در اين زمينه بسيار قابل اطمينان هستند و شما سخن ديني از ايشان نشنيديد كه از عمق كافي برخوردار نباشد چه برسد به اين كه ناصحيح باشد؛ ايشان عالم به زمانه هستند و به دليل موقعيتي كه دارند اعلم به زمان هستند. هيچ كس از علما در حد ايشان اشراف به مسائل جامعه و مسائل بين المللي و مسائل منطقه اي ندارند و در اين بيست سال هم اثبات كردند كه در راهبردهايي كه دادند و تشخيصي كه دادند در زماني كه موضوعي مهم است كسي نتوانسته از ايشان يك اشتباه بگيرد. طبيعتا ايشان در راهبردهايي كه مي دهند مويد من عندالله هستند. خوب براي ما يك نقطه ي قابل اتكا مي شود.

چرا ما بايد درباره ي موضوعي صحبت بكنيم كه الان اولويت ندارد و از كجا مي خواهيم اولويت موضوعاتي را كه مي خواهيم انتخاب كنيم پيدا كنيم جز سخنان مقام معظم رهبري؟ ايشان موضوعي را كه تاكيد مي ورزند رهنمود است. راهبرد آن زمانه محسوب مي شود و براي عبور از مشكلات و براي رسيدن بر قله هاي ترقي و كمال لازم است. لذا طبيعي است كه هر واعظ و هر سخنران ديني كه مي خواهد موضوع انتخاب كند علاقه مند است كه مفيد ترين موضوعات را انتخاب كند. فقط صحيح بودن سخن كافي نيست. ضروري ترين سخن را بايد در هر زمان انتخاب كرد و به جامعه عرضه كرد. اگر شما صحيح ترين حرف را بزنيد اما ضروري نباشد گاهي نتيجه اش معكوس خواهد بود. مثل آن كسي كه در زمان جنگ بعد از سخنراني من بلندگو را دست گرفت و وقتي كه من از جهاد و شهادت حرف زده بودم برگشت و گفت كه شهادت و جهاد مهم است اما امام صادق يك سخن ديگري دارند كه مومن در بستر هم بميرد شهيد است. اين سخن صحيحي بود. ولي چون آن زمان، زمان اين سخن نبود در واقع مي شد اين سخن را به عنوان يك سخن ضدانقلابي تعبير كرد. به همين دليل ما بايد سخن زمان را بگوييم. اولويت ها را در نظر بگيريم. دز زمان جنگ از صلح سخن گفتن كه صلح هم در اسلام جايگاه دارد يك سخن ضد ديني و ضد اسلامي محسوب مي شود. به همين دليل ما بايد به دنبال رهنمودهاي مقام معظم رهبري باشيم.

يكي از رهنمودهاي مهم مقام معظم رهبري، تبيين مكتب امام بود كه در ۱۴ خرداد به تبيين آن پرداختند. شما فكر مي كنيد كه چه دغدغه و هدفي به دنبال تبيين اين مطلب بوده است؟

