يادداشت ارتش كودتا پشت ميله‌هاي زندان

واضح آرشیو وب فارسی:ايران: يادداشت ارتش كودتا پشت ميله‌هاي زندان
گروه بين‌الملل بازداشت ايلكر باشبوغ رئيس سابق ستاد مشترك ارتش تركيه به اتهام تلاش براي كودتا عليه دولت اسلامگراي رجب طيب اردوغان شوك تاريخي بر نيروهاي مسلحي بود كه طي حدود 90 سال جمهوري تركيه مقدرات سياسي اين كشور را با روش كودتا رقم زده است.
ارتش تركيه كه خود را حافظ سكولاريسم در اين كشور مي‌داند تاكنون 4 بار دست به كودتا زده است. تلاش براي كودتاي پنجم كه دولت اردوغان را هدف قرار داده بود در طرح موسوم به ارگنه‌كن برنامه‌ريزي شده بود.
اين طرح پيش از آن كه به اجرا درآيد خنثي شد و در سال‌هاي اخير صدها افسر، روزنامه‌نگار و افراد مرتبط با آن بازداشت شدند اما اوج جنجال‌ها زماني بود كه مراجع قضايي حكم بازداشت باشبوغ را صادر كردند. اما او نخستين رئيس ستاد مشترك ارتش در تركيه نيست كه در پشت ميله‌هاي زندان قرار مي‌گيرد. سال 1960 گروهي متشكل از 38 افسر دست به كودتا زدند و نخستين اقدام آنها بازداشت روشتو اردلحون رئيس وقت ستاد مشترك ارتش بود.
فاصله زماني ميان اين 2 بازداشت مهم بيش از 50 سال است و از آن روز تاكنون، صحنه سياسي تركيه، دگرگوني بسياري را به چشم ديده است.
بازداشت اول توسط عوامل كودتا صورت گرفت اما بازداشت دوم توسط كساني انجام شد كه خود هدف كودتا بوده‌اند. پس از موفقيت كودتاي 1960، افسراني در ارتش رشد كردند كه اعتقاد راسخي به تغيير صحنه سياست از مسير كودتاي نظامي داشتند و تحت سايه اين تفكر عصر طولاني و سخت كودتا را رقم زدند. در 2 سال اول حكومت اسلامگرايان به رياست اردوغان بسياري از سناريوهاي كودتا فاش شد كه در بعضي موارد شواهد يا ادعاهاي رسانه‌هاي نزديك به دولت حاكي از آن است كه ژنرال باشبوغ به ظن و اتهام رهبري شبكه افسران شورشي بازداشت شده است.
بازداشت اين ژنرال سياست پيشه كه زماني مرد شماره يك نظاميان شناخته مي‌شد اهميت سمبليك و عميقي دارد. نمادين از آن جهت كه اين نويد را به احزاب و جريان‌هاي سياسي كه هنوز سايه ترس ژنرالها را بر سر خود حس مي‌كنند، مي‌دهد كه با بازداشت يكي از رؤساي ستاد مشترك ارتش از اين پس در ارتش هيچ افسري در صورت ماجراجويي از تعقيب در امان نيست و كودتا حكم يك جنايت در نگاه تركيه امروز دارد. از اين رو، هركسي كه مرتكب چنين جرمي شود در چنگ عدالت گرفتار مي‌آيد حتي اگر او رئيس ستاد مشترك باشد. درواقع به زندان افتادن عوامل و طراحان كودتا به معناي آن است كه ارتش ديگر جرأت نخواهد كرد دست به اقداماتي براي جابه‌جايي كانون‌هاي قدرت سياسي بزند كه تا پيش از آن، آن را عادي مي‌پنداشت.
تأثيرات پرونده باشبوغ بر سيستم قضايي و سياسي تركيه بيش از هر چيز ديگري حائز اهميت است. او زماني كه فرمانده ارتش بود در يكي از كنفرانس‌هاي خبري خود با يونيفورم حاضر شد، هركسي را كه به نظرش مي‌رسيد تهديد كرد و دستوراتي حاوي تنبيه اصحاب سياست به قوه قضائيه داد. وي حتي رسانه‌ها را به دليل انتشار گزارش‌هايي درباره دست داشتن ارتش در طرح كودتا مورد انتقاد بي‌رحمانه قرار داد. سرانجام، نظام قضايي در پاسخ به باشبوغ وي را بازداشت كرد. به سادگي مي‌توان دريافت كه نظام قضايي در عصر دولتمردان اسلامگرا ديگر از هيچ فرد و نهادي نمي‌ترسد و يا به نفع هيچ‌كس عمل نمي‌كند. در پي واقعه بازداشت باشبوغ حوزه سياسي و حزبي تركيه احساس مي‌كند كه بار گراني از دوش آن برداشته شده است.
به راستي آيا جامعه تركيه در هفتمين سال زمامداري طيف اسلامگرايان شاهد نوعي پوست‌اندازي سياسي است. امروز از هر 10 ژنرال يك نفر در بازداشت است و اضافه شدن نام ژنرال باشبوغ به اين فهرست مهر تأييدي بر اين باور است كه كنترل بي‌چون و چراي ارتش بر ساحت سياست به پايان رسيده است و سياسيون تركيه از اين پس مي‌توانند بساط رقابت و مبارزه سياسي را به دور از تهديد ژنرالها بگسترانند.

دوشنبه|ا|19|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايران]

[مشاهده در: www.iran-newspaper.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 195]