مكتب امام را به اين دليل مطرح كردند كه هر زماني هر گروهي به بخشي از ابعاد مكتب حضرت امام تمسك مي كند و جريان هاي فكري خاصي پشت سرش پنهان مي شوند و علاقه مند هستند كه به سهم خودشان در جامعه انحراف ايجاد كنند. يكي بر معنويت و اخلاق در مكتب امام تاكيد مي كند، يكي بر عقلانيت در مكتب امام تاكيد مي ورزد و ديگري بر عدالت در مكتب امام تاكيد مي كند. اولا براي اين كه مقام معظم رهبري در جامعه انسجام ايجاد كنند، ثانيا از هر نوع انحراف و افراط و تفريط در راه حضرت امام و راه اصيل انقلاب جلوگيري كنند، ابعاد كليدي مكتب امام را مطرح مي كنند تا جامعه به انحراف نرود . بخشي از ابعاد مكتب امام نزد جامعه بزرگ نشود و بخش ديگر فراموش گردد و زمينه ي انحراف در جامعه پديد آيد. ما اگر در مكتب حضرت امام معنويت را بگيريم و عدالت را رها كنيم آن وقت عليه عدالت گرايي مي توانيم حركت هايي به بهانه ي معنويت و اخلاق انجام دهيم. اگر عدالت را بگيريم و معنويت و اخلاق را رها كنيم آن وقت شايد بي اخلاقي را در جامعه رواج بدهيم. اگر عدالت گرايي و معنويت را تاكيد كرده و از عقلانيت فاصله بگيريم آن وقت ممكن است غيرمدبرانه و بدون در نظر گرفتن مصالحي كه در هر زمان بايد با دقت تعيين شوند برنامه ريزي داشته باشيم و اين برنامه ريزي ها و رفتارها به صلاح جامعه نباشد. لذا براي اين كه مقام معظم رهبري مردم را به همه ي ابعاد مكتب امام توجه بدهند و ذهن جامعه را در اين باره روشن كنند و روح جامعه را منسجم كنند و از هر نوع سوء استفاده اي از راه و منش حضرت امام جلوگيري كنند، به بيان ابعاد مختلف مكتب امام پرداختند. ما در اين محرم مي توانيم اين ابعاد مكتب امام را در حماسه ي اباعبدالله الحسين هم ببينيم كه امام حسين در مسير كربلا و حماسه ي خودش، همه ي ابعاد را مورد لحاظ قرار دادند. هم صبح عاشورا حاضر نشدند اولين تير را به شمري كه آمده بود نزديك خيام بزنند و فرمودند كه من آغازكننده ي جنگ نيستم. هم نماز و مناجات نيمه ي شب عاشورا را رها نكردند. هم در تدبير اين كه مقدمات لازم را براي جمع آوري نيرو فراهم بكنند ذره اي كوتاهي نكردند. تمام ابعاد در حماسه ي اباعبدالله الحسين هست و بايد اين دقيقا تبيين و تشريح شود كه يك وقت كسي فكر نكند كه عشق امام حسين در كربلا يه عشق غيرعقلاني بوده است. كاملا با عقلانيت هماهنگ بود و از آن طرف عدالت گرايي بود كه خالي از معنويت نبود. از آن طرف معنويت و عقلانيتي بود كه يك ذره بي عدالتي در آن ديده نشد. صبح عاشورا به يارانشان فرمودند كه بدهكار كسي اينجا نايستد پاي ركاب من كشته شود. آن وقت شما حق مردم به گردنتان است.

عدالت اقتصادي هم حتي در عاشورا ديده مي شود و مي شود اين جامعيت را به مردم در فضاي محرم منتقل كرد.

معنويت و اخلاق گرايي در نگاه اسلامي كه رهبري بر آن تاكيد داشتند چه تفاوتي با اخلاق گرايي در ديدگاه هاي غير ديني دارد؟

اين سوال، سوال بسيار خوبي است. بعد از اين كه دشمنان ما و مخالفان خط اصيل انقلاب از منحرف كردن مردم از معنويت انقلاب منصرف شدند، يك راهبردي را مطرح كردند كه در دو سال آخر دولت اصلاحات اين راهبرد صريحا مطرح شد و اين راهبرد اين بود كه گفتند ما بايد به سوي جامعه ي اخلاقي برويم. اين مطلب را ابتدا شما در سخنان سروش مي بينيد و بعد در سخنان رئيس جمهور وقت. چرا اين مسئله را مطرح كردند؟ اين را همان كساني مطرح كردند كه در اوايل دولت اصلاحات بر جامعه ي مدني تاكيد مي كردند كه سعي هم مي كردند با ترجمه ي غلطي كه بر آن تصور مي كردند، تحت عنوان جامعه ي نبوي، يك رنگ و بوي ديني به آن بدهند؛ كه ترجمه ي صحيحي براي جامعه ي مدني نبود. اما بعد از اين كه ديدند مردم ما به جامعه ي مدني روي خوش نشان ندادند و براي تفكر غربي تره خورد نكردند گفتند ما به سمت جامعه ي اخلاقي برويم. اين ها با جامعه ي اخلاقي دنبال چه بودند؟ دنبال دو هدف عمده بودند. يكي اين كه آن اهداف بلند ديني جامعه را در حد اخلاق تنزل دهند و آرمان هاي جهاني انقلاب و آرمان هاي سياسي-ديني نظام را به حد اخلاق تقليل بدهند كه تازه اگر به بحث توصيه هاي اخلاقي آن ها وارد شويد همين اخلاق حداقلي است كه در يك فضاي سكولاريتي هم پذيرفته شده است. دوم اين كه مي خواستند به بهانه ي اخلاق از نيروهاي انقلابي مچ گيري بكنند و اين را مستمسكي قرار بدهند براي اين كه با نيروهاي انقلابي درگير شوند كه شما كه ادعاي دين و معنويت و انقلاب داريد چرا از اين ابتدائيات اخلاقي صرف نظر مي كنيد و گاهي رفتارهاي غيراخلاقي از شما ديده مي شود كه گاهي اين حرف درست و گاهي غلط بوده است. برخي از نيروهاي مذهبي وقتي رفتار كوچك غيراخلاقي از آن ها سر بزند آن ها بهانه جويانه علم مي كنند. به همين دليل هر نيروي حزب اللهي بايد بيشترين رعايت در مسائل اخلاقي داشته باشد و بهانه به دست دشمن ندهد. آن ها با حربه ي اخلاق به جان معنويت بسيار عميق و بلند نظام افتادند. برخي اوقات هم درست نيست مثل آن جايي كه اميرالمومنين علي (ع) وقتي داشت با معاويه مي جنگيد با حربه ي گزاره ي اخلاقي به جنگ اميرالمومنين رفتند و گفتند تو داري برادر كشي مي كني. اين جاست كه اعتراض به جا نيست. اخلاق همين است كه با معاويه بجنگيم. هر چند كساني كشته شوند، اما آن ها دست از اعتراضشان برنداشتند. اين سبك اعتراض هايي كه بهانه جويي اخلاقي عليه معنويت ناب اسلامي است در زمان امام زمان (عج) ادامه خواهد داشت. كما اين كه به حضرت اتهام مي زنند كه تو مهربان نيستي. تو فرزند پيغمبر نيستي، رحم در دل تو نيست. پس اين كه بعضي ها اخلاق را بهانه اي قرار دهند براي مبارزه با معنويت انقلاب اين يك امر مسلم است و ما بايد مراقب باشيم و زمينه دست دشمن ندهيم. با بداخلاقي هايي كه ممكن است در ميان نيروهاي مذهبي رخ دهد و آن ها دين و متدينين انقلابي را عاري از اخلاق معرفي كنند و سوءاستفاده كنند.

دغدغه هاي حضرت آقا براي بيان رعايت اخلاق و معنويت در فضاي سياسي براي چه بوده است؟

اساسا خود مقام معظم رهبري بزرگ ترين مراعات كننده ي اخلاق سياسي است. افرادي نامهرباني هاي فراواني در حق رهبري و نظام داشتند و نامردي هاي فراوان در حق نظام داشتند و مردم بسيار بردبارانه و بزرگوارانه برخورد كردند و اين منش متدينين انقلابي و حزب اللهي است كه صبورانه و بردبارانه برخورد مي كنند. ولي دلايل ديگري را هم مي توان ذكر كرد. در يك فضاي متشنج سياسي كه هر طرف به ديگري باب ناسزاگويي را باز مي كند، حق از باطل معلوم نخواهد شد. در يك فضاي غير منصفانه ي نقد، هيچ نقد موثري در جامعه بيان نخواهد شد. در يك فضايي كه پر از تخريب باشد و جناح هاي سياسي به جان يكديگر بيفتند و بيرحمانه و غيرمنصفانه، خوبي هاي هم را در نظر نگيرند و فقط بر بدي هاي يكديگر تاكيد كنند و با بزرگنمايي و غلو هم به تخريب يكديگر بپردازند، هيچگونه اصلاح رشدي در جامعه صورت نخواهد گرفت و امروزه فضا به گونه اي است كه اين تخريب ها بيش از هر زمان ديگري است و فضا را مبهم و تاريك مي كند و زمينه را براي سوءاستفاده ي دشمن فراهم مي كند و آثار بسيار سوئي براي جامعه خواهد داشت. ببينيد از چند وقت قبل مقام معظم رهبري بر امنيت انتخابات تاكيد ورزيدند. در سخنراني عيد فطر و از آن طرف يكي از پايه هاي ضد امنيتي شدن فضاي سياسي انتخابات همين بداخلاقي ها و بدون رعايت معنويت، در فضاي سياسي حركت كردن است كه بايد اين را مدنظر داشته باشيم. اگر ما حتي دشمنان خودمان را منصفانه تر و مهربانانه تر نقد بكنيم و صبورانه تر و با بردباري بيشتري به گفتگوي سياسي در جامعه بپردازيم در آن صورت كسي نمي تواند در جامعه ي ما تشنج ايجاد كند و اين بايد فرهنگ جامعه ي ما باشد و امروزه ضرورت آن بيش از گذشته است. يادمان باشد اولين جريان هاي سياسي كه در دو دهه ي اخير سعي كردند فضاي سياسي جامعه را متشنج كنند، قرمز و آبي كنند، سياه و سفيد كنند و از اين معركه كارهايي براي خودشان جمع كنند لشكر رسانه اي جريان اصلاحات بود كه تا كسي خلاف نظرشان حرف مي زد انگ طالباني به او مي زدند و مبالغه آميز عليه او سخن مي گفتند و به صورت بسيار بي رحمانه تفكيك راست و چپ مي كردند و اين به مرور زمان موجب حذف خودشان از عرصه ي سياست شد. مقام معظم رهبري در سال هاي دولت اصلاحات بيان فرمودند از تشنج سياسي بدشان مي آيد. منتهي آن ها در انديشه ي دراز مدت اين جامعه نبودند. مي خواستند به صورت موقت و گذرا يك رأيي براي خودشان جمع كنند و به برخي از مطامع خودشان برسند. پس يكي از دلايل بسيار مهم براي بيان اين موضوع حفظ ثبات جامعه است و اين كه ما به دشمن فرصت ندهيم كه از كوچكترين اختلافات سياسي كه ممكن است در فضاي جامعه خيلي بابركت هم باشند و باعث رشد و بالندگي جامعه بشوند و موجب تقويت نظارت جامعه بر سياستمداران بشوند سوءاستفاده كنند و آن را تبديل به يك تهديد عليه نظام كنند.

حضرت آقا در ديدار اخيرشان با هيئت دولت و مباحثشان در ۱۴ خرداد به اين مطلب اشاره كردند كه بايد انتقادپذيري و پذيرش اشتباه در مسئولان وجود داشته باشد. راه پررنگ كردن اين ارزش در ميان مسئولين چيست؟

وقتي در جامعه از جهتي اخلاق را مي خواهيم گسترش دهيم و مثلا به منتقدين بگوييم كه با اخلاق و بزرگواري به انتقاد بپردازيد، اين مسئولين هستند كه آن ها هم بايد با اخلاق با انتقادات برخورد كنند و بااخلاق و بزرگواري با انتقاد برخورد كردن يعني پذيرفتن انتقاد. حتي به نظر من اگر كسي هم انتقاد نكرد، يك مسئول خودش بهتر از هركس مي داند كه در خودش چه ضعفي بوده است. وقتي بيايد ضعف خودش را بيان كرده و اعتراف كند، اين موجب آرامش جامعه مي شود. لازمه ي رعايت اخلاق، پذيرش انتقاد است. اگر پذيرش انتقاد به خوبي صورت نگيرد از آن طرف نمي شود جامعه را توصيه به اخلاق كرد و جامعه را اخلاقي اداره كرد و اخلاق جامعه را حفظ كرد. يكي از ريشه هاي بداخلاقي در جامه انتقادناپذيري است. انتقادپذيري حتي موجب رشد اخلاق سياسي جامعه مي شود. ما باز در حماسه ي اباعبدالله الحسين چنين فضايي را مي بينيم. وقتي كه اباعبدالله الحسين نامه نوشت به معاويه، با اين كه امام حسين معصوم هستند و از معصوم خطايي سرنمي زند در آن نامه حضرت مي نويسد كه اي معاويه من اشتباه كردم كه تاكنون عليه تو قيام نكردم. طبيعتا منظور حضرت امام حسين اين نيست كه اشتباه كردن به معناي اين كه واقعا اشتباهي رخ داده باشد كه ايشان را از عصمت كنار بزند. معلوم است كه اين سخن حضرت به اين دليل و با اين سياق بيان شده است كه بناي تاكيد بر اين دارد كه اي معاويه بايد من در شرايطي كه جامعه اجازه مي داد زودتر از اين ها قيام مي كردم. ولي سياق كلام يك سياق متواضعانه است. مثل كلامي كه حضرت امام بيان فرمودند و گفتند كه ما اشتباه كرديم در اول نهضت، كار را به دست نهضت آزادي داديم. من اين كلام حضرت امام را شبيه كلام اباعبدالله الحسين مي دانم. وقتي كه امام فرمودند ما اشتباه كرديم چوبه هاي دار به پا نكرديم، شبيه اين كلام امام حسين است كه حضرت به معاويه فرمود ما اشتباه كرديم كه عليه تو قيام نكرديم. اين به معناي اين نيست كه مطلقا و ضرورتا آن اشتباه صورت گرفته است. چه بسا در آن زمان همين مطلب مصلحت بوده است. منتها برخورداري مسئولين از چنين ادبياتي به نفع جامعه است. به جامعه آرامش مي دهد و اعتماد را منتشر مي كند. مسئولين در رده هاي مختلفي كه حضور دارند از اين سخنان بايد بيشتر داشته باشند. چون در زمان اجرا اشتباهات بيشتر رخ مي دهد. اعتراف به اشتباه و پذيرش انتقاد يكي از مشخصات برجسته اي است كه بايد بر اين فضا بسيار تاكيد ورزيد و اين را در جامعه نهادينه كرد.

ريشه هاي بداخلاقي سياسي چيست؟

قدرت طلبي يكي از ريشه هاي بسيار مهم در بداخلاقي هاي سياسي است. چه براي آن هايي كه در عرصه ي قدرت هستند و دچار بداخلاقي مي شوند و چه آن هايي كه در مسند قدرت نيستند و براي رسيدن به قدرت اگر حريصانه عمل كنند طبيعتا دچار بداخلاقي سياسي خواهند شد.

آيا سكوت در برخي موارد بداخلاقي سياسي نيست؟

بله، يكي از كلمات حضرت زهرا (س) به مردم مدينه همين بود. معاشر الناس المقضيه علي الفعل القبيح الخاسر. اي مردمي كه چشمتان را مي بنديد و سكوت مي كنيد در برابر رفتار غلطي كه به جامعه ضرر مي زند. گاهي اوقات يك رفتار غلطي هست كه ممكن است ضرري هم نزند. خوب اگر اين جا با سكوت برخورد كرد اشكال ندارد. ولي اگر يك رفتاري دارد يك ضرر مهلكي بر جامعه مي زند اصلا انسان نبايد سكوت كند. اين اخلاق مردم مدينه است كه در برابر جفاهاي به حضرت زهرا (س) سكوت كردند و سكوت همه ي آن ها چيزي جز بداخلاقي نبود.

آيا شما قبول داريد يكي از وجوه اخلاق سياسي، ساده زيستي مسئولين است كه مقام معظم رهبري بر آن تاكيد كردند؟ اين رهنمود مقام معظم رهبري چه اثري در ارتقاي فضاي سياسي جامعه دارد؟

مسلما همين طور است. يكي از مصاديق اخلاق سياسي اين است كه سياستمداران ساده زيست باشند. مهمترين اثر اين ساده زيستي اتحاد بين مردم و مسئولين است كه يكي از پايه هاي حفظ نظام هست. مردم به مسئولين ساده زيست بيشتر اطمينان مي كنند. مردم به نظامي كه مسئولينش ساده زيست هستند بيشتر اعتماد و تكيه دارند و محرومين هم وقتي به ساده زيستي مسئولين نگاه مي كنند دلگرم تر مي شوند. ما ساده زيستي مسئولان نظام را يك عنصر كليدي در حفظ ثبات جامعه مي دانيم و براي حفظ فضاي سياسي جامعه بسيار پراهميت و واجب مي دانيم. بالاخره اگر بخواهد بحراني در جامعه ايجاد شود اين مسئولين هستند كه بايد بيايند ميدان دار باشند و مردم را به آرامش دعوت كنند و مردم را به حركت در جهت برنامه ها و سياست هاي پيشرفت دهنده ي جامعه راهنمايي كنند. اين مسئولين هرچه ساده زيست تر باشند اعتماد مردم به آن ها بالاتر بوده و در اين جامعه نه تنها به سادگي بحران ايجاد نمي شود، بلكه بسياري از بحران ها را نيز مي توان از آن برطرف كرد.

دوشنبه|ا|26|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جهان نیوز]

[مشاهده در: www.jahannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]